Amsterdamse school

Even een ander bericht tussendoor. Dit verscheen een week geleden op de website van de Twentse Courant Tubantia. ‘Vrijeschool Enschede krijgt een authentiek kleurrijk pand’ heet het, geschreven door ‘TCTubantia’, wie dat ook moge zijn. Het is een mooi verhaal, waard om hier helemaal over te nemen. Het gaat over een monumentaal gebouw aan de Olieslagweg in Enschede, dat in oude luister wordt hersteld. Het is vooral ook het verhaal van restaurateur Philip Heitkamp.

‘De Vrijeschool Enschede aan de Olieslagweg ondergaat een ingrijpende metamorfose. Het karakteristieke schoolgebouw, in 1929 gebouwd volgens de richtlijnen van de bekende Amsterdamse School, wordt teruggebracht in de oorspronkelijke staat. Voor deze klus is Philip Heitkamp in de arm genomen. De Oldenzaler, eigenaar van het bureau Anno 1998, houdt zich bezig met restauratie, ontwerp en bouwhistorisch onderzoek. Hij is verguld met de opdracht die er toe moet leiden dat de school, de enige in Enschede op antroposofische grondslag, meer bekendheid moet krijgen.

“Dit is een bijzonder pand”, zegt Philip Heitkamp, terwijl hij een korte rondleiding geeft. De Amsterdamse School kent een paar bijzondere kenmerken. Er werd veel werk gemaakt van de eerlijkheid van de gebruikte materialen. Zo kennen dit soort gebouwen heel mooie metselverbanden met het accent op horizontaliteiten. Er werden ook betonnen lateien gebruikt waardoor er grotere overspanningen mogelijk waren. Die brede gevelopeningen zijn heel karakteristiek voor deze bouwstroming in de jaren twintig van de vorige eeuw.” Een ander kenmerk is het gebruik van staal en strak vormgegeven ventilatie boven de ramen. Ook de grote daken en de toren springen in het oog. “Dat laatste zag je ook veel terug bij politiebureaus en brandweerkazernes uit die tijd. Zo’n toren was een landmark, de klok had een functie voor de omliggende wijk. Toen deze school werd gebouwd lag die letterlijk aan de rand van de stad. Er is een foto bekend waarop een korenveld staat dat aan de achterkant grenst van dit gebouw. Tijdens de restauratie nemen we ook de klok onder handen. De wijzers worden verguld, het uurwerk wordt gerestaureerd door een daarin gespecialiseerd bedrijf en we brengen de lampjes op de wijzers weer terug”, vertelt Philip Heitkamp.

Het restauratieproces van het schoolgebouw dat op de gemeentelijke monumentenlijst staat is een tijdrovend karwei waarbij niets onaangeroerd blijft. Zo komt er aan de zijkant van de toneelzaal een luifel boven de buitendeur. Die ruimte blijkt vroeger de functie van een kleine bioscoop te hebben gehad. Wanneer die als zodanig werd gebruikt is Philip Heitkamp nog niet bekend. “Misschien dat oudere buurtbewoners dat nog weten. Ik vermoed dat de deur in de buitenmuur de officiële entree is geweest. We zijn bij de voorbereiding van de restauratie heel zorgvuldig te werk gegaan. Er is zelfs historisch kleuronderzoek gedaan. Met een mesje zijn de verflagen van de kozijnen afgekrabd. Wat bleek: de oorspronkelijke kleur verf die in 1929 bij de oplevering was gebruikt was okergeel. Die kleur komt nu dan ook weer terug. Vroeger waren dit soort gebouwen blijkbaar veel kleurrijker. Ook de boeien aan de goten waren oker geschilderd. Het aanwezige staal had een zwarte lik verf gekregen, dan zag je het nauwelijks. En de plafonds kregen een gebroken witte kleur. In feite hadden schoolgebouwen veel meer allure dan nu het geval is.”

Ook het buitenterrein rond de school wordt grondig onder handen genomen. Zo gaat het plantsoen aan de voorkant op de schop en wordt de tuinmuur hersteld. Een van de eerste handelingen zal het ingraven van een grote boom zijn. Het is de bedoeling dat er ook een soort hofje wordt gecreëerd. “De school”, verklaart Philip Heitkamp, “moet weer een ontmoetingsplek voor de wijkbewoners worden. Er komen bankjes waar ze kunnen zitten. Dit moet gewoon een leuke plaats worden in de buurt. Een mooie plek om 's zomers te zitten. Om andere wijkbewoners te treffen.” Het speelplein aan de achterkant wordt ook onherkenbaar veranderd. De tegels gaan er uit ten faveure van zand en gras. “We leggen er een belevingstuin aan in de vorm van een duinlandschap. En er komt een klein amphitheater. Ook maken we een groene hoek waar de kinderen kruiden kunnen verbouwen. Een handpomp zorgt voor water. De beide overkappingen aan de achterkant richten we in als een vertelhoek. Dan kunnen de kinderen ook bij minder goed weer naar buiten”, voegt Heitkamp er aan toe.

De restauratie van de school, die ooit openbare lagere school E 2 heette, daarna Westerschool, Twekkelerschool, Kosmos en Theo van de Blinkschool, wordt meegenomen in de lesstof. En in het najaar wordt er een expositie ingericht met oude foto’s en verhalen over de school en haar (ex-)gebruikers.’

Op de website van de vrijeschool Enschede is meer van dit gebouw te zien.