Hersens

Het is me wel de week, of de maand, van de symposia en congressen. Waar ik nog geen aandacht aan heb besteed, is dat van morgenmiddag in de Vrije Universiteit. Op 19 januari verscheen er een nieuwsbrief van de Netwerkuniversiteit (afkorting: NU), deze staat inmiddels ook op de website van het Bernard Lievegoed Fonds. Deze 17e nieuwsbrief meldt:

‘Het jaar is voor de Netwerkuniversiteit van het Bernard Lievegoedfonds heel goed begonnen. Er staan zelfs zoveel activiteiten op stapel dat de productie van de Nieuwsbrief erdoor in het gedrang is gekomen. Wij zullen u nu niet overladen met informatie. In dit bericht gaan we uitgebreider in op twee belangrijke bijeenkomsten; in Nieuwsbrief 18 gaan wij in op onze plannen voor de rest van het jaar.

1. Uitnodiging NU-leden en NU-belangstellenden voor Symposium “Brein of Bewustzijn”

Tijd: vrijdag 12 maart van 13.00 – 17.00 uur
Plaats: Auditorium Vrije Universiteit, De Boelelaan 1105, Amsterdam.

Na de werkconferentie over de paradigma’s van het darwinistische wereldbeeld zetten wij nu een stap in de openbaarheid. De NU kan dan laten zien of zij werkelijk iets nieuws aan de wereld te vertellen heeft. Onder leiding van Cees Leijenhorst zullen vier wetenschappers voor een academisch publiek – waaronder u als leden van de Netwerkuniversiteit – in debat gaan over de vraag of de vrije wil bestaat en over het perspectief van het actuele hersenonderzoek, dat ervan uitgaat dat neurofysiologische processen in de hersenen ons sturen. Voor de optimale gesprekskwaliteit is gekozen voor het interview als werkvorm. De vier wetenschappers zijn Maurits van der Molen (hoogleraar ontwikkelingspsychologie UvA), Jeroen Geurts (neurobioloog, universitair docent VU), Arie Bos (arts, docent VU, publicist en lid NU) en Annejet Rümke (arts, docent, publicist en lid NU).

Het symposium organiseren wij samen met VUconnected. Er wordt een bijdrage gevraagd van, incl. de korting voor leden van de NU, € 25. U kunt zich opgeven via de website: www.vuconnected.nl/agenda/symposium/’

De tweede in deze nieuwsbrief gemelde bijeenkomst is die van afgelopen maandag met Arthur Zajonc en Otto Scharmer; die kennen we al. – We kunnen nog snel door naar de genoemde website van VUConnect. Daar staat:

‘In neurologisch onderzoek komt bewustzijn naar voren als een bijverschijnsel van hersenactiviteit. Zelfbewustzijn is volgens de bekende filosoof Daniel Dennett een fictief concept dat nuttig is om een samenhangend verhaal over onze neurologische systemen te vertellen. Maar het ik als zodanig bestaat niet.

Deze opvattingen botsen met de persoonlijke ervaring. Ons zelfbeeld biedt ruimte aan morele keuzes en ethiek maar hersenonderzoekers betwijfelen dit. Maar de zelfervaring is sterk en reëel. Meer spirituele perspectieven erkennen bewustzijn en zelfbewustzijn als fenomenen die niet gereduceerd kunnen worden tot fysieke hersenactiviteit. Beide perspectieven baseren zich op ervaringen: het eerste op gemeten hersenactiviteit, het tweede op moreel besef en de zelf-ervaring.

Het neurologisch perspectief wordt vertegenwoordigd door Maurits van der Molen, hoogleraar ontwikkelingspsychologie UvA en president van de European Federation of Psychophysiological Societies en Jeroen Geurts, neurobioloog VU en auteur van Kopstukken, interviews met bekende hersenonderzoekers.

Het spirituele perspectief wordt vertegenwoordigd door Arie Bos, huisarts en docent huisartsengeneeskunde AMC Centrum en auteur van Hoe de stof de Geest kreeg (genomineerd voor de NWO Eureka Boekenprijs 2009) en Annejet Rümke, consultatief arts en docent psychiatrie, auteur van Verkenningen in de Psychiatrie. Bos en Rümke zijn lid van de Netwerkuniversiteit.

Inleiding, interviews en gespreksleiding door de filosoof Cees Leijenhorst, universitair hoofddocent geschiedenis van de filosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Het programma:
13:30 Philosophy of Mind, inleiding door Cees Leijenhorst
13:55 Het neurologische perspectief, door Maurits van der Molen en Jeroen Geurts
14:40 Het spirituele perspectief, door Arie Bos en Annejet Rümke
15:25 Pauze
15:45 Zaaldiscussie
17:00 Afsluiting en borrel

De inschrijving voor Brein of Bewustzijn is gesloten. Wil je nog kans maken op de laatste kaartjes? Bel met VUconnected: 020 5989292 (tijdens kantooruren).’

Cees Leijenhorst is hier al een paar keer voorbij gekomen, maar dan onder meer in zijn hoedanigheid als lid van de Raad van Toezicht van Zonnehuizen. Bij de NWO, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, is meer over hem te vinden. zoals in ‘Geestesoog’, de nieuwsbrief van het NWO gebied Geesteswetenschappen, die vier keer per jaar verschijnt. In nummer 2 van april 2004 was in ‘Etalage, een selectie van publicaties’ op bladzijde 14 te lezen:

‘Deze rubriek toont een selectie van publicaties die voortgekomen zijn uit programma’s en projecten (mede) gefinancierd door het NWO gebied Geesteswetenschappen. De redactie houdt zich aanbevolen voor suggesties voor deze rubriek (geestesoog@nwo.nl).

From Artes to Science

Het PIONIER programma From Artes to Science: The Commentary Literature on Aristotles Physics, 1250-1700 van prof. dr. Hans Thijssen (KUN) richtte zich op het natuurfilosofisch denken in West-Europa van 1250 tot 1700. Het programma werd onlangs afgerond. In de serie Medieval and Early Modern Science van uitgeverij Brill verscheen reeds een vijftal bundels met gerefereerde artikelen én twee monografieën. Een derde monografie verschijnt in de loop van dit jaar. Hieronder worden een monografie en een artikelenbundel belicht.

Tussen 1250 en 1700 werden de grondslagen gelegd voor de wetenschappelijke methode en vorming van het (natuur-)wetenschappelijk wereldbeeld. Het PIONIER programma From Artes to Science was een studie naar de wijsgerige grondslagen van de vroeg-moderne natuurwetenschap en naar de conceptuele ontwikkeling van begrippen als beweging, ruimte, tijd, materie en causaliteit.

Een wezenlijk uitgangspunt van het onderzoeksprogramma was dat het de Aristotelische natuurfilosofie en rivaliserende benaderingen bestudeert als een samenhangend geheel, zonder acht te slaan op de gebruikelijke periodisering in de middeleeuwen, Renaissance en vroegmoderne tijd.

In de monografie The mechanisation of Aristotelianism stelt dr. Cees Leijenhorst de Aristotelische setting van het belangrijkste werk van Thomas Hobbes over natuurfilosofie ter discussie: De Corpore uit 1655. Deze monografie wil inzicht bieden in de complexiteit van de op komst van de moderne filosofie, waarin de strijd met het het Aristotelische erfgoed een rol speelt.

In de artikelenbundel The Dynamics of Aristotelian Natural Philosophy (redacteuren dr. Cees Leijenhorst, dr. Christoph Lüthy en prof. dr. Hans Thijssen) wordt met bijdragen van diverse internationele auteurs onderzocht wat de evolutie van de Aristotelische commentaar-traditie ons kan vertellen over het karakter van de natuurfilosofie als pedagogisch instrument, als wetenschappelijke onderneming en als achtergrond voor het moderne wetenschap pelijke gedachtengoed.

• Cees Leijenhorst, The mechanisation of Aristotelianism. The late Aristotelian Setting of Thomas Hobbes’ Natural Philosophy. Brill, Leiden 2002 (ISBN 90 04 11729 6).

• Cees Leijenhorst, Christoph Lüthy, Johannes M.M.H. Thijssen (editors), The Dynamics of Aristotelian Natural Philosophy from Antiquity to the Seventeenth Century. Brill, Leiden 2002 (ISBN 90 04 12240 0).’

Dus dat kan iets heel moois worden, daar in Amsterdam, morgen.