Polio

Eergisteren, dinsdag 24 februari, schreef de redactie politiek van het Nederlands Dagblad een artikel met de titel ‘Klink wil vaccinatie tegen polio niet wijzigen’. Dat begint zo:

‘Minister Ab Klink (Volksgezondheid) is niet bereid kinderen vanaf twaalf jaar op te roepen bij jeugdartsen vanwege poliogevaar. De SP-Kamerleden Van Gerven en Langkamp hadden Klink gevraagd deze jongeren door de jeugdarts te laten oproepen zodat niet gevaccineerde kinderen zelf de beslissing kunnen nemen zich al of niet te laten inenten tegen polio.’

Even verderop in het artikel staat als een van de redenen van deze vraag:

‘In de kring van bevindelijk gereformeerden en bij antroposofen bestaan principiële bezwaren tegen vaccinatie. Uit een kaartje dat de bewindsman meestuurde bij zijn antwoorden blijkt dat er in de zogeheten “bible belt”, de strook van Zeeland naar Noord-West Overijssel, gebieden zijn die onder de vaccinatienorm liggen die door de wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is gesteld op 90. (...) Vanwege het aantal nietgevaccineerden tegen polio rekent de WHO Nederland tot een land met een “gematigd risico” voor deze ziekte.’

Ha, het is weer eens zover. Het inenten is in het nieuws en meteen komen ook antroposofen weer langs. Op deze weblog heb ik aan berichten over vaccineren het label ‘inenten’ gehangen, zodat u eerdere berichten hierover makkelijk kunt terugvinden. Er waren er tot nu toe zeven, allemaal het afgelopen jaar. Maar deze gingen over de bof en over de mazelen. Nu is er sprake van een derde kinderziekte, polio.

In de radio-uitzending van ‘Het oog op morgen’ op Radio 1 van deze dinsdag werd bij het nieuws uit de dagbladen hetzelfde bericht ook gemeld. U kunt dit programma terugluisteren, u hoort dan van 18:20 tot 18:50 dit:

‘In het Nederlands Dagblad een verhaal over polio. Minister Klink van Volksgezondheid is niet bereid om kinderen vanaf twaalf jaar op te roepen bij jeugdartsen. De SP had hierom gevraagd, want kinderen die niet zijn ingeënt tegen polio moeten zelf kunnen beslissen of ze toch willen worden ingeënt, vindt de SP. Minister Klink zegt dat zulke oproepen aan jongeren niet effectief zijn. En het zou de weerstand tegen vaccinatie alleen maar groter maken. In de kring van bevindelijk gereformeerden en antroposofen bestaan principiële bezwaren tegen vaccinatie. De wereldgezondheidsraad noemt Nederland vanwege het aantal nietgevaccineerden een land met een “gematigd risico”.’

De volgende ochtend werd dit bericht in het Radio 1 Journaal (van 57:50 tot 58:25, het allerlaatste bericht) herhaald bij het nieuws uit de dagbladen, dat twee keer, vlak voor het nieuws van zeven uur en acht uur, wordt weergegeven.

Intussen had ook het Reformatorisch Dagblad die ochtend een bericht op zijn website staan, met de titel ‘Vaccinatiegraad in biblebelt neemt toe’. Dat bevatte onder meer:

‘De overheid streeft ernaar om het percentage gevaccineerden per gemeente boven de 90 procent uit te laten komen. Dan is er relatief minder kans op besmetting. Het merendeel van de gemeenten die deze norm niet halen, zit er wel dichtbij: het aantal burgers dat is ingeënt bedraagt daar meer dan 85 procent. Landelijk bedraagt de vaccinatiegraad onder zuigelingen tegen polio, bof, mazelen en rode hond 95 procent.

Klink gaat overleggen met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) of er mogelijk nog een specifieke voorlichtingscampagne moet komen gericht op bevindelijk gereformeerden en antroposofen; de bevolkingsgroepen die het meest afwijzend tegenover vaccinatie staan.’

Ook het Nederlands Dagblad had in zijn bericht dit instituut genoemd:

‘Het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid (RIVM), dat verantwoordelijk is voor het rijksvaccinatieprogramma (RVP), heeft samen met de reformatorische gemeenschap een “Handboek Poliozorg” opgesteld. Dat gebeurde na de polio-uitbraak van 1992-1993. In dat handboek staan aanwijzingen om op andere wijze dan door middel van vaccinatie introductie en verspreiding van polio tegen te gaan. Momenteel werkt het ministerie aan een actualisering van dat handboek.
(...)
Hoewel er al veel voorlichtingsmateriaal bij het RIVM beschikbaar is over het RVP wil de minister op aandrang van de SP-Kamerleden met het instituut overleggen of er een specifieke voorlichtingscampagne moet komen gericht op de bevindelijk gereformeerden en antroposofen.’

Maar had de redactie politiek een beetje verder gekeken op de website van het RIVM over dit Rijksvaccinatieprogramma (RVP), was het beter geïnformeerd geweest. Bij ‘Tegengeluiden’ staat dit:

‘Een aantal groepen in de samenleving staat kritisch tegenover deelname aan vaccinatieprogramma’s. Streng gelovige mensen hebben soms religieuze bezwaren. Voorstanders van de natuurgeneeskunde en de homeopathie vinden dat vaccinatie onnatuurlijk is en dat het afweersysteem van het lichaam zelf zijn werk moet doen. De derde groep is die van verontruste ouders. Zij vinden dat er te weinig aandacht is voor de keerzijde van vaccinaties.’

Vervolgens worden de verschillende bezwaren genoemd, met deze vanuit de antroposofie:

‘In de antroposofie vindt men dat het doormaken van kinderziekten een zinvolle betekenis heeft in de ontwikkeling van het kind. Antroposofen wijzen vaccinatie overigens niet in alle gevallen af. Ze maken verschil tussen “gevaarlijke” ziekten (difterie, kinkhoest, tetanus, polio en rodehond) en “minder gevaarlijke” ziekten (bof, mazelen en Hib-ziekten). Zij adviseren wel te vaccineren tegen gevaarlijke ziekten en niet tegen de andere ziekten.’

Wie zegt dit eigenlijk, wie is er verantwoordelijk voor deze tekst?

‘Deze website is tot stand gekomen in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De verantwoordelijkheid voor de website ligt bij de projectgroep Coördinatie Communicatie Rijksvaccinatieprogramma. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu coördineert de communicatie over het Rijksvaccinatieprogramma en werkt daarbij samen met de Landelijke Vereniging van Entadministraties en het Nederlands Vaccin Instituut.

Met uitzondering van de nieuwsberichten zijn de teksten die op de site verschijnen, beoordeeld door de verschillende redactieleden. Dit zijn experts op het gebied van infectieziekten, vaccinaties en bijwerkingen van vaccinaties. Indien nodig worden ook andere experts geraadpleegd. De inhoud van de site wordt minstens twee maal per jaar opnieuw bekeken en zo nodig aangepast. De site wordt ook bij elke verandering in het Rijksvaccinatieprogramma aangepast.’

Antroposofen worden verder op de website van het RIVM nog twee keer expliciet genoemd. Dat gebeurt bij ‘Vraag & antwoord’:

‘Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het Rijksvaccinatieprogramma verscheen in 2007 de brochure “Het Rijksvaccinatieprogramma: 50 vragen en antwoorden over vaccinatie”. U kunt de brochure vanaf deze plek eenvoudig downloaden. Tevens vindt u de 50 vragen terug in de rubriek “Vraag & antwoord”.’

Hier staat onder het kopje ‘Alternatieven’:

‘Kunnen ongevaccineerde kinderen toch beschermd zijn tegen ziekte?

Ja, zij het ten dele, door groepsimmuniteit.

Kinderen kunnen om uiteenlopende redenen niet zijn gevaccineerd, maar vrijwel nooit is dat een medische reden. Ouders die hun kind niet laten inenten, doen dat meestal vanuit geloofsovertuiging, antroposofische levensovertuiging, of homeopathische standpunt. Daarnaast zetten sommige ouders vraagtekens bij vaccinaties.

Met vaccinatie wordt in de eerste plaats individuele bescherming bereikt. Als heel veel mensen worden gevaccineerd, kan het effect van groepsimmuniteit optreden. Daarvoor moet, afhankelijk van de ziekte, 80 tot meer dan 95% van de mensen zijn ingeënt. De ziekteverwekker kan dan niet meer onder de bevolking circuleren en dus ook niet de ongevaccineerde mensen bereiken. De ongevaccineerden zijn dus beschermd, dankzij het feit dat zo veel andere mensen zich wel hebben laten inenten.

Toch biedt groepsimmuniteit geen volledige bescherming. Want zodra men op reis gaat, valt de bescherming van groepsimmuniteit weg. Ook werkt groepsimmuniteit niet als de ongevaccineerde personen geografisch en sociaal een min of meer gesloten gemeenschap vormen, zoals de bevindelijk gereformeerden in ons land. Import van een ziektekiem in zo’n gemeenschap kan grote uitbraken veroorzaken. Zo waren er onder bevindelijk gereformeerden tot 1993 regelmatig polio-epidemieën, was er in 1999/2000 een uitbraak van mazelen en in 2004/2005 een van rodehond.

Vaccinatie is daarom de beste manier om goed beschermd te zijn tegen infectieziekten waartegen vaccins beschikbaar zijn.’

En even daarvoor de vraag:

‘Bestaat een “postvaccinaal syndroom”?

Nee, daar is geen wetenschappelijk bewijs voor.

Sommige homeopaten en antroposofen duiden met de term ‘postvaccinaal syndroom’ een verzameling aan van uiteenlopende klachten. De lijst van acute en chronische klachten die deel uitmaken van het postvaccinaal syndroom omvat tientallen aandoeningen. Een kind zal vrijwel altijd wel één van deze klachten vertonen, of het nu gevaccineerd is of niet. Het wetenschappelijke bewijs voor het bestaan van het postvaccinaal syndroom is nooit geleverd.’

Ik heb gezocht of ik op internet ergens bij een antroposofische organisatie bevestiging kon krijgen van de door het RIVM genoemde antroposofische opvatting:

‘Antroposofen wijzen vaccinatie overigens niet in alle gevallen af. Ze maken verschil tussen “gevaarlijke” ziekten (difterie, kinkhoest, tetanus, polio en rodehond) en “minder gevaarlijke” ziekten (bof, mazelen en Hib-ziekten). Zij adviseren wel te vaccineren tegen gevaarlijke ziekten en niet tegen de andere ziekten.’

Die heb ik tot nu toe niet kunnen vinden. Het enige dat hier wel over ging is een ingezonden brief in NRC Handelsblad van 29 september 1992 (!) van Bob Witsenburg, destijds praktiserend antroposofisch arts en vicevoorzitter van de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen (NVAA):

‘Door foutieve berichtgeving is in is de media de indruk gewekt dat “antroposofen niet tegen polio inenten” (NRC Handelsblad, 24 september). De Nederlandse Vereniging van Anthroposofische Artsen (NVAA) hecht eraan te verklaren dat in de meeste antroposofische consultatiebureaus en door de meeste antroposofische huisartsen kinderen wel tegen polio worden ingeënt.

Ten aanzien van de klassieke kinderziekten als bijv. mazelen, kinkhoest, bof, bestaat in het antroposofisch mensbeeld de visie dat deze ziekten bij overigens gezonde personen een positieve bijdrage kunnen leveren ten aanzien van groei, ontwikkeling en immuniteitsbouw. Antroposofische artsen geven ten aanzien van deze kinderziekten ouders derhalve in overweging tegen deze ziekten niet te vaccineren.

Dit geldt niet ten aanzien van een ziekte als polio. Deze ziekte vertoont als ziektebeeld een totaal verschillend verloop dan de klassieke kinderziekten. De rol die polio speelt in een mensenleven is van een andere aard dan die van de klassieke kinderziekten.

Wij menen dat de foutieve berichtgeving in deze zaak deze reactie noodzakelijk maakt.’

Zoiets had nu wel meteen nog een keer gemogen, om duidelijkheid te scheppen. Tenslotte heeft niet iedereen deze brief van bijna zeventien jaar geleden nog scherp in het geheugen...