Buitenzorg

Ruim een week is er nieuws van het front, pardon, van Antroz. Op 20 november meldde de website van deze antroposofische woonzorggroep ‘Wethouder Waltmann en partijen tonen initiatief tot samenwerking’. Dat zegt niet zo veel. Daarom stond er ook nog onder ‘Convenant Buitenzorg ondertekend’. Wat dat inhoudt, bleek uit het persbericht zelf:

‘Op donderdag 19 november hebben vertegenwoordigers van de besturen van de Stichtingen Verpleging en Verzorging Beukenstein, Woonoord Kraaybeek, Landgoed Kraaybeekerhof en de Vereniging Rondom Kraaybeek (VRK) onder toeziend oog van wethouder Robert Waltmann het convenant Buitenzorg voor nadere samenwerking ondertekend. Met de ondertekening van het convenant spreken de partijen de intentie uit te werken aan de ontwikkeling van een innovatieve samenwerking op het gebied van wonen, welzijn, zorg, studie, voeding en landschapsbeheer met behoud van ecologische en cultuurhistorische waarden op de landgoederen.

Het project van samenwerking heeft de naam Buitenzorg gekregen omdat die naam de sfeer van de omgeving weergeeft. In het project willen de drie organisaties die op dit moment voor grote veranderingen staan, die verandering gebruiken om daar waar mogelijk samen op te trekken, mét behoud van onafhankelijkheid. Op deze manier hopen partijen meerwaarde voor elkaar en de gemeenschap te kunnen creëren.

Het gaat om de landgoederen Beukenstein, Kraaybeek en Kraaybeekerhof waar zorgeloos verzorgd wonen en studeren samengaan met de ruimte en rust van een omgeving van weleer en het comfort van goed georganiseerde moderne techniek en mogelijkheden van deze tijd. Deze omschrijving vormt voor de besturen een wenkend perspectief dat een kans biedt dat er daadwerkelijk actie wordt ondernomen. De terreinen van de drie stichtingen liggen aan de Utrechtse Lustwarande en zijn onderdeel van een aaneensluitende en zeer waardevolle ecologische structuur binnen de dorpskern Driebergen-Rijsenburg.

Dit persbericht kunt u vinden op de volgende websites: www.svvbeukenstein.nl, www.antroz.nl en www.kraaybeekerhof.nl.’

Herinnert u het zich nog? Op 10 september meldde ik in ‘Hekpalen’ hoe de Stichting Kraaybeek, onderdeel van Antroz, via de website www.antroz.nl een historisch overzicht van het landgoed Kraaybeek publiceerde. Dat was een lijvige, maar interessante geschiedenis. Overigens had ik op 2 juli het bericht ‘Wisselingen’, waarin ik een personeelswisseling doorbriefde die bij Antroz op 18 mei op de website stond:

‘De locatieleiding van het Leendert Meeshuis is per 14 mei overgedragen aan mevrouw R. Vlooswijk. Mevrouw Vlooswijk zal als interim locatieleiding aanwezig blijven tot de definitieve invulling van de functie van locatiemanager afgerond is; hiervoor is een sollicitatieprocedure gestart. Desgewenst vindt u hierover informatie op deze website onder vacatures. De werving en selectie worden begeleid door Movimento, www.movimento-zorg.nl.’

Wat heeft het een met het ander te maken, hoor ik u denken. Alles op zijn tijd. Eerst dit: let in het bovenstaande persbericht op de zinsnede: ‘drie organisaties die op dit moment voor grote veranderingen staan’. Die lijkt me nogal van belang. – Goed, dan nu naar een bericht van 23 september met de titel ‘Nieuwe locatiemanager bij Leendert Meeshuis’:

‘Per 22 september 2009 is mevrouw Nicole de Koning benoemd als locatiemanager van het Leendert Meeshuis. Deze weken zal de overdracht aan haar plaatsvinden door Ricky Vlooswijk, interim manager. Ricky Vlooswijk heeft continuïteit gegeven aan het beleid van het Leendert Meeshuis en tegelijkertijd met haar inzichten als verpleegkundig manager, als “kwartiermaker”, de komst van Nicole voorbereid.

Het Leendert Meeshuis biedt wonen en zorg aan bewoners vanuit een antroposofische identiteit. Daarmee is het verpleeghuis, kleinschalig met 74 plaatsen, ook een bijzonder huis in het land. Met de aanstelling van Nicole de Koning wordt uitdrukking gegeven aan het belangrijke evenwicht tussen professionaliteit als verpleeghuis en een sterke identiteit en vitaliteit vanuit het antroposofische mensbeeld en de daarmee samenhangende woon- en zorgcultuur. Zij heeft een verpleegkundige achtergrond incl. een wetenschappelijke graad in de verplegingswetenschappen en een lange staat van dienst in het management binnen de ouderenzorg. Een groot aantal jaren heeft zij leiding gegeven aan Lisidunahof, een psychogeriatrisch zorgcentrum met een somatische verpleegunit in Leusden. Tot voor kort was zij directeur bij een landelijke patiëntenvereniging. De benoeming van Nicole is het resultaat van een positief proces met verschillende mensen en geledingen uit de organisatie, waarbij het bureau Movimento-Zorg de stichting Antroz professioneel begeleid heeft.

We danken Ricky voor haar inzet en betrokkenheid de afgelopen maanden bij het Leendert Meeshuis en wensen Nicole een goede en inspirerende start in haar nieuwe functie!’

Dan gaan we naar 9 oktober, naar het bericht ‘Nieuwbouw Leendert Meeshuis’:

‘Stichting Antroz verkent momenteel alternatieve locaties voor de realisatie van een nieuw Leendert Meeshuis met ongeveer 100 verpleeghuisplaatsen. Hierin worden wij gesteund door het Zorgkantoor, die met ons de visie deelt dat op termijn een nieuwe locatie voor het Leendert Meeshuis gewenst is. Uiteraard spelen financiële aspecten een grote rol in de mogelijkheden en besluitvorming, maar één en ander hangt af van de mogelijkheden die gemeente De Bilt te bieden heeft.

Stichting Antroz heeft onlangs een huisvestingsvisie gepresenteerd. Deze is vormgegeven door Kerckebosch Grafische Communicatie in Zeist en is als pdf te downloaden. Indien wij op korte termijn in samenwerking met de gemeente De Bilt een nieuwe locatie vinden, zal daarna een planning gemaakt worden voor de volgende stappen (bestemmingsplan, ontwerp en bouw).

Behalve nieuwbouw Leendert Meeshuis wordt ook de huisvestingssituatie van Kraaybeek en Huize Valckenbosch onderzocht. De huisvestingsopgave van Antroz kenmerkt zich door een samenhangende aanpak. Mogelijkheden voor een gezamenlijke oplossing van tijdelijke huisvesting worden daarbij onderzocht, ook in samenhang met collega-zorgorganisaties. Juist door deze samenhang wordt kwalitatief en financieel een gezonde basis gelegd voor de herwaardering van de huisvesting van antroposofische ouderenzorg in Midden Nederland voor de volgende decennia.’

De genoemde link leidt naar de ‘versie juni 2009’ van de huisvestingsvisie; deze:

‘geeft richting aan de nieuwbouw en renovatie van de gebouwen van Antroz antroposofische woonzorggroep vanuit de identiteit en de zorgvisie in de periode 2009-2018’.

Ter verduidelijking wordt helemaal achterin vermeld:

‘Antroz biedt wonen en zorg in een antroposofisch leefklimaat op de locaties Leendert Meeshuis in Bilthoven en Huize Valckenbosch in Zeist. Antroz werkt samen met stichting Kraaybeek in Driebergen en stichting Valckenhof in Zeist. Het bestuursbureau is gevestigd in Zeist.’

Op de voorlaatste, zevende bladzijde, wordt gesproken over ‘Proces, voorlichting en communicatie’:

‘De zorgvuldigheid die wij aan onze bewoners en cliënten zijn verschuldigd, brengt met zich mee dat plannen en voornemens helder, duidelijk en op de juiste tijd worden gecommuniceerd met binnen- en buitenwereld. De oudere mens zit niet te wachten op ingrijpende veranderingen in leven en wonen. Bovenstaande plannen – hoe noodzakelijk ook – worden door sommige bewoners en familie beleefd als verontrustend, hinderlijk, misschien zelfs overbodig.

In een fase van planvorming voor meerdere plekken, in drie gemeenten, waarbij ook de afhankelijkheid tussen de verschillende projecten groot is, is het belang van goede communicatie essentieel. Zeker als plannen nog in een studiefase zijn, is een balans nodig tussen uitersten. Te vroeg communiceren naar bewoners en medewerkers over plannen met veel open eindjes heeft geen zin, want dan is er niet veel te melden en dan is er nog geen passend antwoord op vragen, of de plannen wijzigen daarna herhaaldelijk. Laat communiceren heeft het voordeel dat het eenmaal gekozen beleid na publicatie niet onderhevig is aan sterke koerswijziging. Dat zou echter een gesloten scenario-ontwikkeling vooraf vragen.

Onze visie is om medewerkers, bewoners en eventueel familie en vrijwilligers actief uit te nodigen en te willen betrekken bij de initiatieffase. Wij vragen aan hen, een bijdrage te geven en mede verantwoordelijkheid te nemen voor het proces van toekomst scheppen van nieuwe huisvesting. De middenweg in communicatie – niet te vroeg, niet te laat – en de inrichting van participatie vraagt inzet en alertheid van de bewoners- en medewerkers-vertegenwoordigingen op de locaties, van de locatieleiding en van het bestuur.

Renovatie en nieuwbouw kan succesvol worden gerealiseerd ook voor volgende generaties van ouderen, door een goede samenwerking en wisselwerking met diverse overheden, omwonenden, belangenorganisaties, adviseurs en deskundigen. Soms is er sprake van tegengesteld belang waarbij een nauwkeurig inspraakproces zal plaatsvinden. Daarbij is voorlichting en communicatie van groot belang. De website van Antroz geeft regelmatig informatie ten behoeve van de verschillende geïnteresseerden en belanghebbenden. Er komt een aparte communicatiepagina binnen de website van Antroz en er is een apart mailadres voor informatie geopend.’

Wat zijn nu die nieuwe huisvestingsplannen? Daar geeft deze huisvestingsvisie, maar liefst voor de periode 2009-2018, uiteraard antwoord op. Op de bladzijden 2 tot en met 4 worden de achtereenvolgende consequenties voor de vier locaties genoemd:

‘Huize Valckenbosch

Wat Huize Valckenbosch betreft, denken wij aan renovatie van het bestaande gebouw. De kamers en de gangen zijn na renovatie royaler en de badkamers beter toegankelijk. Een woongemeenschap waar bewoners met voldoende persoonlijke ruimte kunnen blijven wonen, voorzien van zorg en begeleidende activiteiten die door onszelf of door anderen worden georganiseerd. De begeleidende activiteiten hebben ondermeer betrekking op zingeving in de laatste levensfase, religieuze verdieping, vieringen en jaarfeesten. Vieringen, jaarfeesten, concerten en maaltijden zijn ook beschikbaar voor omwonenden en andere geïnteresseerden. In Huize Valckenbosch zal na de renovatie een kleiner aantal appartementen gerealiseerd worden. Hierbij zullen zowel verzorgingshuis- als verpleeghuisplaatsen worden gevestigd. Ook onderzoekt Huize Valckenbosch de mogelijkheid voor dagopvang en dagbehandeling.

In de periode 2009/2010 wordt de haalbaarheidsstudie voor de renovatie verder uitgewerkt. De capaciteit die op de locatie Huize Valckenbosch vermindert, verschuift mogelijk naar een kleinschalige woonvoorziening die als nieuwbouw elders in Zeist of in De Bilt/Bilthoven wordt gerealiseerd. Eén van de locatieopties in Zeist is nabij de Valckenhof woningen, een andere optie is deze appartementen toe te voegen aan de capaciteit van het Leendert Meeshuis in Bilthoven.

Leendert Meeshuis

Wat wij voor ons zien is een nieuwe locatie voor het Leendert Meeshuis in De Bilt/Bilthoven, als woonhuis met verpleeghuisfuncties. Het zal gaan om het huidige aantal plaatsen aangevuld met extra capaciteit en het centraal bureau van het samenwerkingsverband Antroz. De huidige huisvesting (Berg & Bosch terrein) voldoet op termijn niet meer aan de kwaliteitseisen die worden gevraagd aan verpleeghuiszorg en aan de bereikbaarheidseisen voor medewerkers en vrijwilligers. De nieuwe woon/zorglocatie is goed bereikbaar en is in verbinding met de omgeving. Indien de grootte van de nieuwe gebiedslocatie dat toestaat, worden nabij het verpleeghuis zorgappartementen en/of huurwoningen gerealiseerd waarbij voor de zorg een beroep op het Leendert Meeshuis gedaan kan worden.

We denken aan een organisch gevormd gebouw. Op de begane grond is levendigheid en er zijn dagactiviteiten, een winkeltje, een restaurant als ontmoetingsplek, de wijkfunctie met een nader te inventariseren aantal diensten. Op de begane grond, eerste en tweede verdieping zijn de woonappartementen in verschillende maten. Er zijn enkele echtparen-appartementen en enkele logeerappartementen. Er is een huiselijke sfeer, geen lange gangen. Er zijn kleinschalige huiskamers waar ruimte is anderen te ontmoeten en “sfeerkamers”, naar behoefte gedifferentieerd. Op de derde verdieping is kantoorruimte. Het is een woonhuis en geen instituut; het woonkarakter wordt gekenmerkt door het schuine dak. Om het gebouw bevindt zich afgezien van functionele parkeerplaatsen, een tuin, mogelijk met vijverpartij.

Kraaybeek

Op termijn zal er een vernieuwd Kraaybeek verrijzen, naast het verpleeghuis Beukenstein en naast het landgoed Kraaybeekerhof. We streven naar een ontwikkeling van huurappartementen met verschillende woonoppervlaktes en huurprijzen en beogen ook een aantal koopappartementen, waarbij als wens, tegelijkertijd de gebiedslocatie ecologisch hersteld wordt naar de periode direct na 1900 (Sprenger). Herstel van de waterloop en vijver maakt daar idealiter onderdeel van uit.

Kraaybeek en Beukenstein krijgen een samenhangend pakket voorzieningen voor bewoners waarbij dubbele functies worden voorkomen. Kraaybeek kent daarbij wel een eigen sociaal/cultureel klimaat met diverse activiteiten overdag, ’s avonds en in de weekenden, mogelijk gemaakt door een “grote zaal” en pantry. Kraaybeek is vanouds een ontmoetingsplek voor binnen en buiten, ook voor landelijke ontmoetingen en deze ontmoetingsplek wordt in de toekomst ook gewaarborgd.

Valckenhof

De woningen op het terrein Valckenhof dienen ook op langere termijn behouden te blijven. Hun bouw en ligging is bijzonder; tegelijk zijn de woningen klein en bouwtechnisch niet uitmuntend. Daarom zal een betaalbaar onderhoudsplan worden ontwikkeld. Het is de wens van de Stichting en de bewoners om de naastgelegen groenzone groen te behouden. Een eventueel bebouwen van de direct naast Valckenhof gelegen tuinen lijkt ons ongunstig vanwege het verminderde wooncomfort en de verminderde verhuurbaarheid van de woningen. De dienstverlening aan de bewoners van Valckenhof wordt onder andere geboden vanuit Huize Valckenbosch.

Nieuwe locaties

In overleg met partijen is Antroz geïnteresseerd te groeien in capaciteit voor ouderenhuisvesting, ouderenzorg en verpleeghuiszorg in Midden-Nederland. Wij zien groei als één van de manieren om antwoord te geven op de groeiende vraag en de lange wachtlijst voor onze zorg en dienstverlening.’

Als je dit allemaal tot je neemt, komt het persbericht van 20 november in een duidelijke context te staan. Daarin wordt als een van de convenantpartijen de Stichting Verpleging en Verzorging Beukenstein genoemd, en het landgoed Beukenstein, naast dat van Kraaybeek en Kraaybeekerhof. Er staat zelfs de website www.svvbeukenstein.nl bij vermeld. Die leert op de homepage ‘Thuis in Beukenstein’:

‘Huize Beukenstein in Driebergen wordt omgeven door een royaal, fraai aangelegd park met tientallen eeuwenoude bomen, die het voor de jachtige buitenwereld grotendeels aan het zicht onttrekken. De mensen die in Beukenstein wonen, voelen zich er thuis in hun eigen rustige omgeving. En dat is al meer dan 20 jaar zo. Beukenstein werd in 1978 geopend als middelgroot zorgcentrum – 128 appartementen – en is sindsdien een begrip voor ouderenzorg van topniveau op een van de mooiste plekken van Nederland.

Ouderenzorg heeft een veelzijdige betekenis voor de leiding en het personeel van Huize Beukenstein. De ene bewoner is de andere niet en iedereen heeft recht op en krijgt ook de zorg die hij of zij nodig heeft; zorg op maat dus. Om kort te gaan: Huize Beukenstein is een geolied werkend, volledig uitgerust zorgcentrum waar het goed en veilig wonen is. Deze website vertelt daar alles over.’

Zoals dit over de ‘Signatuur’:

‘Van huis uit is Huize Beukenstein van rooms-katholieke signatuur. In de beginjaren na de oprichting vormden oudere religieuzen een aanzienlijk deel van de bewoners, maar dat is al geruime tijd niet meer het geval. Vandaag de dag is iedere oudere, van welke gezindte dan ook, van harte welkom als bewoner van Beukenstein. De kapel en de pastorale zorg blijven intussen een belangrijke plaats innemen, zowel in het zorgcentrum als voor de bewoners in de naaste omgeving van Beukenstein.’

Wat stond er ook alweer in de huisvestingsvisie?

‘Wat wij voor ons zien is een nieuwe locatie voor het Leendert Meeshuis in De Bilt/Bilthoven, als woonhuis met verpleeghuisfuncties. Het zal gaan om het huidige aantal plaatsen aangevuld met extra capaciteit en het centraal bureau van het samenwerkingsverband Antroz. (...) De nieuwe woon/zorglocatie is goed bereikbaar en is in verbinding met de omgeving. Indien de grootte van de nieuwe gebiedslocatie dat toestaat, worden nabij het verpleeghuis zorgappartementen en/of huurwoningen gerealiseerd waarbij voor de zorg een beroep op het Leendert Meeshuis gedaan kan worden.’

Het ging erom of de gemeente De Bilt hieraan voldoende dienstbaar zou kunnen zijn:

‘één en ander hangt af van de mogelijkheden die gemeente De Bilt te bieden heeft.’

In datzelfde persbericht stond immers ook:

‘Behalve nieuwbouw Leendert Meeshuis wordt ook de huisvestingssituatie van Kraaybeek en Huize Valckenbosch onderzocht. De huisvestingsopgave van Antroz kenmerkt zich door een samenhangende aanpak. Mogelijkheden voor een gezamenlijke oplossing van tijdelijke huisvesting worden daarbij onderzocht, ook in samenhang met collega-zorgorganisaties.’

De vraag is nu of het inderdaad tijdelijke huisvesting betreft, die op 20 november over het Convenant Buitenzorg wordt gemeld, of een definitieve verandering:

‘Het gaat om de landgoederen Beukenstein, Kraaybeek en Kraaybeekerhof waar zorgeloos verzorgd wonen en studeren samengaan met de ruimte en rust van een omgeving van weleer en het comfort van goed georganiseerde moderne techniek en mogelijkheden van deze tijd. Deze omschrijving vormt voor de besturen een wenkend perspectief dat een kans biedt dat er daadwerkelijk actie wordt ondernomen. De terreinen van de drie stichtingen liggen aan de Utrechtse Lustwarande en zijn onderdeel van een aaneensluitende en zeer waardevolle ecologische structuur binnen de dorpskern Driebergen-Rijsenburg.’

Me dunkt, dat zou weleens een zwaar beroep kunnen doen op de ouderen om wie het allemaal gaat.

‘In een fase van planvorming voor meerdere plekken, in drie gemeenten, waarbij ook de afhankelijkheid tussen de verschillende projecten groot is, is het belang van goede communicatie essentieel.’

Een waar woord, waarin heel wat gevolgen verscholen liggen.