Liquidatie

Als je ooit ergens eens iets over schrijft, leg je de verplichting op je schouders om bij nieuwe ontwikkelingen daarop terug te komen. Dat is een idee dat ik altijd heb en dat kan ik nu mooi in praktijk gaan brengen. Juist nu omroep Llink het genadeschot krijgt. Op 29 maart schreef ik in ‘Omroep’ hoe deze ‘zendgemachtigde’ in een doodsstrijd spartelde om honderdvijftigduizend handtekeningen; nee, niet alleen maar handtekeningen, maar regelrechte leden (al hoefden die dan niet veel lidmaatschapsgeld te betalen). Er bleek een zeker belang te zijn van antroposofische organisaties:

‘Nu is er al meer dan een maand een actie gaande op antroposofische websites om Llink aan voldoende nieuwe leden te helpen.’

Ik noemde Antroposana, de Antroposofische Vereniging in Nederland, de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen en de Nederlandse Vereniging voor Euritmietherapie.

Op 12 mei kwam ik er in ‘Opstappen’ op terug. Wegens het overhaaste vertrek van directeur Tanja Lubbers, mede vanwege het bekend worden van de financiële wanorde die bij Llink bleek te heersen. Zo kwam voormalig directeur Anna Visser in goed gezelschap te verkeren, want die was niet lang daarvoor om soortgelijke redenen voortijdig vertrokken. In de reacties wist John Wervenbos die dag nog een interview met haar in de Volkskrant op te diepen: ‘Llink-directeur Anna Visser: ‘Ik moest ooit op mijn bek gaan’. (VKbanen.nl, 13-6-2006)’

Afgelopen woensdag kwam het onvermijdelijke en allang aangekondigde vervolg. Zoals verslaggever Bart Dirks de volgende ochtend in de Volkskrant meldde, onder de titel ‘Omroep Llink boos over “politiek spel”’:

‘Slecht nieuws woensdag voor Llink. Minister Plasterk (Cultuur) vindt dat de de “groene” publieke omroep de eigen verwachtingen niet heeft ingelost. Na vijf jaar proefdraaien in Hilversum kreeg Llink een negatieve beoordelingen van de Raad voor Cultuur, het Commissariaat voor de Media en de raad van bestuur van de Nederlandse Publieke Omroep.

Plasterk neemt die adviezen over en dus verdwijnt de omroep in september 2010 van de buis. “Llink is een buitengewoon sympathieke organisatie, maar het is ze niet gelukt om hun eigen criteria te halen”, zei de minister woensdag bij de beoordeling van alle publieke omroepen. “Programmatisch heeft het niet de voorgenomen vernieuwing gebracht. De ambitie om internet anders te gebruiken, is niet gehaald.”

Bovendien zit Llink financieel in grote problemen. De omroep presenteerde Plasterk nog alternatieven voor de toekomst, maar de minister is onverbiddelijk: “Je kunt maar één keer aspirant-lid zijn.”’

Plasterk deed dus de deur dicht voor Llink (en liet omroep Max definitief toe tot het bestel), maar zette de deuren open voor twee nieuwe gegadigden, PowNed en WNL:

‘PowNed wil jongeren aanspreken die nu weinig naar de de publieke zenders kijken. “Ze willen de grens opzoeken en die zullen die vast ook wel eens overschrijden”, aldus Plasterk. “Daar mag iedereen dan het zijne over zeggen. Na vijf jaar kijken we of PowNed de hoge verwachtingen heeft waargemaakt.”

Dat geldt ook voor WNL, die “maatschappelijk teleurgestelden” en “ondernemend Nederland” wil bedienen. De naam stond aanvankelijk voor “Wakker Nederland”, maar die term wordt niet meer gebezigd. Het is immers ook de slogan van De Telegraaf en de publieke omroepen mogen geen commerciële mediabedrijven als koepel boven zich hebben.’

Ook NRC Handelsblad besteedde aandacht aan dit nieuws, in ‘PowNed en WNL in bestel, Llink eruit’:

‘Het is nog niet eerder voorgekomen dat een aspirant-omroep het bestel moest verlaten. Llink heeft volgens Plasterk de afgelopen vijf jaar niet bewezen dat de omroep programma’s maakt die er nog niet zijn. “Vooral de ambitie om met internet het publiek te betrekken bij nieuwe thema’s kwam niet uit de verf”, zei Plasterk. Hij wees er ook op dat de omroep veel organisatorische problemen kende, en in geldnood kwam door slecht management.

Llink, dat 153.000 leden telt, vindt dat “het besluit onzorgvuldig tot stand is gekomen” en eist een onafhankelijk onderzoek. Directeur Carlien de Ruyter voelt zich “geslachtofferd”. Op vele fronten hebben we verbeteringen aangebracht, zegt ze, “maar geen adviescommissie heeft daarnaar of naar ons nieuwe beleidsplan gevraagd. We zijn afgerekend om wat er is mis gegaan om een daad te stellen.”’

Trouw bracht op gezag van het ANP zelfs een ‘Geschiedenis van Llink in vogelvlucht’:

‘Oktober 2004
Toenmalig staatssecretaris Medy van der Laan (Media) besluit DeNieuwe Omroep Nútopia samen met ouderenomroep Max toe te laten toe te laten tot het publieke bestel. DeNieuwe Omroep werd al in 2000 opgericht door Aad van den Heuvel en Walter Etty. Eind 2003 ontstond omroepvereniging Nútopia.

September 2005
Onder de nieuwe naam Llink beginnen de uitzendingen. Francisco van Jole bijt het spits af met de Geitenwollensokkenshow op Radio 1. Daarna volgen tv-programma's als De Milieuridders en MoveYourAss.

Januari 2006
Llink-directeur Anna Visser wordt uit haar functie gezet, omdat ze haar vaders bedrijf had ingeschakeld voor de productie van een tv-programma. Ook zou ze te weinig aandacht hebben voor dieren en zich te veel focussen op mondiale kwesties. Na een kort geding kan Visser haar werk weer hervatten.

Juli 2007
Floortje Dessing verbindt zich aan Llink, nadat ze twaalf jaar reisprogramma’s maakte voor RTL. Ook voor de ideële omroep blijft ze de wereld rondreizen en zet ze zich in voor de ledenwerfcampagne.

November 2007
Oprichtster Anna Visser kondigt haar vertrek aan. Trots constateert ze dat aan Llink niet langer een geitenwollensokkenimago kleeft, maar dat de omroep inmiddels trendsetter is op het gebied van natuur en milieu, klimaat, duurzaamheid en eerlijke handel.

Januari 2008
Tanja Lubbers wordt de nieuwe directeur. Haar taak wordt het werven van nieuwe leden, zodat Llink in september 2010 kan blijven uitzenden.

April 2008
Tv-presentator Sebastiaan Labrie treedt in dienst. Samen met Floortje Dessing en Froukje Jansen presenteert hij voortaan 3 Op Reis.

Februari 2009
Llink raakt in financiële problemen, vraagt surseance van betaling aan en stelt in opdracht van de geldschieter Nederlandse Publieke Omroep een bezuinigingsplan op.

Maart 2009
Als gevolg van de financiële nood ontslaat Llink de presentatrices Floortje Dessing en Froukje Jansen. Aan het einde van de maand haalt de omroep op de valreep het benodigde aantal van 150.000 leden.

April 2009
Een nieuwe tegenslag. Llink is niet onderscheidend genoeg en kan worden opgeheven, oordeelt een visitatiecommissie onder leiding van Annie Brouwer-Korf.

Mei 2009
Directeur Tanja Lubbers stapt op, zodat Llink met een schone lei verder kan.

September 2009
Nog meer kritiek. Het Commissariaat voor de Media vindt dat de omroepvereniging onder de maat heeft gepresteerd. De Raad van Cultuur stelt dat Llink er niet in slaagt scherpe en sterke journalistiek te maken over de thema’s milieu en duurzaamheid.

Oktober 2009
Actievoerende omroepmedewerkers overhandigen minister Ronald Plasterk (Media) een petitie en een koffertje met Llinkprogramma’s in de hoop dat Llink mag blijven.

November 2009
Minister Ronald Plasterk maakt bekend dat de omroep vanaf september 2010 uit het publieke bestel moet verdwijnen.’

Ik kwam in een oude uitgave van Motief, maandblad voor antroposofie, nog een nieuwsbericht tegen dat sterk aan dit onderwerp raakt. Het werd geschreven door toenmalig redactielid Nard Besseling en gepubliceerd in nr. 29 van april 2000 onder de titel ‘DeNíeuwe Oroep: interactieve televisie en referendum radio’:

‘Begin januari werd een opmerkelijk initiatief bekend­gemaakt. Aad van den Heu­vel, bekend KRO-programma­maker, wil een eigen omroep starten: DeNieuwe Omroep (DNO). Mede-initiatiefne­mers zijn onder anderen Walter Etty (voorzitter Consu­mentenbond, inmiddels lid van de Raad van Toezicht van DNO) en Thijs Chanows­ki (hoogleraar multimedia aan de Universiteit van Amsterdam, bedenker van de Fabeltjeskrant en intemet­enthousiast).

De pers was in januari maar matig positief over de plan­nen van Van den Heuvel c.s. Die komen er in het kort op neer dat DNO programma’s wil gaan maken die aandacht besteden aan ecologie, ont­wikkelingssamenwerking, milieu, mensenrechten, kort­om aan “het goede doel”. De eerste kritiek was niet mals: in het huidige bestel wordt al veel aandacht besteed aan maatschappelijke vraagstuk­ken. Kan DNO de program­ma’s die bij veel omroepen vooraan in de lijst “schrap­pen bij lage kijkcijfers” staan, garanderen? Ja, want, zo betoogt Van den Heuvel, wij vinden dat “aids en mensen­rechten niet meteen een bak vol ellende hoeft te zijn. Je kunt het ook leuk aanpak­ken. Drie mensen in een huis opsluiten bijvoorbeeld en ze een oplossing laten beden­ken.”

Inmiddels is er heel wat con­creters bekend over de pro­grammering, en worden er frisse ideeën verwoord. Over hoe je kijkers meer kunt betrekken bij de programme­ring. Dat doe je bijvoorbeeld door “de kijker de omroep te laten zijn”, zoals Ivo Went­holt, manager bij Lost Boys, Neerlands grootste multime­diabedrijf, het formuleert. “Je kunt televisie en internet combineren door televisie interactief te maken. Bedenk een manier waarbij de kijker door internet een onderdeel wordt van programma’s.” Ook de radio wordt niet vergeten. Een verrassend initiatief: Referendum Radio, directe inspraak van luisteraars. Die kunnen ideeën aandragen, maar ook hun mening geven, per fax, telefoon of e-mail. Aan het eind van de dag wordt de uitslag van het refe­rendum bekendgemaakt.

Een overzicht van de tv-pro­gramma’s. Er komt een apart journaal dat zich speciaal richt op de ontwikkelingen binnen de informatietechno­logie. Een nieuwsitem over Europees bestuur (Brussel) en kort, flitsend “goede doe­len-nieuws”. Er staan docu­mentaires gepland over het “Erfgoed van de Mensheid” (Blij Te Zien Dat Niet Alleen Antroposofen Van Hoofdlet­ters Houden Als Ze Over “Het Hoogste” Schrijven), over niet-westerse culturen. Reportages over de Derde Wereld, ecologisch bouwen, gewone mensen in een gewone straat, kunst(roof), boeken (“een eigenzinnige kijk op fictie en non-fictie”), economische activiteiten in ontwikkelingslanden. Voor kinderen: een programma over gezondheid voor tien tot twaalfjarigen en een dis­cussieprogramma met kinde­ren over wereldproblemen.

Op mij maakt het de indruk van: we willen graag “verant­woorde” programma’s maken, maar weten niet zeker of we de kijker echt mogen behagen. Goede ideeën, zoals luisteraars en kijkers direct invloed geven. Prima, maar hoever wordt dit straks echt doorgevoerd? Ik mis ook nog wat: film en sport. Vooral dat laatste ver­baast me. In veel Derde­Wereldlanden is sport een enorme uitlaatklep en ont­spanningsmogelijkheid voor mensen. Juist binnen de plannen van DNO zou het niet misstaan aandacht aan sporters en sport te geven, anders dan in de commer­cieel verziekte vorm waarin wij die consumeren. Wat betekent sport, deze ultieme combinatie van westerse commercie en universele individuele geldingsdrang voor de gemiddelde sloppen­bewoner van Rio? Juist deze vraag, waarbij je in het hart komt van de problematiek die DNO wil belichten, lijkt me een uitdaging. Want we leven toch met een groot dilemma: wat doen we wan­neer we anderen (individuen, volken) in aanraking brengen met “onze waarden”: is dat hulp of ontkenning van het bestaansrecht van het andere? Ik zat laatst in de trein tegen­over een erg donkere man, een Afrikaan. Hij las in een boek. De titel laat me niet meer los: Et quand l’Afrique refusait l’aide? (En wanneer Afrika de hulp weigert?) Hopelijk komen er program­ma’s die hier iets over gaan zeggen. (NB)

Bronnen: NRC Handelsblad, De Volkskrant en actiekranten DeNíeuwe Omroep’

Vandaag heeft Hugo Verbrugh het er in zijn ‘Middernachtszon’ (die trouwens eergisteren zijn eerste verjaardag vierde – niet Hugo, maar zijn weblog; bij deze nog mijn hartelijke felicitaties) over, getuige alleen al de opmerkelijke titel ‘Omroep Llink is geliquideerd. Het wordt tijd voor een anti-democratische politieke partij’. Hij schrijft onder meer:

‘Toen Llink begon, in 2005, werd ik meteen lid. Ik kende Anna Visser al vele jaren, we waren (en zijn nog steeds) goed bevriend, ze leek me een prima persoon om met de allure waarmee wij in Rotterdam de dingen doen dit nieuwe initiatief in omroepland stevig neer te zetten.

Het is anders gelopen, en ik ben gaandeweg misschien iets gaan begrijpen van de verschillende redenen waarom het misschien niet anders had kunnen lopen. Na een paar aanvangsperikelen ging het goed, maar echt enthousiast kon ik niet worden. Ik keek soms, maar als ik keek, was ik bijna altijd heel gauw uitgekeken.

Ruim twee jaar na de start van de uitzendingen trok Anna Visser zich om persoonlijke redenen terug, en kort daarna moest Llink onder leiding van Tanja Lubbers alle zeilen bijzetten om de 150.000 leden te krijgen die nodig waren om te kunnen doorgaan.

Dat lukte uiteindelijk, maar vraag niet hoe. En vraag nog minder hoe de relatie van al die leden met elkaar en met het management was. Vier maal heb ik de afgelopen maanden in deze blog over Llink geschreven: 5 maart (Doe iets voor de wereld, word lid van de duurzame omroep Llink), 24 april (Omroep Llink in de problemen (1): kun je via de televisie je idealen uitdragen en zodoende...?), 25 april (Llink in de problemen (2): zou het helpen als ze dichter zouden aanschurken tegen de antroposofie?), en 7 oktober (Omroep Llink: wie zijn tijd vooruit is, vist achter het net. Eénoog, drieoog in het land der blinden). Alle keren had ik bij zoveel mogelijk leden erop aangedrongen in onze Mz blog [Middernachtszon, MG] te reageren om zodoende onder het motto zwaan-kleef-aan meer mensen bij Llink te betrekken (dat je zoiets zou kunnen doen, had ik niet zelf bedacht. De laatste maanden kregen we als leden van de directie van Llink af en toe brandbrieven of we vooral toch met alle ons ten dienste staande middelen wilden bevorderen dat Llink in de bekendheid kwam en zo voort).

En kwamen er reacties vanuit de leden of het management of de directie? Totaal niets, nihil, nope, nada, ничего ( = nietsjewòh).

Dat is niet de manier “to make friends and relations”, om het te zeggen in termen van een Amerikaans boek over management uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Je hoeft als omroep misschien niet meteen een tros-achtige familie willen worden, laat staan de grootste van Nederland, maar je kunt ook naar de andere kant overdrijven.’

Hugo Verbrugh heeft ook een idee waarom Llink niet voldoende aansloeg:

‘Wat ontbroken heeft was een Visie. Uit minstens één bron hadden ze die kunnen putten. Een aantal antroposofen, en niet de eerste de besten, onder meer niemand minder dan Ron Dunselman, voorzitter van de Antroposofische Vereniging in Nederland, hebben zich actief sterk gemaakt voor Llink. Op de fameuze BijnaDood Conferentie met Van Lommel eind februari in de Vrije Universiteit, waarover ik in februari ongeveer een dozijn keer hier schreef, stonden zeloten van Llink in een stand en deelden duizenden flyers uit met de opwekking om lid te worden. Weliswaar zou je, als folders tomatenschijfjes waren, nu allemaal tomatenplantjes in die omgeving vinden, maar dit terzijde.

Het blijkt allemaal, om Faust te citeren (en ’sofen kennen hun Goethe, dus een citaat uit een tekst van hem is hier functioneel), “Schall und Rauch” te zijn geweest. In rond en duidelijk Nederlands: al dat gekoer tussen Llink en de ’sofen blijkt louter prietpraat en geneuzel te zijn geweest.

Llink is geliquideerd, in de plaats daarvan krijgen we “...de populistische rebellen van PowNed, ontsproten uit weblog GeenStijl”, zoals het staat in NRC Handelsblad van 5 november: “...PowNed (gaat) bezorgde burger en internetgeneratie vertegenwoordigen in het publieke bestel (met een) dosis brutaliteit voor ‘zouteloos’ Hilversum”.

Wat we daarvan kunnen verwachten wordt in de krant rond en duidelijk verwoord door voorzitter Dominique Weesie. Hij kan niet “wachten om met een gestrekt been dat zouteloze Hilversum te treffen.”

In nog iets ronder en duidelijker Nederlands: jullie fatsoenrakkerende burgers die zo nodig allerlei zogenaamd moois willen dat niemand anders wil, krijgen van mij zo gauw mogelijk een trap onder je reet.

Dat worden de stijl, de terminologie, de omgangsvormen in Hilversum.

Maar wat wilt u? Zo werkt de democratie – de meerderheid van het volk wil het zo, dus tel uit je winst.’