Burgerinitiatief

Ter herinnering: op 3 januari in ‘Helemaal’ kon u dit lezen:

‘Jaaaaa, het is bijna zover (of misschien is het intussen al gebeurd). Wat dan, zult u denken. Heel eenvoudig: één miljoen handtekeningen zijn binnen. Misschien herinnert u zich nog het bericht op zondag 6 september 2009, “Handvest”. Ik was toen behoorlijk sceptisch. Ook al was de stand inmiddels hoog.

‘Tot nu toe – stand van zaken 20 augustus 2009 – zijn er 885.002 handtekeningen geplaatst, waarvan ruim 71.000 uit Nederland.’

Dit betrof natuurlijk de actie Eliant, die op Europees niveau de “antroposofische stem” wilde laten horen’,

waarna ik uitlegde waar Eliant voor dient en voor staat. 19 juli in ‘Forum’ was het echter toch nog niet zover:

‘Tot nu toe – stand van zaken 21 maart 2010 – zijn er wereldwijd 1.023.541 handtekeningen geplaatst, daarvan komen er 913.326 uit Europa en hiervan ruim 156.000 uit Nederland.’

Maar vandaag, ja vandaag dus wel:

‘ELIANT has reached the goal of one million. We thank all supporters for their magnificent commitment, without which we could never have done it.

Over 1.1 million people worldwide have added their signature to support the creation of legal framework conditions  to safeguard freedom of choice and opportunity of choice for anthroposophic services and products.

1,001,671 signatures come from the EU (as at: 13.12.2010). Thus the ELIANT Alliance is one of the very first initiatives able to submit the necessary million signatures in Brussels as part of the European citizens initiative (ECI).

In support of the concerns of many citizens, therefore, ELIANT is thus using the new instrument for civil society action in Europe to affect EU political processes.

We do hope that we will be able to handover the one million signatures to the commission in the near future. As soon as the date is fixed, we will inform you about next steps. Until the final submission of the petition in Brussels, all who are interested can still sign it, and also continue to collect further signatures. The more signatures we have, the greater the political weight with which we can work to support the concerns of the ELIANT charter.

On behalf of the ELIANT Alliance

Andreas Biesantz Ph.D., Jürgen Erdmenger LL.D., Nikolai Fuchs, Michaela Glöckler MD, Thomas Göing, Günther Schulz, Heike Sommer, Christof Wiechert’

Er is ook nog een

‘Press release on the adoption of the regulation on the European citizens initiative (ECI) by the European Parliament on 15 December 2010’

van dezelfde ondertekenaars:

‘The Alliance ELIANT welcomes the result achieved. In expectation of the new ECI provisions, the ELIANT Alliance has already collected 1 million signatures throughout Europe in support of its concerns regarding European legislation. During discussions on the regulation – Commission Green Paper, parliament hearings, contact with Council delegations – the Alliance made specific proposals for amendments based on its experiences. In this respect ELIANT worked in tandem with other civil society organisations that are also committed to promoting the user-friendly nature of the ECI.

The Alliance is gratified to see that several of its proposals have found their way into the implementation regulation. This applies in particular to:

– The minimum number of signatures from a minimum number of member states. Here ELIANT had suggested giving particular weight to larger and smaller member states and keeping the allowed minimum number of states lower than 1/3.

– Merging the admissability check with registration of the ECI by the Commission.

– Simplifying signature collection. Here we welcome the fact that member states are granted the possibility of relinquishing the requirement to cite the signatory's passport details. The collection of online signatures is also now designed in a more effective way.

– The introduction of a Commission help-desk.

The Alliance however regrets that its proposal to involve the Commission more directly in the procedure for verifying collected signatures has been taken up only to a limited extent by the introduction of the help-desk. It is now to be feared that the organisers of an ECI must undergo 27 different national verification procedures, in corresponding languages, with a commensurate danger of misunderstandings. Such organisers will therefore tend to limit the collection of signatures to the now applicable minimum number of 7 member states, which will thus run counter to the central idea of a Europe-wide ECI. ELIANT collected signatures in all 27 member states, showing that, by drawing on the expertise of specialised data processing companies, one can also undertake signature verification in a more common and standardised way.

Unfortunately, ELIANT must take cognisance of the fact that its proposal to introduce a transitional provision for initiatives that have already collected 1 million signatures has not been adopted. However, ELIANT is confident that the Commission will nevertheless take appropriate account of its concerns regarding the substance of European legislation.

Overall ELIANT is pleased that the new instrument of the ECI will now take shape and can commence to prove itself in practice.’

Een van de eersten die een miljoen handtekeningen voor “Brussel’ heeft verzameld. Want vorige week donderdag 9 december stond in NRC Handelsblad een artikel van redacteur Renée Postma over ‘Landbouw Initiatief tegen EU-plannen voor genetische gemodificeerde gewassen’. Nu schreef ik gister in ‘Metabool’ dat de website van deze krant helemaal gerestyled is en nauwelijks nog inhoudelijke artikelen uit de krant biedt. De dag tevoren, op 8 december, kwam webhoofdredacteur Ernst-Jan Pfauth met de belangrijkste wijzigingen, waarbij hij echter ook meedeelde:

‘Tot 1 januari 2011 zijn de digitale edities vrij toegankelijk. Dit is noodzakelijk voor de verbeteringswerkzaamheden.’

En daar kunnen wij nu dus nog even van profiteren. Dus komt hier dat artikel van Renée Postma:

‘De kans is groot dat er een einde komt aan de Europese beperkingen op de teelt van genetisch gemanipuleerde gewassen. Greenpeace komt in actie.

Vanochtend heeft de milieuorganisatie Greenpeace in Brussel geschiedenis proberen te schrijven door als eerste te komen met een EU-burgerinitiatief. Daarin eisen meer dan 1 miljoen EU-burgers een moratorium op voedsel met genetisch gemanipuleerde organismen (GGO’s of gentechgewassen) in Europa.

Greenpeace heeft de petitie met veel spektakel aangeboden aan de Europese commissaris voor Gezondheid en Consumentenbeleid, John Dalli. De Maltees is de man in het centrum van de strijd om de gentechgewassen in Europa.

Sinds het Verdrag van Lissabon een jaar geleden van kracht werd, kent de EU het principe van het burgerinitiatief: met één miljoen handtekeningen uit minstens negen lidstaten kunnen burgers de Europese Commissie (EC) aanzetten tot actie. In dit geval dus tot het stoppen van het gebruik van GGO’s in voedsel.

Punt is alleen dat Greenpeace op de zaken vooruit loopt omdat er tussen de verschillende Europese bestuursorganen nog steeds geen overeenstemming is over hoe dat burgerinitiatief precies moet worden toegepast. De lidstaten en het Europees Parlement zijn er bijna uit, maar nog niet helemaal.

Maar vooruitlopend hierop heeft de EC afgelopen zomer het groene licht gegeven voor de teelt van de Amflora-aardappel (van BASF), een genetisch gemanipuleerde aardappel, voor industriële doeleinden (papier en lijm). Het was de eerste toelating in twaalf jaar. Al die tijd had de EC uit politieke overwegingen geen gebruik gemaakt van haar recht om gentechgewassen, bij gebrek aan consensus tussen de lidstaten zelf – na uitgebreid onderzoek – toe te staan. Vandaar dat Greenpeace niet langer wil wachten met het burgerinitiatief.

Een aantal lidstaten, waaronder Nederland, Groot-Brittannië en Spanje, willen de teelt van ggo’s toestaan de landbouwsector de ruimte te geven. Landen als Duitsland en Frankrijk zijn behoedzaam uit vrees voor “besmetting” van de bestaande landbouw en sommige landen, zoals Oostenrijk en Hongarije, zijn ronduit tegen.

Op dit moment zitten er nog 24 aanvragen voor de teelt van gentechgewassen in de pijplijn en een aantal daarvan kan binnenkort al worden goedgekeurd. Waarna de EU “overstroomd” zal worden met gentechgewassen, meent woordvoerder Jack Hunter van Greenpeace. En als dat gebeurt, komt niet alleen de voedselveiligheid maar ook de duurzame landbouw in gevaar, stelt hij. “Wij zien geen reden om te wachten tot de laatste juridische details zijn afgerond. Wij hebben de handtekeningen en we volgen de wet”, zegt Hunter.

De EC gaf afgelopen zomer niet alleen de Amflora-aardappel vrij, maar kwam ook met een opmerkelijk, in eerste instantie vertrouwelijk, voorstel om individuele landen het recht te geven bepaalde vrijgegeven gentechgewassen geheel of gedeeltelijk te verbieden.

Commissaris Dalli wil de impasse rond de teelt van de omstreden gewassen doorbreken. Wie niet mee wil doen hoeft niet mee te doen, maar kan de teelt van gentechgewassen in andere landen niet langer tegenhouden, is de boodschap.

In deze krant stelde de jurist Thijs Etty, specialist op het gebied van biotechnologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, meteen dat het nieuwe voorstel van de EC “vol zat met juridische slordigheden”. Betrokken partijen – boeren, producenten, de Wereldhandelsorganisatie en de Europese Commissie – hebben daardoor alle ruimte om rechtzaken aan te spannen tegen landen die gentechgewassen verbieden.

In november bleek dat de juristen van de Europese Raad die mening onderschreven. In een uitgelekt rapport stellen zij dat er voor het voorstel van Dalli “onvoldoende juridische basis” bestaat. Ze betwijfelen of het voorstel “compatibel is met Europese wetgeving en met die van de Wereldhandelsorganisatie”. Een paar dagen later uitten ook juristen van het Europese Parlement hun twijfel.

Die wordt echter niet gedeeld door juristen van de Europese Commissie zelf. Zij kwamen eind november met een eigen, vertrouwelijke, inschatting. Daarin stellen ze er helemaal geen reden is om te twijfelen aan de juridische houdbaarheid van het voorstel van Dalli, noch aan de compatibiliteit met het recht van de Wereldhandelsorganisatie.

In januari 2011 komen deze verschillende legal opinions op tafel bij de Europese ministers van Landbouw . De verwachting is dat er dan snel een stemming zal volgen. De kans dat de lidstaten er dan uit zullen komen is uiterst gering, schat jurist Etty. Maar hij vermoedt dat dat mogelijk ook helemaal niet de bedoeling is.

Als het voorstel strandt, blijft alles zoals het is en kan de commissaris Dalli net als voorheen zelf bepalen of een gewas wordt toegelaten. Met dien verstande dat er dan een soort politieke legitimering is omdat Dalli kan claimen dat hij heeft gedaan wat hij kon. Niets houdt het vrijgeven van de gentechgewassen dan nog tegen. Etty: “Het is aan alle kanten slim. De voorstanders van gentechgewassen winnen linksom of rechtsom”.’

Diezelfde dag, 9 december dus, kwam ook Diederick Sprangers van de website ‘Gentech.nl’ met het bericht ‘Eerste Europese burgerinitiatief overhandigd aan Commissie’:

‘Zojuist overhandigden Greenpeace en Avaaz – een virtuele gemeenschap opgericht om invloed uit te oefenen op internationale beslissingen – in Brussel het allereerste Europese Burgerinitiatief aan Commissaris John Dalli van Gezondheid. Sinds het verdrag van Lissabon van 2009 hebben Europese burgers de mogelijkheid om met een burgerinitiatief de Commissie te vragen Europese wetgeving aan te passen(1). Zo’n initiatief moet zijn ondertekend door minimaal 1 miljoen burgers uit de verschillende lidstaten.

Greenpeace en Avaaz verzamelden handtekeningen uit alle 27 Europese lidstaten. De petitie(2) vraagt de Commissie om een stop in de toelating van gemanipuleerde gewassen totdat er een nieuwe, onafhankelijke, ethische en wetenschappelijke autoriteit komt om de gevolgen van gentech in kaart te brengen.

“Met dit eerste burgerinitiatief hebben meer dan 1 miljoen mensen uit heel Europa een helder democratisch signaal gegeven,”zegt Jorgo Riss, directeur van Greenpeace EU. “Europeanen willen veilig voedsel en duurzame landbouw. De EU kan dit nog steeds niet garanderen. Totdat alle veiligheidskwesties rond genetisch gemanipuleerde gewassen zijn beoordeeld door onafhankelijke wetenschappers, moeten alle gentechtoelatingen worden gestopt.”

De petitie is gestart nadat de Commissie in maart 2010 de toelating van een antibioticum-resistente gentechaardappel doorduwde. Dit ondanks wetenschappelijke twijfel en grote maatschappelijke weerstand(3).

Greenpeace en Avaaz overhandigden de petitie aan Commissaris Dalli met het uitrollen van een gigantische 3D tekening van het Europese platteland, op het plein voor het hoofdkantoor van de Europese Commissie. De tekening is gemaakt door de internationaal bekende straatkunstenaar Kurt Wenner.

(1) Sinds het Verdrag van Lisabon van kracht is, kunnen 1 miljoen burgers via een burgerinitiatief de Commissie vragen om wetgevingsvoorstellen te doen. Europese instituties hebben de regels voor een burgerinitiatief nog niet geheel afgerond.

(2) De petitie: www.avaaz.org/en/eu_gmo/ of www.greenpeace.org/gepetition.

(3) In oktober werd de Eurobarometer over biotechnologie gepubliceerd. Dit opinieonderzoek van de EU laat zien dat de weerstand tegen gentechvoedsel weer is gestegen. Nu is 61% van de Europeanen tegen het gebruik van gentech in de landbouw.’