Groeicijfers

In de serie ‘Berichten uit Dornach’ (die bestaat volgens mij nog niet, maar we kunnen er gewoon mee beginnen) verscheen gisteren bij het News Network Anthroposophy (NNA) een verslag van een conferentie aan het Goetheanum over voeding, ‘Nahrung soll Licht und Lebenskräfte bringen’. We kijken mee over de schouder van verslaggeefster Ruth Zbinden:

‘Licht und Lebenskraft als entscheidende Qualitäten menschlicher Ernährung – so lässt sich ein Motto zusammenfassen zur Ernährungstagung, die Ende November am Goetheanum stattfand. Referenten waren u.a. Nikolai Fuchs, Petra Kühne, Ulrike von Schoultz und Michaela Glöckler.

Man fragt sich, was es noch Neues gibt auf dem Gebiet der Ernährung. Sind wir nicht durch die Presse mehr als genug “gefüttert” mit neuen und alten Erkenntnissen? Jedermann weiß mehr oder weniger, welche Lebensmittel gesund sind oder es wenigstens wären. Aber wir alle wissen auch, wie groß die Versuchung ist, zu dem zu greifen, was unserem Gaumen schmeichelt oder in unseren hektischen Lebensrhythmus passt. Einer der Vortragenden hielt fest, dass Denken bedeute, sich dessen bewusst zu werden, was man schon weiß. Nun müsse nur noch das Handeln folgen!

Oft ist es so, dass wir uns nicht die Zeit dazu nehmen, die Nahrung zu erleben und nicht nur zu schmecken. Nehmen wir immer wahr, dass das, was für uns gesund ist, auch für den Boden gesund ist? Sind wir uns bewusst, wie die Menschen dort leben, wo unsere Lebensmittel herkommen? Nehmen wir als Beispiel nur die alltägliche Tasse Kaffee!

Gegenbewegungen werden immer mehr publik, die auch die spirituelle Komponente berücksichtigen: Die anthroposophisch orientierte oder z.B. die ayurvedische Ernährung. In den asiatischen Ländern hatte der kosmische Aspekt mit seiner Wirkung auf Leib, Seele und Geist seit jeher große Bedeutung.

Nahrung kann einfach unseren Hunger stillen, oder passender gesagt, den Bauch füllen. Sie kann aber durch die irdischen und kosmischen Kräfte, die sie angereichert hat, auf uns wirken lassen, also Licht und Leben bringen. Wir können uns mit den Menschen verbinden, die dafür gearbeitet haben. In Europa haben wir die Freiheit, Nahrung zu beschaffen, die uns bekommt sowie Licht und Lebenskräfte enthält.

Beim Anhören der Vorträge wurde einmal mehr bewusst, wie wenig Zeit wir uns oft nehmen für das Bewusstsein, wie die Naturreiche (Tier-, Pflanzen- und Mineralreich) in uns wirken und wir so übersinnliche Kräfte aufnehmen können, die Bilde- und Gestaltungskräfte durch die Verdauungskräfte bilden. Der Mensch ist also ein Mikrokosmos, in dem diese Kräfte wirken können auf die leibliche, seelische und geistige Gesundheit.

Ein weiteres gegenwärtiges Problem ist das Gleichgewicht zu finden zwischen Mangel und Überfluss. Es ist heute möglich, genügend oder sogar zuviel zu essen und trotzdem an Mangelerscheinung zu leiden. Den Erziehern kommt hier eine große Verantwortung zu, den Kindern lichtreiche und kräftewirkende Nahrung zu bieten. Es liegt auf der Hand, dass genetisch veränderte, mit Chemie behandelte, in Gewächshäusern gewachsene, in Kühlhäusern gelagerte und Tausende von Kilometern weit transportierte Lebensmittel wenig oder nichts davon enthalten.

Wenn wir nun über unseren Tellerrand gucken und uns ernsthaft mit der Nahrungssituation befassen, werden wir oft fassungslos, was wirtschaftlich gesehen mit den Lebensmitteln geschieht.  So wird z.B. Getreide an Vieh verfüttert, was dann in Form von Fleisch viel weniger Nährwert hat und somit als Nahrung für den Menschen fehlt. Durch die Globalisierung des Marktes entsteht ein kostspieliger Transport rund um die Erde. Und was wir für Lebensmittel bezahlen, geht hauptsächlich auf die Konti der Händler und Zwischenhändler, außerdem verteuern behördliche Bestimmungen wie Zölle die Nahrungsmittel und erschweren einen menschengerechten Markt.

Es wird klar, dass Gesundheits-, Landwirtschafts- und Handelsprobleme nicht nur mit dem Kauf von Bio- und Fair-Trade-Ware zu lösen sind. Bereits wenn man versucht einzustehen für eine gerechte Verteilung spürt man die eigene Machtlosigkeit. Ein Schritt kann sei, wie von Dr.  Michaela Glöckler gefordert, die Aktion ELIANT zu unterstützen (Europäische Allianz von Initiativen angewandter Anthroposophie) nach dem Motto “Ein Einzelner hilft nicht, sondern wer sich mit Vielen zur rechten Stunde vereinigt.” (J. W. Goethe)’

Het lijkt qua economie al de goede kant op te gaan. Biologica kwam maandag met het persbericht ‘2010 wordt recordjaar: consumenten kopen wéér meer biologische voeding’:

‘Supermarkten hebben in de eerste drie kwartalen van 2010 opnieuw meer biologische producten verkocht. De omzet steeg ten opzichte van dezelfde periode in 2009 met 20% naar 229 miljoen euro – de grootste groei ooit in de afgelopen tien jaar.

Zuivel is met 37% de grootste stijger, gevolgd door koffie/thee/cacao (40%) en vleeswaren (31%). Houdbare producten, de zgn. kruidenierswaren, zijn met een duidelijke inhaalslag bezig en groeien 28%. De komst van meer biologische huismerken en het feit dat A-merken hun productlijn aanvullen met een biologische variant zijn hiervoor verantwoordelijk. Er zijn naar schatting nu zo’n 30 A-merken met een biologische variant.

De omzet in biologische voeding groeit hiermee twaalf keer harder dan de totale supermarktomzet in Nederland groeit (1,8%), becijferde het LEI in opdracht van de Task Force Marktontwikkeling Biologische Landbouw. Opvallend is dat de supermarkten die een breder assortiment aanbieden ook de grootste groei realiseren.

Supermarkten maken ongeveer de helft uit van de totale bio-consumentenomzet. De overige omzet wordt gerealiseerd in speciaalzaken, bedrijfsrestaurants, webwinkels, boerenmarkten en verkoop bij de boer. De cijfers hiervan worden alleen jaarlijks verzameld. De omzet van biologisch in de horeca, de vrijetijdsmarkt (pretparken, dierentuinen e.d.) en op evenementen zoals bijvoorbeeld Lowlands, die niet worden gemeten, komt hier nog bij.

Ook buiten de traditionele food retail kanalen zijn steeds meer biologische producten verkrijgbaar. Zo is recentelijk Kruidvat met biologische producten op de markt gekomen en bieden Hema en Ikea biologische producten aan in hun restaurants en in hun winkels.

Het succes van biologische voeding is een belangrijke pijler en stimulans voor de verduurzaming van de totale voedselmarkt. Internationale regelgeving geeft de biologische productie een speciale en unieke positie in de markt. De introductie afgelopen zomer in heel Europa van een nieuw logo dat op termijn de nationale logo's zoals het EKO-merk zal gaan vervangen, moet bijdragen aan de herkenbaarheid van biologisch geproduceerde voeding en daarmee aan de verdere groei.

In de Task Force Marktontwikkeling Biologische Landbouw werken marktpartijen, overheid en maatschappelijke organisaties samen aan marktontwikkeling door activering van de consumentenvraag. In april 2011 worden gedetailleerde cijfers voor de totale biologische omzet in 2010 gepubliceerd.’

Het Biojournaal bij monde van Lenneke Schot (die ik eerder, op 7 november in ‘Kaas’, introduceerde) brengt vandaag een interview met Bavo van den Idsert. Over hem heb ik het hier ook al verschillende malen gehad. Bijvoorbeeld op 6 augustus in ‘Stijl’ en op 20 februari in ‘Wanten’. In Biojournaal staat vandaag ‘Bavo van den Idsert verwacht jaarlijkse groei van 15-20%. “'Bio gaat komende jaren nog grote stappen zetten”’:

‘De secretaris van de Vereniging van biologische producenten en handel, Bavo van den Idsert, ziet ondanks de goede groeicijfers nog voldoende groeimogelijkheden. Zo is er volgens hem in de maatschappij grote behoefte aan de integrale systeembenadering die biologisch biedt. “Dit leidt tot een aantal meerwaarden, bijvoorbeeld een gezondere bodem, schoner water en meer diervriendelijkheid. En daar is grote behoefte aan. Hierop moet de focus liggen.”

Bavo verwacht dat de groei van de biologische sector de komende jaren verder doorzet. “Er zijn geen voortekenen dat de groei in 2011 zal afnemen, als je het mij vraagt, gaat bio de komende jaren juist nog grote stappen zetten. Volgens een aantal biologische producenten is het zelfs realistisch dat de sector binnen twee tot vier jaar kan gaan verdubbelen.” Zelf verwacht hij in de toekomst een jaarlijkse groei van 15 tot 20 procent.

Distributie blijft knelpunt

Voor Bavo blijft de distributie het grootste knelpunt, al merkt hij hierin zeker verbetering. “Distributie betekent voor mij hoe toegankelijk een product is voor de consument. De ideale situatie is wanneer biologisch op iedere hoek van de straat, in alle supermarkten en in alle bedrijfsrestaurants terug te vinden is. Dan ligt de potentie drie tot vier keer hoger dan nu.”

Hij erkent dat de afgelopen drie jaar al een goede tendens is ingezet, biologisch is in steeds meer supermarkten te vinden en dus breder verkrijgbaar. “Ook werkt de enorme vernieuwingsdrang binnen de natuurvoedingswinkels drempelverlagend. Er is een stevige categorie moderne bio-winkels ontstaan die wekelijks meer dan 40.000 euro omzetten.”

Voor een voorspelling van de toekomst kijkt hij vaak naar Duitsland. “Zij lopen namelijk een aantal jaar voor op ons. De vernieuwingsslag in de bio-winkels was in ons buurland bijvoorbeeld al in 2001/2002 merkbaar. Bij ons begon dit pas echt in 2005.”

Volg buitenlandse ontwikkelingen

Nederland ontkomt er niet aan om te kijken naar de ontwikkelingen in andere landen. Dit kan de nodige invloed hebben op de situatie in onze biologische sector. Volgens Bavo hoeft wat dat betreft alleen gekeken te worden naar het groeiende handelscircuit in landen die voorheen alleen produceerden.

“Ik verwacht dat belangrijke grondstofleverende landen, zoals China en Brazilië, de komende jaren de verschuiving gaan maken van exporteren naar importerend. Daardoor zal er meer behoefte aan bio-landbouw komen in de landen die tot nu toe vooral importerend zijn, zoals veel EU-landen. Je ziet het areaal biologische landbouw in Frankrijk momenteel al explosief stijgen, evenals in een aantal Oost-Europese landen. Daar liggen nog enorme productiemogelijkheden, maar ook in Nederland zelf de biologische landbouw verder terrein gaan winnen.”’