Rapport

Trouw meldt vandaag in ‘145.000 kinderen krijgen slecht onderwijs’:

‘Nog steeds krijgen 145.000 leerlingen in Nederland onderwijs van onvoldoende kwaliteit omdat zij op een zwakke of zeer zwakke school zitten. Dat aantal, dat neerkomt op 7 procent van het totaal, is wel gedaald ten opzichte van een jaar eerder. Dat meldt de Onderwijsinspectie in haar jaarverslag, dat woensdagochtend wordt gepubliceerd.’

Ook de Volkskrant doet, bij monde van hun verslaggevers Bart Dirks en Ianthe Sahadat, een duit in het zakje met ‘“Zwak onderwijs” voor 145.000 leerlingen’:

‘Ruim de helft van de leraren is niet in staat om lessen af te stemmen op verschillende typen leerlingen; 20 procent heeft moeite de lesstof duidelijk uit te leggen. Dat blijkt uit het woensdag verschenen jaarverslag van de Inspectie van het Onderwijs.’

Volg je nu deze link naar de website van de Inspectie, vind je daar onderaan ‘Onderwijsverslag 2008/2009 PDF-bestand, 6MB’. Dan krijg je een 301 pagina’s tellend dik rapport voor je neus. Wat ons hier het meest interesseert, is natuurlijk hoe de vrijescholen het er vanaf brengen. En ja, daar wordt inderdaad ook aandacht aan besteed. We hoeven maar naar bladzijde 36 te gaan om daar die tegen te komen, onder het kopje ‘Didactisch concept. Veranderingen bereikt’:

‘De meeste scholen met een specifiek didactisch concept leveren voldoende kwaliteit (figuur 2.1f). Het percentage zwakke en zeer zwakke scholen is relatief groot bij de vrijescholen, maar ze verbeterden zich sterk ten opzichte van het schooljaar 2006/2007, toen 60 procent zwak of zeer zwak was (Inspectie van het Onderwijs, 2008d). De Vereniging voor vrijescholen riep een taskforce in het leven om, zoveel mogelijk binnen het eigen concept, de kwaliteit te verbeteren (Inspectie van het Onderwijs, 2007a; Steenbergen, 2009; Marreveld, 2009). Ook jenaplan- en montessorischolen zijn minder vaak zwak of zeer zwak dan twee jaar geleden (percentages voldoende waren destijds 78,5 respectievelijk 84,7). De arrangementen van de montessorischolen wijken niet meer af van het landelijk beeld. Daltonscholen wijken nog altijd iets af van het landelijk beeld.’

Figuur 2.1f geeft vervolgens de percentages ‘Toezichtarrangementen naar didactisch concept op 1 januari 2010 (in percentages, n=7.324)’. Dat gebeurt in de volgorde ‘Basis, Zwak, Zeer zwak’ en bij ‘Vrije school’ is dat respectievelijk 84,5%, 12,7% en 2,8%. Dit roept natuurlijk weer de vraag op, dit rapport gaat immers over 2008 en 2009, hoe de stand op dit moment is. Daarvoor moeten we naar een andere pagina op de website van de inspectie gaan. Het wordt ons op de homepage makkelijk gemaakt, want daar staat dit:

‘Overzicht zeer zwakke scholen
Welke scholen zijn als zeer zwak beoordeeld? Bekijk het overzicht per 1 april 2010. Lees meer’

Daar lezen we:

‘Overzicht zeer zwakke scholen per 1 april 2010
2 april 2010
Dit overzicht is een dynamische lijst van zeer zwakke scholen voor basisonderwijs, speciaal basisonderwijs, (voortgezet) speciaal onderwijs, expertisecentra en voortgezet onderwijs.
Het betreft de scholen, afdelingen van scholen of onderwijskundige eenheden die vanaf 1 januari 2003 door de inspectie als zeer zwak zijn beoordeeld. Deze lijst geeft de stand van zaken weer per 1 april 2010. De lijst wordt elke maand geactualiseerd en op internet geplaatst.’

De eerste lijst is het ‘Overzicht zeer zwakke basisscholen’. En wie vinden we daar als vijfde genoemd? Ja hoor,

‘Stichting Geert Groote School. Basisschool Geert Groote 2, Amsterdam. 20070906, 20091008.’

De laatste twee getallen staan voor de ‘Datum vaststelling rapport’, dat wil dus zeggen 6 september 2007 en 8 oktober 2008. Voordat ik nu doorklik naar het meest recente rapport werp ik eerst een blik op de website van de Geert Groote. Of nee, nog beter, eerst wat hier op deze weblog het laatste over deze school is gemeld. Dat was op 10 november 2009 in ‘Miscalleneous’:

‘Dan de veelgeplaagde Geert Groote School II te Amsterdam. Ik had het daar op 28 oktober in “Opschorting” en op 29 oktober in “Verbeteraanpak” over.’

Ik bezocht de website die novemberdag ook al:

‘Op 5 november stond hier een nieuw bericht op, “Brief aan Het Parool”:

“Het bestuur van onze school heeft een brief aan de redactie van Het Parool als reactie op een artikel in deze krant over onze school. Klik hier om deze brief te lezen.”’

Na het citeren van deze brief concludeerde ik:

‘Het belangrijkste nieuws hiervan is, denk ik, deze uitspraak over de uitvoering van het verbeterplan: “De uitkomst zal zijn dat de Geert Groote School II aan het eind van dit schooljaar geen zeer zwakke school meer is.”’

Interessant is ook nog wat ik te melden had op 14 september 2009 in ‘Schoolleider’. Ook toen onderzocht ik de website en vond om te beginnen een vacature voor een ‘Schoolleider voor de Geert Groote School 2’. Daarin stond onder andere:

‘De Geert Groote School heeft twee scholen in Amsterdam; een op het Hygieaplein in Amsterdam Zuid (GGS1) en een op de Fred. Roeskestraat in Amsterdam Zuideramstel (GGS2). De organisatie van de school is het laatste jaar nogal in beweging geweest, maar met het aantreden van een nieuw bestuur is de rust weergekeerd.

In onderzoek is nadere samenwerking met andere vrijescholen in de regio.

De organisatiestructuur van de Geert Groote School zal met ingang van het nieuwe seizoen herzien zijn. De schoolleiders van beide scholen vormen samen met de zakelijk/facilitair manager het managementteam van de Geert Groote School. De Geert Groote School wordt bestuurd door een betrokken bestuur.

Voor de school op Fred.Roeskestraat zijn wij voor het nieuwe schooljaar op zoek naar een schoolleider die in staat is om de komende jaren het pedagogisch beleid en het personeelsbeleid en de kwaliteitszorg vorm te geven en te borgen.

De school Fred. Roeskestraat is ruim twee jaar geleden door de inspectie voor het onderwijs aangemerkt als zeer zwakke school. Onder begeleiding van de Dienst Maatschappelijke Ondersteuning (DMO) van de gemeente Amsterdam is een verbetertraject gestart. Ook wordt daarbij gebruik gemaakt van de kennis zoals aanwezig bij de Task Force van de Vereniging Vrije Scholen. In september/oktober 2009 wordt dit traject afgesloten met een onderzoek kwaliteitsverbetering.’

Maar dat was niet alles wat ik vond:

‘Kijk ik nu verder onder “locaties” in het linkermenu, dan kan ik ook kiezen voor “GGS2” en kom ik op een vrolijke welkomstpagina. Juf Margriet Stuijt geeft tekst en uitleg wat er in de verschillende klassen na de zomer weer begonnen is. En plaatst er vooral heel mooie foto’s bij; maar dat is geen wonder, want in een vorig leven was zij een goede en bekende fotografe. (De uitdrukking “vorig leven” hier slaat natuurlijk niet op reïncarnatie, maar is gewoon spraakgebruik; hopelijk begrijpt u dat wel.)

Ik zwenk echter naar rechts, waar “nieuwsbrieven” worden getoond. Ik klik de bovenste aan: “No. 04, week 37 2009”. Dat is de “Weekbrief Geert Groote School 2” van woensdag 9 september 2009, die meteen begint met een “Bericht van de schoolleiding”:

“Beste ouders,

Zoals u in het vorige weekbericht van het bestuur heeft vernomen, ben ik vanaf 1 september verantwoordelijk schoolleider van de GGS2. (...) Met plezier ga ik op de ‘Roeske’ aan het werk. Mijn hoop en verwachting is om met elkaar een stevige impuls te geven aan het vrijeschoolonderwijs, met bewustzijn voor de maatschappelijke verantwoordelijkheden.

Bart Hurkxkens”’

Zo was de stand toen. En hoe is die nu, wat leert ons de website? Onderaan het menu vinden we weer het item ‘vacatures’:

‘Op onze school bestaat op dit moment de volgende vacature: Schoolleider voor de Geert Groote School 2 (per augustus 2010)’

Daarin staat onder meer dit:

‘Voor de school op Fred.Roeskestraat zijn wij voor het nieuwe schooljaar augustus 2010 op zoek naar
een schoolleider m/v
die in staat is om de komende jaren het pedagogisch beleid en het personeelsbeleid en de kwaliteitszorg vorm te geven en te borgen.

De school Fred. Roeskestraat is ruim twee jaar geleden een verbetertraject gestart. Inmiddels worden de resultaten van dat traject zichtbaar. De verwachting is dat de school na het inspectiebezoek in juni niet meer zal worden aangemerkt als zeer zwakke school.

De school wordt nu geleid door een zeer ervaren interim manager. Gezien de vorderingen die nu worden gemaakt, is het nu tijd voor een schoolleider die zich voor meerdere jaren aan de school verbindt.’

En op de eigen pagina van de Geert Groote School 2 staat rechts onder ‘Nieuwsbrieven’ als bovenste ‘No. 31, week 15 2010’ van 14 april. We vallen met onze neus in de boter, want daarin is een ‘Bericht van de schoolleiding’ opgenomen:

‘Beste ouders,
In deze periode voor de meivakantie wordt de blik weer op het volgende schooljaar gericht. Leerkrachten dienen hun wensen in, de bezetting van de klassen wordt doorgenomen, de (vele) aanmeldingen voor de kleuterklas worden gescreend, de laatste schoolrijpheidsonderzoeken voor de 1e klas worden gepland.

Het verbetertraject is ingezet met de ambitie een grondige verbetering van het lesprogramma tot stand te brengen. Dat heeft consequenties voor de inhoud van de lessen, voor de didactiek, voor de opbrengsten en voor het concrete handelen in de klas. Op de kleuterafdeling is een nieuwe wijze van omgang met de oudste kleuters ontwikkeld, het scheppen van een leeromgeving die recht doet aan de ontwikkelingsfase waarin deze kleuter zich bevindt. In de 1e klas is met grote inzet veel onderzoek gedaan en geëxperimenteerd met het leren lezen, schrijven en rekenen. Bij zowel kleuters als bij de 1e klas is inmiddels duidelijk geworden, dat de omvang van de lestijd te beperkt is om alle gestelde doelen te bereiken. In de kleuterafdeling is hiervoor reeds een concreet voorstel ontwikkeld, dat op de ouderavond van 15 april aan de betreffende ouders gepresenteerd zal worden. Ook in de 1e klas wordt momenteel gewerkt aan een voorstel, dat voor meer ademruimte bij de leerlingen kan zorgen. En ook dit kan als consequentie hebben een uitbreiding van de lestijd. De betreffende ouders zullen hier spoedig over geïnformeerd worden.

Tenslotte: inmiddels is een verslag van het voortgangsgesprek met de onderwijsinspectie door de school ontvangen. Dit is aan de medezeggenschapsraad overhandigd. De belangrijkste conclusie uit het verslag:

“Ook de inspectie is van mening dat de school haar prestatieafspraken grotendeels is nagekomen. In het voortgangsverslag is hoofdzakelijk een procesbeschrijving gegeven. De documenten die de inspectie vervolgens ontving en in het voortgangsgesprek zelf kwamen ook producten op tafel. De school heeft hard gewerkt om haar leerstofaanbod, het didactisch handelen en de zorg te verbeteren. Bovendien is de school haar afspraak nagekomen om in alle klassen de CITO toetsen af te nemen en daarmee zijn de leerresultaten vanaf de kleutergroepen voldoende transparant. Ook de kwaliteitszorg krijgt gestalte waardoor de borging van alle verbeteractiviteiten kan worden gerealiseerd. Het is een cruciaal onderdeel binnen de kwaliteitszorg. Een belangrijke vraag bij het Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering in juni 2010 zal zijn in hoeverre er voldoende garanties zijn ingebouwd zodat de school haar kwaliteit na deze intensieve trajecten kan behouden.”

Het afrondend onderzoek van de onderwijsinspectie zal plaatsvinden op dinsdag 22 juni a.s.
Bart Hurkxkens’

Okee, nu zijn we voorbereid genoeg om te lezen wat de inspectie zelf op haar eigen website schrijft. Dus weer terug naar ‘Stichting Geert Groote School. Basisschool Geert Groote 2, Amsterdam. 20070906, 20091008’:

‘Basisschool Geert Groote 2
Algemene gegevens
Basisschool Geert Groote 2
Fred. Roeskestraat 82
1076 ED Amsterdam
www.geertgrooteschool.nl
Antroposofisch,
Vrije school

Aangepast toezicht zeer zwakke kwaliteit 02-12-2009
De kwaliteit van het onderwijs op Basisschool Geert Groote 2 is beneden aanvaardbaar niveau. De inspectie heeft het toezicht sterk geïntensiveerd.
Voorlopig wordt over naleving gerapporteerd in de kwaliteitsrapporten en niet in aparte rapporten.

Toezichtbevindingen:
Toezichtrapport 02-12-2009
Aangepast toezicht zeer zwak toegekend op 22-05-2007
PKO rapport van 22-05-2007
JO rapport van 02-11-2006
JO rapport van 25-01-2005
PKO rapport van 26-01-2004
RST rapport van 26-04-2001’

We nemen er het meest recente ‘Toezichtrapport 02-12-2009’ bij. Dat telt maar dertien bladzijden en dat is dus te doen. Op de bladzijden 3 en 4 lezen we onder ‘Inleiding’:

‘De Inspectie van het Onderwijs heeft op 8 oktober 2009 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op de Vrijeschool Geert Groote 2 (GGS 2) om na te gaan of er na een periode van geïntensiveerd toezicht nog sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving.

Aanleiding en toezichttraject

De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende.

Tijdens het periodiek kwaliteitsonderzoek dat op de Geert Groote 2 (hierna ook aan te duiden als GGS 2) is uitgevoerd op 22 en 29 mei 2007 zijn ernstige tekortkomingen vastgesteld op bijna alle aspecten van het toezichtkader van de inspectie. De opbrengsten waren niet te beoordelen. De tekortkomingen zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 6 september 2007. De kwaliteit van het onderwijs is toen als zeer zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het kader hiervan voert de inspectie nu een onderzoek uit om na te gaan in hoeverre de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven.

In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet.

Na de vaststelling van het definitieve rapport op 6 september 2007 volgde een bestuurlijke reactie in de vorm van een verbeterplan. De inspectie heeft dit plan getoetst aan de daarvoor geldende criteria en kwam in eerste instantie tot de conclusie dat de specifieke punten waaraan de school ging werken in onvoldoende mate aansloten bij de door de inspectie geconstateerde tekortkomingen. In december 2007 voldeed het verbeterplan wel aan de criteria van de inspectie.

Tijdens de voortgangsgesprekken “Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering” (OKV) tussen de inspectie, het bevoegd gezag en de directie van de GGS-2 bleek dat de afspraken vanuit het plan onvoldoende zijn nagekomen. De inspectie gaf aan dat er in het gehele traject grote zorgen bestonden over de stagnaties in het verbetertraject. De voortgang van het verbeteringstraject ondervond veel hinder door een aanvankelijk starre houding van het toenmalige team, een verstoorde relatie tussen de directeur en de bovenschools directeur, verzet van een kleine groep verontruste ouders, vertrek van leerlingen, een fors ziekteverzuim onder de leraren en een tweetal bestuurscrises. De huidige interim-directeur is de vijfde interim op rij tijdens het traject van het geïntensiveerd toezicht. In het afgelopen jaar wijzigt de teamsamenstelling en recent vindt de integratie plaats van een grote groep leerlingen van de dislocatie Zuidelijke Wandelweg.

In maart 2009 treedt een nieuwe interim-directeur aan, in juni 2009 alweer opgevolgd door de huidige interim-directeur.

Tijdens het afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering zijn er naar het oordeel van de inspectie vanaf maart/april 2009 binnen de context van de school factoren aan te duiden die de kwaliteit van het onderwijs een positieve wending kunnen geven. Zoals hiervoor aangegeven is er in de afgelopen periode sprake geweest van een groot aantal negatieve ontwikkelingen. Vanaf het aantreden van een nieuw bestuur in april 2009 en de komst van een nieuwe directeur in juni 2009 is er echter sprake van een nieuw elan bij de leraren en de ouders. Ook de leerlingen maken melding van positieve veranderingen. De leraren spreken uit een punt te willen zetten achter het verleden door eendrachtig te werken aan verbetering van het onderwijs en het voltooien van de implementatie van de geplande verbeteracties. Bestuur, interim-directeur en intern begeleider hebben de inspectie aangeven hierbij uitdrukkelijk een stimulerende en sturende rol te willen vervullen. Het APS-plan “Mathetiek” kan hierbij een ondersteunende rol vervullen vanaf september 2009. De inspectie heeft echter onvoldoende zicht gekregen op de uitvoering van dat plan.’

Begrijpt u nu waarom ik zo blij ben met al die officiële, door de overheid opgedrongen jaarverslagen en rapporten? Zo kom je tenminste nog eens een keer op een overzichtelijke wijze wat te weten. Want gewoonlijk dringt hiervan weinig tot niets door tot de wereld waarin ik leef, terwijl ik toch niet kan zeggen dat ik er niet voor open sta. Aan de andere kant, ik heb het al vaker genoemd, is het geen wonder dat men hier niet mee te koop loopt, want echte reclame is het nog niet. Dat blijkt helemaal op de bladzijden 10, 11 en 12, die een ‘Beschouwing’ bieden, met daarin eerst een ‘Algemeen beeld’, daarna gevolgd door een ‘Toelichting’. Ik laat hier alleen dat algemene beeld volgen, dat laat zien dat het voorlopig nog niet klaar is:

‘De inspectie komt tot de conclusie dat Vrijeschool Geert Groote 2 de kwaliteit van haar onderwijs onvoldoende heeft verbeterd. De kwaliteit van het onderwijs is nog steeds zeer zwak. Met name ontbeert het verbeterproces van de afgelopen twee jaar een gerichte afronding en implementatie van de gewenste schoolontwikkeling in de praktijk van alle dag. Wel zijn er vele ontwikkelingen in gang gezet conform het verbeterplan, maar die zijn ontoereikend om de lespraktijk en de leerresultaten te verbeteren.

De contextsituatie, zoals hiervoor aangegeven, toont aan dat – achteraf bezien – de randvoorwaarden voor kwaliteitsverbetering zo slecht waren dat in redelijkheid geen grote veranderingen plaats konden vinden. De kleine verbeteringen die wel zijn gerealiseerd, beperken zich tot enkele indicatoren van de onderwijstijd en de leerlingenzorg. De leerresultaten waren in 2007 niet te beoordelen. In dit onderzoek zijn ze op basis van de beschikbare normen wel beoordeeld.

De inspectie stelt vast dat de De Geert Groote 2 nog steeds een zeer zwakke school is. Hoewel de eindopbrengsten voldoende zijn, constateert de inspectie opnieuw dat de verbeterpunten betrekking hebben op alle aspecten van het toezichtkader. Zij wijkt daarom beredeneerd af van de beslisregel van de inspectie die geldt voor voldoende eindopbrengsten. Vooral omdat de resultaten aan het eind van de schoolperiode in schril contrast staan met de resultaten op tussenmomenten. Bovendien waren er veel strubbelingen in de organisatie, die tot voor kort een belemmering vormden voor de kwaliteitsverbetering. Meer in het bijzonder betekent dat met name de implementatie van taal/lezen in de school nog steeds heel veel hiaten laat zien, zowel in het leerstofaanbod als de leerresultaten. Het behoeft geen nader betoog dat er een relatie tussen deze domeinen bestaat.

De positief beoordeelde onderdelen liggen vooral op de terreinen pedagogisch handelen en schoolklimaat.’

Ondanks al deze kritiekpunten op deze ene Amsterdamse basisschool blijft overeind dat de vrijeschoolbeweging als geheel een grote stap vooruit heeft gezet doordat er geen andere vrijescholen meer tot de zeer zwakke behoren. Zwakke zijn er dus nog wel (12,7%, ik weet niet hoeveel dat er in absolute aantallen zijn), maar daar is geen aparte lijst van; die heb ik in ieder geval niet kunnen vinden.