Kwartaal

Het tweede kwartaal van het jaar 2010 is nu bijna twee weken gevorderd, en dat betekent dat we deze drie maanden weer series jaarverslagen tegemoet kunnen zien. Een belangrijk informatiemiddel in ieder geval in de gezondheidszorg, zoals we vorig jaar konden merken (zie bijvoorbeeld ‘Zorgelijk’ op 12 juni 2009). Op de website van ‘VWS Jaarverslagen Zorg’ staan nu al de eerste zestien jaarverslagen.

Maar eind maart had de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen (NVAA) de primeur en kwam ermee voor de dag vóór alle andere organisaties, in ieder geval de antroposofische. Zie haar eigen website, want daar staat onder ‘actueel’ vermeld ‘Jaarverslag 2009’:

‘Op 13 maart had de NVAA haar algemene ledenraadsvergadering. Nu het jaarverslag daar is goedgekeurd, kunt u het hier lezen.’

Nieuwsgierig nemen we dat ter hand; wat zullen de artsen het afgelopen jaar allemaal gedaan en beleefd hebben? Laat ik het maar meteen zeggen: ik heb het met stomme verbazing zitten lezen. Vorig jaar las ik het ook, maar misschien valt het me nu pas op. Dit keer trof mij namelijk de ongelooflijke complexiteit en veelvuldigheid van de taken waar artsen zich voor gesteld zien. Dat is toch eigenlijk niet te doen! Het moeten gewoon supermensen zijn, terwijl ieder weet dat dit niet zo is, niet zo kan zijn. Het beroep dat van allerlei kanten op hen gedaan wordt, is immens. Hoe moeten zij dit voor elkaar krijgen? Het wordt allemaal geboekstaafd in het jaarverslag, met een helderheid, openheid en eerlijkheid waaraan menigeen nog een puntje kan zuigen. Kortom, u merkt het al, ik ben onder de indruk. De antroposofische artsen komen met kracht terug in beeld, als ze er al uit waren.

Ik wil dat staven door drie voorbeelden te geven: de ontwikkelingen binnen de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders (NVAZ), het Voorzittersoverleg van de complementaire artsenverenigingen en als langste, de bijdrage over internationale ontwikkelingen. Dan bent u gelijk voor een flink deel op de hoogte. Ik houd het simpel en kopieer gewoon wat daar staat. – In het voorwoord op bladzijde 3 en 4 komt meteen de NVAZ aan bod:

‘De NVAZ maakte een zeer moeilijk jaar door. De ambities van HPV [het vroegere Heilpedagogisch Verbond, MG] en FAG [de vroegere Federatie Antroposofische Gezondheidszorg, sinds 2007 samen gefuseerd tot NVAZ, MG] voor de NVAZ bleken te hoog gegrepen en werden door het veld financieel niet ondersteund. Hierdoor ontstond de situatie dat een te duur bureau te weinig doen kon. Bovendien stapte een belangrijke partij uit de NVAZ uit onvrede met de financiële situatie. Ook de constructie met een ledenraad en een bestuur bleek niet zó te werken als bij de oprichting was gehoopt. De ledenraad bleek de achterban onvoldoende te representeren, in elk geval niet waar het de financiële consequenties van het beleid betrof. Om die reden is gekozen voor omvorming van het model. Voortaan zal er tweejaarlijks een algemene ledenvergadering zijn, waarin het bestuur verantwoording aflegt en een beleidsnota met begroting ter goedkeuring voorlegt aan de leden. Hier kunnen dus álle leden zich gerepresenteerd weten en meestemmen over het beleid en begroting.

Op de eerste ledenvergadering werd door de voorzitter van het bestuur, Bert Vroon, teruggeblikt op de moeizame ontstaansgeschiedenis en werd verantwoording afgelegd over de geringe opbrengst van de NVAZ tot nu toe. Tegelijkertijd bleek er in de zaal een grote mate van betrokkenheid bij de NVAZ, zowel van de beroepsverenigingen, de therapeutica als van de oud-HPV-leden en andere instellingen. Dat geeft wél vertrouwen voor de toekomst. Het bestuur van de NVAA zal de NVAZ blijven ondersteunen en roept leden-therapeutica op om ook lid te worden. Dit is totnogtoe slechts voor een beperkt aantal therapeutica het geval.’

Ontwikkelingen bij het ‘Voorzittersoverleg complementaire artsenverenigingen’ worden geschetst op de bladzijden 11 en 12:

‘De voorzitters van ABNG (natuurgeneeskunde), NAAV (acupunctuur), NVNR (neuraaltherapie), NVOMG (manueel geneeskundigen), VHAN (homeopathie) en NVAA komen iedere 6 weken bij elkaar. Beleid wordt door een stuurgroep uitgevoerd die door de voorzitters is aangewezen en wordt begeleid. In de stuurgroep zit de beleidsmedewerker van de ABNG, een NAAV-lid en een lid van het VHAN-bestuur. De NVAA-voorzitter wordt door hen als consultant geraadpleegd, met name bij politieke acties.

Belangrijkste wapenfeit in 2009 was door intensief lobbywerk het voorkomen van de BTW-plicht voor “alternatief” werkende artsen. Verder waren de CAM-artsen veelvuldig vertegenwoordigd op politiek maatschappelijke, integrative medicine- en studentencongressen. Het BIG-dossier, de herregistratie-eis vanuit VWS voor basisartsen, wordt nauwlettend in de gaten gehouden. Een en ander in nauw contact met de KNMG.

Er is deelgenomen aan een masterclass bij het CBO om de kwaliteitssystemen verder te optimaliseren. Voor het NVAA-visitatietraject was veel waardering. Ten aanzien van het MIP-reglement klonk dat om (bijna) fouten te voorkomen er, net als door Veilig Verkeer Nederland, regelmatig campagne gevoerd zou kunnen worden. De aandacht zou vooral uit moeten gaan naar “verbeteren” en “innoveren”. Streef analoog aan de sportwereld naar het verbeteren van het persoonlijk record en “jatten van de beste”.

De mogelijkheid de registratie van reguliere nascholingsuren door CAM-artsen via het GAIA-systeem bij te houden, wordt onderzocht. Er is regelmatig samenwerking met het PPCG (Patiënten Platform Complementaire Geneeskunde, waarin ook Antroposana participeert). Er wordt gestreefd naar een gezamenlijke PR: www.camartsen.nl. Ton Nicolai vertegenwoordigde de CAM-artsen met een voordracht bij het congres van de Nederlandse Vereniging tegen de Kwakzalverij. Voorstel is om het samenwerkingsconvenant dat per april 2010 afloopt met 2 jaar te verlengen. Instemming daarin wordt op NVAA-jaarvergadering gevraagd.’

Als derde en laatste voorbeeld de internationale ontwikkelingen, genoemd op de bladzijden 8 tot en met 11. Let op: een groot gedeelte van deze tekst is in het Engels. Dat is afkomstig uit een document samengesteld voor EU politici: Regulary Status of CAM in EU.

‘De NVAA was vertegenwoordigd door Madeleen Winkler en Paul Schmitz bij het internationale overleg van de besturen van de artsenverenigingen wereldwijd, evenals bij de jaarvergadering van de internationale artsenvereniging IVAA (Internationaler Vereinigung Anthroposophischer Ärtzegesellschaften). Centraal staat het verder ontwikkelen van een strategisch goed afgestemde “lobby” met artsen (IVAA), patiënten (EFPAM), producenten (AEFMUTA) en de Medizinische Sektion met ieder zijn eigen insteek. Er zijn drie belangrijke gebieden:

1. Cultuurimpuls: therapieconcept ontwikkelen, wetenschappelijk onderzoek

Binnen het Europese Steering Committee wordt een document ontwikkeld dat politici inzicht geeft in de antroposofische geneeskunde als therapieconcept en totaalsysteem, inclusief de therapieën.

Ter voorbereiding op eigen registratiemogelijkheid van de geneesmiddelen is ESCAMP / ISCAMP (International Scientific Cooperative of Antroposophical Medical Products) opgericht. Stap 1 is het ontwikkelen van passende standaarden, stap 2 is het schrijven van de monografieën. Problemen die zich daarbij voordoen zijn het grote aantal middelen (1700), individuele en standaardtherapieën, gebruik binnen en buiten antroposofische setting, problemen met RCT’s, voorschrijven door artsen, en ook in combinatie met reguliere middelen, voor alle ziekten (niet alleen lichte), vele categorieën (mineraal, plantaardig en dierlijk) en vele toedieningsvormen. De richtlijnen zijn dus maar ten dele uit andere bronnen over te nemen. Een website voor ESCAMP is in ontwikkeling. Er wordt gewerkt aan een goed netwerk/lobby, adviseurs, revisoren en fondsen.

2. Acceptatie: sterk present zijn, de opleidingen, lobbyen, CAM-artsen samenwerking, PR

Internationaal wordt daaraan samen met de andere CAM-artsen op Europees nivo gewerkt, zie www.camdoc.eu. In maart was er voor het eerst een ontmoeting met een CAM-stakeholdergroup van artsen, niet-artsen, patiënten en ECHAMP (homeopathische en antroposofische geneesmiddelproducenten) met het hoofd van DGSANCO, Robert Madelin. Hij gaf aan dat de cultuur in zoverre veranderd is dat CAM op de agenda staat en hij dit gesprek aan wilde gaan, tevens dat er Europees geld komt voor een wetenschappelijk onderzoek naar de het gebruik van CAM in de EU-staten. De IVAA zit ook in de begeleidingscommissie voor dit onderzoek. Een tekst op de EU Health Portal-informatiewebsite over CAM is nu in voorbereiding.

Ook wordt gemeenschappelijk een conferentie voorbereid in 2011 over “the added value of CAM to health promotion”. Ook is een CAM-interest Group in voorbereiding van Europarlementariërs. Daarnaast is scherp afgebakend waar samenwerking met niet-artsen politiek aan de orde is en waar dit het imago van artsen kan schaden, bijvoorbeeld ten aanzien van behandeling van ziektes. Aan het EU cancer-platform nemen de CAM-artsen gezamenlijk deel en proberen hun achterban te stimuleren daar bijdragen aan te leveren.

Met artikelen in het Parliament Magazine streeft de IVAA publieke bekendheid na. ELIANT heeft inmiddels wereldwijd 1 miljoen handtekeningen opgehaald. Voor pressie in Brussel zijn nog een kleine 100.000 handtekeningen nodig om ook daar de 1.000.000 grens te behalen. Het Vademecum waarin de positieve therapie-ervaringen van antroposofische artsen wereldwijd verzameld worden, is nu ook in het Engels verschenen, als DVD, te verkrijgen bij het NVAA-secretariaat. Nieuwe bijdragen voor de volgende update zijn zeer welkom!!

3. Recht/politiek: behoud medicamenten, therapievrijheid patiënten, positie therapeuten

In de strategie kun je proberen ruimte te vinden binnen de huidige regels, dan wel proberen ruimte te maken voor nieuwe regels. Voor Weleda en Wala internationaal komen er steeds meer kwaliteitsregels waaraan voldaan moet worden, wat economisch haalbare productie bedreigt. Voor de Viscum-preparaten heeft dit geleid tot aangescherpte gekoelde opslag-regelgeving, zie www.nvaa.nl/leden. Ter voorbereiding op bovenstaande activiteiten op Europees nivo is de presentie en acceptatie van antroposofische geneeskunde in de EU verzameld middels een vragenlijst onder de IVAA-leden. Daaruit is voor de EU-politici een document samengesteld Regulary Status of CAM in EU. Hieronder voor de NVAA-leden delen uit dat document:

Government-administered regulation, Number, Country
– CAM legislation, 10: Belgium (1999), Bulgaria (2005), Denmark (2004), Germany (1939), Hungary (1997), Iceland (2005), Norway (2004), Portugal (2003), Romania (1981), Slovenia (2007)
– CAM legislation in preparation, 4: Ireland, Luxembourg, Poland, Sweden
– Legislation of some CAM therapies: Cyprus, Finland, Italy, Lithuania, Latvia, Liechtenstein, Malta, Romania, United Kingdom
– No CAM legislation: Austria, Estonia, France, Greece, The Netherlands, Spain, Slovakia, Switzerland

Anthroposophic Medicine

Currently there are about 4800 trained anthroposophic doctors, who are members of national associations of anthroposophic doctors. Based on the number of prescriptions it has been estimated, that anthroposophic medicinal products are prescribed by more than 30.000 physicians in 18 of the 27 EU member states, as well as in Norway and Switzerland.

Recognition of anthroposophic medicine

Recognition of anthroposophic medicine is subject to extreme variations between EU Member states. The level of recognition extends from statutory integration as specific therapeutic system within national law (Germany and Switzerland) to special exemption where anthroposophic medicine is only allowed to be practised within the context of a particular clinic (Vidarkliniken, Sweden). With the exception of Germany, where anthroposophic medicine is defined as “special therapeutic system” [Besondere Therapierichtung] in the Code of Social Law (Sozialgesetzbuch 5), and Switzerland, where anthroposophic medicine is defined as part of CAM under constitutional law, legal recognition is restricted to pharmaceutical regulations in Denmark, Finland, Sweden and the UK.

Regulation of the profession of anthroposophic doctors by the medical association/council/chamber

In some countries where the government delegates the tasks of authorisation, registration and supervision of practitioners to national medical associations, statutory regulation of anthroposophic doctors requires an “additional qualification” issued by the medical assocation/council/chamber (Austria, Bulgaria, Germany, Latvia and Switzerland). In Italy anthroposophic medicine is recognised through statutory regulation by the local medical associations/chambers/councils in Bologna, Terni and Palermo.

Anthroposophic medicine at universities

University professorial chairs for anthroposophic medicine are established at universities in Germany (Witten-Herdecke and Alfter), and within the context of CAM in Italy (Firenze and Bologna) and in Switzerland (Bern). Introductory courses in anthroposophic medicine are offered as an optional part of the medical undergraduate curriculum in Austria, Germany, the Netherlands, Spain, Sweden and Switzerland. The courses are usually integrated into courses on CAM in general. Postgraduate medical training courses in anthroposophic medicine are provided at private teaching centres in Austria, Denmark, Finland, France, Germany, Hungary, Italy, Netherlands, Poland, Romania, Spain, Switzerland and the UK, usually under the auspices of the national associations of anthroposophic doctors.

Continuing Medical Education

In addition to Continuing Medical Education in general (conventional) medicine, the national associations of anthroposophic doctors in Germany, Hungary, Netherlands, Romania and Switzerland require their members to complete significant numbers of hours of CME in anthroposophic medicine. The required hours for annual CME in anthroposophic medicine are 50 (Hungary), 20-40 (Netherlands), 30 (Switzerland), 25 (Germany). Anthroposophic medicine is an official part of the Continuing Education Programme (CEP) for doctors in Germany, Romania and Sweden.

Anthroposophic medicinal products (AMP)

Anthroposophic medicinal products are on the market in certain EU member states under registration procedures that predate EU framework legislation for medicinal products for human use. The EU Community Code relating to medicinal products for human use does not recognise AMP, whereas it does, for example, recognise homeopathic MP via special simplified registration procedures. This has far-reaching consequences for marketing authorisation and registration of AMP within the European Community. Only one third of AMPs – those manufactured in accordance with homeopathic pharmacopoeias – and another third of AMPs – those which meet the criteria for traditional medicinal herbal products (restricted however to oral or external use without indication) – can be registered under simplified registration procedures. Under procedures of the Community code relating to medicinal products for human use, over 40 percent of AMP – encompassing the majority of AMP prescribed by doctors, with indications, and administered other than orally or externally – require market authorisation similar to that for conventional pharmaceutical products. These procedures, however, do not take account of the special features and manufacturing methods of AMP, and are therefore not appropriate.’

Het is natuurlijk wel een beetje specialistische informatie allemaal, maar we kunnen er tenminste bij, en weten zo net zo veel als Europese politici. Wat wil je nog meer!