Giller

Wie eens onbedaarlijk wil lachen, moet zeker de website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) bezoeken. Daar is een prachtige satire te vinden, gemaakt in de beste VPRO-traditie, op haar eigen jaarlijkse Mr Kackadorisprijs, notabene door de eigen voorzitter Cees Renckens en de eigen secretaris Frits van Dam. Die is werkelijk zeer goed geslaagd! Wat schrijven zij namelijk, wie staan er op hun Shortlist Meester Kackadorisprijs 2009 (in alfabetische volgorde)? Nou, deze persoon bijvoorbeeld:

‘G.P.M. Huisman, directeur van het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem is genomineerd omdat in zijn ziekenhuis kwakzalverij een vaste plaats gekregen heeft. Op de pijnpolikliniek wordt Chinese acupunctuur toegepast door een van de anesthesisten, de heer Liem. Van Chinese acupunctuur is in goed onderzoek nooit enige werkzaamheid gebleken. De wervende woordkeuze op de ziekenhuissite, de link naar het commercieel pijnbestrijdingsbureau Liembrothers, de oproep aan patiënten om zich – “zonder verwijskaart van de huisarts” – voor € 80 te laten behandelen, laten zien hoe de ver kwakzalverij inmiddels is opgerukt in dit ziekenhuis. Op kritische brieven van de VtdK naar de directeur van het Slingeland ziekenhuis werd niet gereageerd.’

Vooral die laatste twee zinnen, die leiden naar een prachtige climax, namelijk de geconstateerde ongerechtigheden die ‘laten zien hoe de ver kwakzalverij inmiddels is opgerukt in dit ziekenhuis. Op kritische brieven van de VtdK naar de directeur van het Slingeland ziekenhuis werd niet gereageerd’, is een geweldige vondst! Het moet er ongetwijfeld heel wild aan toegaan in dat Slingeland Ziekenhuis. Zorg er alsjeblieft voor nooit daar in Doetinchem opgenomen te worden, want het is de hel!

Maar men heeft zijn satirische pijlen ook gericht op iemand in den verre, die toevalligerwijs vorige maand ook op deze weblog is voorgekomen (in ‘Georgië’, op 27 augustus):

‘Sandra Roelofs, de Zeeuwse echtgenote van de president van Georgië, is op het onzalige idee gekomen om de gezondheidszorg in haar land te verbeteren door middel van de homeopathie. Zij heeft hiervoor de organisatie Homeopaten zonder Grenzen (HzG) binnengehaald. Het HzG-project in Georgië heeft als doel: “de hervormingen in de gezondheidszorg te ondersteunen middels het trainen van medisch personeel”. Ook mocht HzG deelnemen in het project SOCCO van Sandra Roelofs: mobiele klinieken die één keer per maand de meest afgelegen gebieden bezoeken waar nauwelijks gezondheidsvoorzieningen aanwezig zijn. Voor het project in Georgië, werd ook van ons Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking subsidie ontvangen. Ongetwijfeld heeft de naam Sandra Roelofs geholpen om deze kwakzalverij met Nederlands belastinggeld te steunen.’

Dat is werkelijk uiterst crimineel, ‘de hervormingen in de gezondheidszorg te ondersteunen middels het trainen van medisch personeel’! Ja, je moet er maar durven opkomen, op zulke nefaste gedachten... Nou, nog eentje, om te laten zien dat de heren Renckens en Van Dam zich opeens als zeer talentvolle satirici ontpopt hebben:

‘RTV Utrecht. Al zestien jaar geeft men daar wekelijks op zondagochtend de microfoon in handen van de natuurgenezer Jaap Huibers (foto). Na protest van de VtdK tegen de “kwaktaal” die deze columnist/natuurgenezer uitslaat werd door RTV Utrecht een second opinion gevraagd. Deze expert bleek een “zeer gerenommeerd homeopathisch arts” te zijn. Volgens RTV Utrecht heeft hij “op geen enkel punt enig gevaar kunnen vinden in de beweringen van Jaap Huibers. Sterker nog: hij vindt dat Jaap op sommige punten zijn tijd ver vooruit is en stelt dat je simpelweg via het internet kunt ontdekken dat de door Jaap beweerde opmerkingen juist zijn.” Na dit hilarische oordeel van een collega-kwakzalver sloot RTV Utrecht de discussie en handhaafde zij de natuurgenezer als vaste columnist.’

Ook hier zit het satirische venijn weer in de staart: ‘RTV Utrecht sloot de discussie en handhaafde de natuurgenezer als vaste columnist.’ Het is werkelijk fenomenaal! Het is een ontknoping die je zelfs in je stoutste dromen nog niet zou kunnen bedenken. Voor een Vereniging tegen de Kwakzalverij op haar beurt is dit uiteraard echt de nekslag: de discussie sluiten... Ik maak me dan ook sterk of van de hele shortlist is RTV Utrecht dé grote kanshebber om die vurig begeerde bokaal van de Mr Kackadorisprijs in de wacht te slepen.

Toevalllig vandaag, of juist helemaal niet toevallig natuurlijk, schreef Iocob op haar website een commentaar op de nominatie van de hier eerst genoemde G.P.M. Huisman. Maar Iocob heeft blijkbaar nog niet helemaal door dat het hier om satire gaat. Ik herinner me een antroposofisch tijdschrift in de jaren tachtig, dat haar lezers moest waarschuwen bij een bepaalde column die elke keer de heftigste reacties opriep: ‘Vorsicht, es könnte sich um Satire handeln...’ (voorzichtig, het zou om satire kunnen gaan...)

‘De Vereniging tegen de Kwakzalverij heeft alle realiteitszin verloren. Dat wisten we al. Maar dat ze zo dom zijn, dat ze ziekenhuizen die je kan vergelijken met de Mayo Clinic voor de Kackadorisprijs nomineren, dat slaat alles. Dat is zo oerdom, daar hoef je zelfs geen argumenten meer voor te hebben. In hun nieuwste oekaze tegen de acupunctuur is het bestuur van de Vereniging tegen de Kwakzalverij zo “wijs” geweest, dat ze een Nederlands ziekenhuis waar de anesthesist ook acupunctuur aanbiedt aan de patiënten de Kackadoris-nominatie te verlenen. De bejaarde heren van de VtdK weten niet of willen niet weten dat het meest prestigeuze ziekenhuis in de VS dat ook doet. De Mayo clinic, en we citeren van hun homepage: Acupuncture involves inserting hair-thin needles into your skin to relieve pain. Find out how acupuncture works and what conditions it can treat. By Mayo Clinic staff. De staf van dat ziekenhuis geeft daarmee duidelijk aan dat er een plaats is voor acupunctuur binnen de reguliere geneeskunde.’

Nu is het te hopen dat de hooggeëerde gasten op het jaarlijks terugkerende congres van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, waar ik al eerder over schreef, namelijk twee weken terug in ‘Stunt’, dit jaar wél in de gaten hebben dat het hier om satire gaat. Want je zult maar Tweede Kamerlid van een van de drie grootste partijen zijn, vertegenwoordiger van de CAM-artsen of zelfs maar oud-minister van VWS Els Borst-Eilers zelf, onder wiens leiding dit symposium wordt gehouden, en dan volledig serieus op deze nominaties ingaan. Dán sla je wel een absoluut modderfiguur (maar is de Vereniging tegen de Kwakzalverij glansrijk in haar satirische bedoeling geslaagd, dat zul je haar dan wel moeten nageven). De Mr Kackadorisprijs krijgt hiermee een volledige nieuwe zin en betekenis.

Maar wel moet aangemerkt worden dat dit bedrijven van regelrechte satire in de beste VPRO-traditie (Koot en Bie, Arjan Ederveen, Jiskefet, om maar een paar voorbeelden te noemen) niet al te vaak bij de Vereniging tegen de Kwakzalverij gaat voorkomen, want zij moet natuurlijk wel de zichzelf gestelde taak serieus blijven nemen. Wantoestanden in de gezondheidszorg moeten ten strengste door haar aan de kaak gesteld worden. Er is niemand die daar zijn ogen voor mag sluiten. Dus dat zij oproept de gezondheidszorg van vreemde smetten vrij te houden, alstublieft, houdt vol, ik smeek het u!

Neem nou dit. Donderdag nog werden ernstige misstanden in een ziekenhuis in Noord-Holland bekend. De Volkskrant meldde bij monde van verslaggeefster Maud Effting in ‘Fout op fout leidt tot dood van baby’:

‘Het Westfries Gasthuis in Hoorn is schuldig aan de dood van een baby in mei vlak na haar geboorte. Het meisje is overleden na een opeenstapeling van beoordelings- en communicatiefouten van het medisch personeel. Dat blijkt uit een rapport dat werd opgesteld door een commissie onder leiding van hoogleraar verloskunde Gerard Visser van het UMC Utrecht.

De Inspectie voor de Gezondheidszorg onderzoekt inmiddels meer klachten over het ziekenhuis. Zo kwam in augustus nog een tweede, “ernstige” melding binnen over een overleden baby. Ook zijn er twee nieuwe meldingen. Inmiddels is besloten de acht gynaecologen de komende drie maanden te laten begeleiden door een externe gynaecoloog.’

Ook NRC Handelsblad besteedde afgelopen donderdag aandacht aan deze zaak, in ‘Maatregelen tegen ziekenhuis na dood baby’s’, door middel van een persbericht van het ANP. Daarin stond dat de Inspectie voor de Gezondheidszorg hier het voortouw in genomen heeft. Dat moet de Vereniging tegen de Kwakzalverij toch als muziek in de oren klinken:

‘Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) blijkt begin augustus maatregelen te hebben genomen in het Westfriesgasthuis in Hoorn na het overlijden van twee baby’s. Dat maakte de Inspectie vandaag bekend. Het hospitaal zelf onderzoekt of er voldoende personeel werkt op de afdeling verloskunde, zo liet het ziekenhuis weten. Een gynaecoloog van het Universitair Medisch Centrum (UMC) in Utrecht gaat de acht gynaecologen van het ziekenhuis in de Noord-Hollandse gemeente de komende drie maanden begeleiden.

Behalve de twee sterfgevallen, kreeg de Inspectie nog twee “serieuze meldingen” binnen die ze onderzoekt. Over de aard hiervan wilde de Inspectie niets zeggen.

De eerste baby overleed in mei dit jaar. De Inspectie werd hiervan eind juni door het Openbaar Ministerie (OM) op de hoogte gesteld, nadat de ouders van het kindje aangifte hadden gedaan. Begin augustus meldde de raad van bestuur van het ziekenhuis het tweede sterfgeval bij de inspectiedienst. Volgens de IGZ bleek op de afdeling verloskunde sprake van een onveilige situatie, omdat een goed functionerend kwaliteits- en veiligheidssysteem ontbrak.’

Dat is toch ernstig genoeg, zou je zeggen. Het Westfries Gasthuis is al eerder negatief in het nieuws geweest. De website Medical Facts meldde op 28 augustus in ‘Patiënt met een beroerte het slechtst af in Westfriesgasthuis in Hoorn’:

‘Patiënten met een beroerte zijn volgens het AD het slechtst af in het Westfriesgasthuis in Hoorn. Daar wordt slechts elf procent op tijd behandeld. Het ziekenhuis reageert in de krant geschrokken en kondigt maatregelen aan. In juli kwam het ziekenhuis ook al in opspraak omdat de afdeling gynaecologie een ernstig incident bij een bevalling niet bij IGZ had gemeld. De Inspectie voor de Gezondheidszorg wil ziekenhuizen een jaar de tijd geven om de situatie te verbeteren.’

Weer meer bijzonderheden gaf NRC Handelsblad op vrijdag 11 september in het bericht ‘Extern onderzoek ziekenhuis Hoorn naar sterfte tien baby’s’ door redacteur Frits Baltesen:

‘Het Westfriesgasthuis in Hoorn stelt binnenkort een onafhankelijk onderzoek in naar de dood van baby’s in dit ziekenhuis. De laatste tien sterfgevallen van baby’s in het Westfriesgasthuis worden door een externe deskundige nauwkeurig onderzocht. (...)

In augustus werd het ziekenhuis, na onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), al gedwongen om maatregelen te nemen die de kwaliteit van de verloskunde moesten verhogen. Er waren dit jaar al drie andere meldingen gedaan van overleden baby’s in het ziekenhuis.

Volgens de raad van bestuur is er „niets structureels mis op de afdeling verloskunde”. Ze heeft wel enkele aanbevelingen overgenomen van de commissie die gisteren het onderzoek presenteerde. Volgens deze commissie en de inspectie spraken de leden van de afdeling verloskunde niet of nauwelijks met elkaar, zodat fouten konden ontstaan bij de bevallingen. Overdracht van de gynaecologen vindt voortaan drie keer per dag plaats op vaste tijden. Bij moeilijke situaties is standaard een gynaecoloog aanwezig. Ook is tijdelijk een externe gynaecoloog aangesteld.’

Je vraagt je natuurlijk af of het in zo’n werkklimaat wel goed kan gaan. Gynaecologen die begeleiding nodig hebben bij hun overleg omdat ze anders niet met elkaar communiceren? Maar wacht eens, gynaecologen in het Westfries Gasthuis, dat doet toch een belletje bij me rinkelen. Hoe zat dat ook alweer? Even in het wereldwijde archief duiken. Aha, zit dat zo: dat is wel heel frappant. Een interview bijvoorbeeld in de Volkskrant van 29 oktober 2005 door Marc van den Broek met de fraaie titel ‘Nooit mild zijn over kwakzalvers’. Wie daar aan het woord is? Dat kan natuurlijk niemand anders zijn dan Cees Renckens. Hij krijgt hier de gelegenheid nog eens een keer zijn gal te spuwen.

‘De Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) heeft in Cees Renckens al zeventien jaar een gedreven pleitbezorger. De voorzitter vecht tegen charlatans en tegen modeziekten. “Veel apothekers verkopen homeopatische middelen, hoewel ze weten dat ze niet helpen. Raar toch.”’

Renckens blijkt in 1946 geboren; hij is nu dus 63 jaar. De verslaggever komt bij Renckens thuis en neemt hem een diepte-interview af; we komen daardoor heel wat meer over ’s mans drijfveren te weten:

‘Waarom ontpopte u zich tot een fanatiek bestrijder van de kwakzalverij en modeziekten?
“Toen ik net arts was, schreef ik stukjes voor het tijdschrift en dat viel op bij de toen slaperige vereniging. Er was eind jaren zeventig nauwelijks geld en het ledental was onder de 300 gezakt. Er was genoeg te doen om de hausse aan alternatieve genezers de pas af te snijden. Het kruidenvrouwtje Mellie Uyldert veroverde terrein. (...)”

Sinds u voorzitter bent, gaat het goed met de vereniging. Uw optreden valt kennelijk in de smaak.
“Het aantal leden groeide en het is weer bon ton lid te zijn. Bovendien neemt de populariteit van de alternatieve geneeswijze af. Dat heb ik in mijn proefschrift aangetoond.”

Bent u niet te lang voorzitter? Bij verenigingen waarbij de voorzitter jaren achtereen in functie blijft, deugt iets niet.
“Dat zegt u. Het gaat goed met de vereniging, maar ik ben het ermee eens dat er een andere voorzitter moet komen. Als ik over een paar jaar met pensioen ga, moet er een opvolger zijn. (...)”

Is een milder optreden soms niet verstandiger? U jaagt mogelijk mensen juist het alternatieve circuit in met uw strenge houding?
“Ik kan niet mild zijn over de alternatieve genezers. Ze spreken onwaarheid. Wat ze doen is aantoonbaar onjuist. Ik word gewoon kwaad als ze beweren dat ze iets kunnen oplossen wat ik als reguliere dokter niet zou kunnen. En om daar dan op milde wijze over te praten. Het is geen onderwerp om lacherig over te doen.”’

Maar dan valt mijn oog op de volgende passage:

‘Oprecht, om niet te zeggen grof, verliep en verloopt de strijd. Het woordje tact lijken de anti-kwakzalvers niet te kennen. Geen charlatan wordt ontzien, warhoofden zijn het. Renckens, al bijna 25 jaar als gynaecoloog verbonden aan het Westfries Gasthuis, is in de ogen van alternatieve behandelaars en hun patiënten een boeman, maar ook neutrale toeschouwers zien in hem soms een bullebak. Hij zou te triomfalistisch zijn voor de gewone geneeskunde.’

Al bijna 25 jaar als gynaecoloog verbonden aan het Westfries Gasthuis?? Dat zal toch niet waar zijn? Gauw naar de website van het Westfries Gasthuis. En ja hoor, daar staat inderdaad, onder ‘Specialismen’, onderafdeling ‘Gynaecologie/Verloskunde’, onderafdeling ‘Gynaecologen’, ‘Renckens’:

‘Geboortejaar: 1946
Verbonden aan: Westfriesgasthuis
Medische professie: vrouwenarts
Jaar en plaats van afstuderen: 1971, Groningen
Afstudeerspecialisatie: 1980, UvA
Specifiek medisch interessegebied: voortplantingsgeneeskunde

Meer info
Dr. C.N.M. Renckens (1946) studeerde geneeskunde aan de RUG en werd opgeleid tot gynaecoloog aan de UvA.
Hij heeft binnen zijn vakgebied onvruchtbaarheid en endoscopische chirurgie als speciaal aandachtsgebied.
Hij werd in 1980 ingeschreven in het specialistenregister (MSRC). Sinds dat zelfde jaar is hij verbonden aan het Westfriesgasthuis.
Dr. Renckens promoveerde in 2004. De titel van zijn proefschrift: “Dwaalwegen in de geneeskunde. Over alternatieve geneeswijzen, modeziekten en kwakzalverij”.’

Dus ook Renckens behoort tot de acht gynaecologen die de komende drie maanden begeleiding krijgen van een externe gynaecoloog, vanwege een opeenstapeling van beoordelings- en communicatiefouten van het medisch personeel die geleid hebben tot de dood van een of meer baby’s. De Inspectie van de Gezondheidszorg constateerde op de afdeling verloskunde een onveilige situatie, omdat een goed functionerend kwaliteits- en veiligheidssysteem ontbrak. En Renckens is daar een senior die er al 25 jaar werkt; nou vráág ik je, hoe is dit dan in vredesnaam mogelijk.

De laatste tien sterfgevallen van baby’s in het Westfriesgasthuis worden nu door een externe deskundige nauwkeurig onderzocht. De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft het ziekenhuis moeten dwingen om maatregelen te nemen die de kwaliteit van de verloskunde verhogen. Zij werd niet door het ziekenhuis op de hoogte gesteld van het overlijden van de baby in mei. Alleen door aangifte van de ouders bij het Openbaar Ministerie die de Inspectie inschakelde, kwam dit aan het licht. En er zijn dit jaar al drie andere meldingen gedaan van overleden baby’s in het ziekenhuis.

Nee, dit is niet iets om je vrolijk over te maken. Dat is ongepast, wanneer levens op het spel staan. En of Renckens daar directe betrokkenheid bij heeft, moet ook nog maar worden afgewacht. Iemand is onschuldig totdat het tegendeel is bewezen. Ook als diegene zelf dat principe in al zijn beschuldigen naar anderen altijd heeft laten varen. Je niet verlagen tot het niveau van je tegenstander en kwaad met kwaad vergelden, zogezegd. Dat wordt elders op internet gelukkig ook zo gezien.

Het heeft zelfs iets dramatisch wanneer Cees Renckens vlak voor zijn pensionering als gynaecoloog dit lot moet treffen. Dat wens je niemand toe. Dan komt zijn naderend afscheid bij de Vereniging tegen de Kwakzalverij toch wel in een heel ander licht te staan. En die satire bij de nominaties voor de Mr Kackadorisprijs dit jaar ook. Misschien is het toch helemaal geen satire, maar de wrange uitgeperste vrucht van een in grote moeilijkheden geraakte geest.