Zorgzwaarte

Het Rudolf Steiner Verpleeghuis in Den Haag is hier al eens eerder voorbijgekomen. Maar dan vanuit historische interesse voor de voorganger ervan, de Rudolf Steiner Kliniek (op 4 juli 2008 in ‘Architectuur’ bijvoorbeeld). En niet bekeken vanuit de huidige, actuele situatie. Dus dat gaat vandaag eens gebeuren.

Het jaardocument 2008 kan hierbij helpen. Dit werd op 28 mei gepubliceerd op de hiertoe bestemde website van het ministerie van VWS. Om een overzicht te krijgen, ga ik meteen naar Bijlage 10 op bladzijde 31, waar het ‘Strategisch Beleid RSV 2008-2012’ wordt weergegeven (RSV staat voor ‘Rudolf Steiner Verpleeghuis’). De ‘Inleiding’ begint met:

‘In het Strategisch beleidskader van 2005 stonden 5 onderwerpen centraal, namelijk:
1. realiseren van een fusie.
2. versterken van de antroposofische identiteit.
3. terugdringen van het negatieve vermogen.
4. verdieping enthousiasme medewerkers door onderscheidende kwaliteit.
5. renovatie.

In 2006 en 2007 hebben respectievelijk onder leiding van een interim directeur en de aangestelde nieuwe directeur per 1-1-2007 al deze onderwerpen een rol gespeeld in het fusieproces met de Raphaëlstichting. Alle onderwerpen zijn nog steeds actueel, zij het in een vernieuwde organisatie en in een andere ontwikkelingsfase.’

In de ‘Strategische beleidsdoelen 2008-2012’ even verderop wordt gesteld:

‘In het fusieproces is de huidige dienstverlening, die uitsluitend dienstverlening omvat, tegen het licht gehouden en beoordeeld als te eenzijdig en daardoor onvoldoende toekomstbestendig. (...)

Daarbij is het beeld ontstaan van een kleinschalige opzet van de zorg, die voldoet aan de huidige normen van privacy, een inkrimping van de verpleeghuiszorg met daar tegenover een uitbreiding met minder zorgbehoevende bewoners in de vorm van verzorgingshuiszorg, het opzetten van een dagbehandelingsproject en het waar mogelijk ondersteunen van ouderen d.m.v. een zorgloket.

Daarnaast is de doelstelling verblijfszorg voor mensen met een verstandelijke beperking op een andere, tweede locatie te ontwikkelen.’

Op de volgende bladzijde, onder ‘Nieuwe huisvesting’, worden deze plannen nader aangeduid:

‘Het huidige Tobiashuis voldoet als verblijfszorg niet aan de normen van deze tijd. In 2010 dienen volgens de aanwijzing van de inspectie en de overheid de meerbedskamers tot het verleden te behoren en dienen alle bewoners te beschikken over een eigen kamer. Om dit te verwezenlijken in combinatie met de zorginhoudelijke doelstelling in het voorgaande punt is een renovatie / nieuwbouwproces in gang gezet.

De eerste stap in dit proces is de indiening van de hieronder genoemde bouwaanvraag bij VWS geweest. Inmiddels is een positief advies van het bouwcollege ontvangen. Het ministerie geeft begin 2008 uitsluitsel over deze aanvraag.’

Weer een bladzijde verder komen onder het kopje ‘Het versterken van de antroposofische identiteit’ twee andere problemen om de hoek kijken:

‘Door de moeilijke situatie tot eind 2005 waarin het RSV vanuit een steeds nijpender wordende financiële positie trachtte te overleven, heeft de verzorging van de antroposofische identiteit onvoldoende aandacht gekregen.’

Op bladzijde 34 komt het eerste punt, onder de titel ‘De vermogenspositie’, nog een keer expliciet ter sprake:

‘Het RSV heeft een negatief vermogen. De komende periode van verandering zal veel vragen van de bedrijfsvoering. Naast de door het RSV zelf in gang gezette verandering van de dienstverlening en nieuwbouw, zullen ook de spelregels van de financiering door de overheid veranderd worden in de vorm van zorgzwaartebekostiging en de afschaffing van de nacalculeerbare kapitaalslasten door de invoering van de normatieve huisvestingscomponent. Dit proces biedt kansen en bedreigingen waarbij de uitgangspositie van het RSV niet sterk te noemen is.’

Bijlage 11 op bladzijde 35 geeft de kerncijfers weer:

‘Het Rudolf Steiner Verpleeghuis (RSV) is een kleinschalige instelling in de sector V&V [Verpleging en Verzorging, MG] met uitsluitend verpleeghuiszorg. Zij heeft een capaciteit van 75 bewoners waarvan 50 somatisch en 25 psychogeriatrisch. In het toekomstbeeld wordt gewerkt naar een situatie van 62 verpleeghuisbedden/bewoners met een verdeling van 36 somatische en 26 psychogeriatrische bewoners. Tevens wordt gestreefd naar een uitbreiding met 20 plaatsen als verzorgingshuiszorg en resp. 24 plaatsen wonen en 24 plaatsen/dagbesteding in de sector verstandelijk gehandicaptenzorg (VGZ). Voor de invulling van de verblijfsplaatsen VGZ en een deel van de plaatsen dagbesteding wordt gestreefd naar een tweede locatie.’

Na dit wat abstracte verhaal ga ik naar de website van het Rudolf Steiner Verpleeghuis en vind daar onder de noemer ‘Foto’s’ de volgende meer concrete gegevens:

‘Het Rudolf Steiner Verpleeghuis in Den Haag is gevestigd in twee gebouwen. Het oudste ziet u hieronder: het Raphaëlhuis. Het werd gebouwd in 1928 volgens het ontwerp van architect Jan Buijs, naar opdracht van Willem Zeylmans van Emmichoven. Dit “schip in de duinen”, de Rudolf Steiner Kliniek, deed eerst dienst als rusthuis op antroposofische grondslag. Er was plaats voor veertig patiënten en er was een zaaltje met zes kinderbedden. Momenteel doet het gebouw dienst als ruimte voor de directie, de administratie, de verpleeghuisarts, de bibliotheek, recreatie, therapieën, dagbesteding en vergaderingen.

Het bewonershuis is vanaf 1987 gevestigd in de nieuwbouw: het Tobiashuis. Het werd in 1986 ontworpen door architect Prent en biedt momenteel plaats aan 78 bewoners. Het gebouw bestaat uit vier verdiepingen met in het souterrain de keuken, linnenkamer en magazijnen. Op de begane grond en de eerste verdieping zijn de verpleegafdelingen de Abeel en de Berk voor bewoners met lichamelijke klachten en op de derde verdieping is de verpleegafdeling de Linde voor bewoners met psychogeriatrische klachten.’

Onder ‘Actualiteiten’ zijn ‘Berichten van Ted van Schie (directeur)’ te vinden over ‘Nieuwbouw’. Hier wordt het hele verhaal uit de doeken gedaan. Dat zullen we met het voorgaande in het hoofd wat beter kunnen plaatsen:

‘Het Rudolf Steiner Verpleeghuis is bezig met de ontwikkeling van nieuwbouwplannen.

Inzet van de nieuwbouwplannen is een grotere privacy voor de verpleeghuisbewoners ter vervanging van de huidige afdelingen en meerbedskamers. In de nieuwbouw, die zowel op de huidige als op een tweede locatie in de omgeving zal plaatsvinden, zullen woongroepen de kern vormen. Voor de somatische verpleeghuisbewoners woongroepen van maximaal 10 bewoners en voor de psychogeriatrische bewoners woongroepen van 6 bewoners.

Tevens zal het Rudolf Steiner Verpleeghuis een bredere dienstverlening gaan bieden aan verzorgingsbehoeftige ouderen. In de nieuwbouw komen zowel appartementen ten behoeve van ouderen met een verzorgingshuisindicatie (ZZP 1 t/m 4) [ZZP: Zorgzwaartepakketten, MG] als wel circa 30 luxe zorghuurappartementen voor ouderen met een zorgindicatie.

Deze luxe appartementen zijn ook geschikt voor oudere echtparen, waarvan één van de partners een zorgindicatie heeft. Dagbehandeling voor thuiswonende ouderen met een psychogeriatrische aandoening zal ook tot de mogelijkheden gaan behoren. Op dit moment is het Rudolf Steiner Verpleeghuis in vele procedures verwikkeld om deze nieuwbouw concreet van start te kunnen laten gaan. Een haalbare financiering lijkt vooralsnog de grootste uitdaging op te leveren.

Ontwikkeling van antroposofische zorg- en dienstverlening ten behoeve van mensen met een verstandelijke handicap in Den Haag en omstreken.

Inleiding
Sinds 5 juli 2006 is de Raphaëlstichting (zie introductie) ook in Den Haag actief. Op die datum is het Rudolf Steiner Verpleeghuis, van oudsher het boegbeeld van antroposofische zorg in deze regio, gefuseerd met de Raphaëlstichting. De Raphaëlstichting heeft zich ten doel gesteld in Den Haag dienstverlening te ontwikkelen voor mensen met een verstandelijke handicap, gebaseerd op de antroposofische visie op zorg. Dit voornemen is besproken met het Zorgkantoor Haaglanden, dat formeel verantwoordelijk is voor het zorgaanbod in Den Haag.

Het Zorgkantoor stelt zich op het standpunt dat de komst van een nieuwe ervaren zorgaanbieder met een eigen visie op de zorg gewenst is met het oog op een grotere keuzemogelijkheid van de cliënt. Tevens heeft het zorgkantoor de verwachting dat de Raphaëlstichting een bijdrage kan leveren aan invulling van zorg waarnaar vraag is, maar waaraan op dit moment onvoldoende invulling gegeven kan worden. In gesprek met MEE (de organisatie die mensen met een verstandelijke handicap informatie, advies en ondersteuning biedt) is dit beeld bevestigd.

Hoe werkt de Raphaëlstichting aan de ontwikkeling van de dienstverlening?

Door de Raphaëlstichting zijn vervolgens een aantal stappen gezet. Ten eerste is er op grond van de gesprekken met het Zorgkantoor en MEE een globaal beeld gevormd over wat de Raphaëlstichting aan toekomstige cliënten wil aanbieden. Dit beeld omvat nu een kleinschalige intramurale woonvoorziening van maximaal 4 woongroepen van ieder 6 bewoners ten behoeve van cliënten met een vraag naar 24-uursverblijfszorg en een aantal kleinschalige werkprojecten voor eveneens 24 cliënten. Deze werkprojecten zouden, deels en voor zover aansluitend bij de vraag, interesse en mogelijkheden van de zorgvragers, een plek kunnen krijgen in de dienstverlenende activiteiten van het Rudolf Steiner Verpleeghuis, zoals in de keuken, het restaurant, linnenkamer, eenvoudige ondersteunende activiteiten in de zorg of hulp bij het onderhoud van de tuin.

Verder is het een streven om ambulante zorg, gekoppeld aan een eigen zorgloket, te ontwikkelen. Vanuit dit beeld zijn stappen gezet om deze dienstverlening te realiseren. Er is een goedkeuring aangevraagd bij VWS en er is gezocht naar locaties waar deze activiteiten kunnen plaatsvinden. Beide acties hebben een positief resultaat opgeleverd. Het eerste kleinschalige woonproject voor 2 maal 6 bewoners gaat begin 2010 van start. Dit project wordt gerealiseerd in de Rusthoekstraat (zie voetnoot hieronder) in een nieuwbouwproject van Huize Royal, onderdeel van de zorginstelling de Residentie.

Als laatste en belangrijkste stap is de Raphaëlstichting op zoek gegaan naar (ouders van) cliënten, die geïnteresseerd zijn in de dienstverlening die de Raphaëlstichting wil ontwikkelen. Met deze geïnteresseerden willen we graag in gesprek en verder onderzoeken of de vraag en het te ontwikkelen aanbod op elkaar aansluit. Na kennismakingsgesprekken en een voorlichtingsavond over de te ontwikkelen woonvorm, hebben een groot aantal van geïnteresseerden zich officieel aangemeld.
(augustus 2009, Ted van Schie, directeur)

Voetnoot
Sinds kort hebben we een mooie woongelegenheid aangeboden gekregen. Daardoor starten we per 1 januari 2010 met onze eerste KSWV (kleinschalige woonvoorziening) voor 2x 6 bewoners met een verstandelijke handicap. Voor deze KSWV zijn nog 4 open plaatsen.

Het betreft een nieuwbouw herenhuis in de Rusthoekstraat op het terrein van Huize Royal van zorggroep de Residentie. Het herenhuis is rolstoeltoegankelijk en voorzien van een lift. In dit herenhuis komen 2 groepen van ieder 6 volwassen bewoners (vanaf 18 jaar) te wonen. Elke bewoner krijgt een eigen zitslaapkamer van bijna 30 m2 inclusief een eigen douche/toiletgelegenheid.

In onze visie zijn de groepen heterogeen samengesteld. Er wordt dus in principe niet op leeftijd, handicap of niveau geselecteerd. Het zijn open huizen d.w.z. de deuren zijn niet op slot. Op dit moment hebben zich hiervoor 10 bewoners middels ouders/familie officieel aangemeld. In september/oktober wordt elke bewoner met familie uitgenodigd voor een intakegesprek met een team bestaande uit een teamleider, een orthopedagoog en een arts. Na alle gesprekken wordt een samenstelling van de twee groepen vastgesteld en tevens voor elke bewoner definitief de komst afgesproken, afhankelijk van de beoordeling of de match met een van de twee groepen redelijkerwijs te maken is.’