Smaak

U bent het ongetwijfeld al tegengekomen:

‘De Week van de Smaak 2009 is dit jaar van 20 tot en met 27 september’.

Er is zelfs een website van (ja, waarvan tegenwoordig niet, zult u zeggen):

‘De Week van de Smaak is een nationaal evenement met honderden grote en kleine lokale activiteiten waarin “smaak” centraal staat, en waarin ambachtelijke streekproducten, seizoensproducten en biologische voeding de hoofdrol spelen. Restaurants, producenten, consumenten, winkels, buurthuizen, supermarkten, kookscholen, boerderijen en basisscholen doen mee met een eigen activiteit, van kleinschalig tot groots aangepakt.’

Uiteraard besteedt Biologica hier uitgebreid aandacht aan. Maar wie niet? U raadt het al, de Vereniging voor Biologisch-Dynamische Landbouw en Voeding. Die is nog altijd bezig met:

‘Binnenkort een nieuwe website’

En de collega’s bij Demeter dan? Doen die het beter? Ook daar is op het eerste gezicht niets gebeurd. Maar geldt dat dan de hele website? Nee, want ergens in een hoekje... daar komen we ‘Mensen met verhalen’ tegen. Dat zijn dan:

‘Martijn Schieman en de mensen van De Hooge Kamp

Babybietjes en maaiboerenkool door Annelijn Steenbrugge [ik weet toch zeker dat dat Annelijn Steenbruggen moet zijn, maar dat terzijde, MG]

Op De Hooge Kamp worden de kleine bietjes met de hand geplant. Martijn Schieman doet alles machinaal op zijn bedrijf van 100 hectare in de Flevopolder. De boerenkool wordt gemaaid. Beide bedrijven zijn Demeter. Ze werken met de kracht van de natuur. Maar wat is dat nou? En proef je dat in de producten?

Reni van De Hooge Kamp verrast de klanten op de markt door ze te laten proeven van de groenten. Ze oogst daarmee een glimlach. Martijn zal het zonder die glimlach moeten stellen. Zijn groenten gaan in grote kuubskisten met een vrachtwagenchauffeur naar een fabriek. Voor allebei is het hun levenswerk om producten te telen vol levenskracht. Meer lezen>>’

Dat is niet helemaal hetzelfde als De week van de Smaak, maar het lijkt er toch voldoende op om er eens een kijkje te gaan nemen. Dat gaan we dan ook doen, en verdraaid, we vinden er niet zomaar wat, maar iets dat maar liefst een compleet verhaal blijkt te zijn. Dus toch, alleen een beetje anders (is dat niet een kenmerk van antroposofisch ingestelde mensen: je vooral niet invoegen in het bestaande?) – anyway, het is er. En dat is wat ik hier graag integraal laat volgen:

‘Babybietjes en maaiboerenkool
Tekst & beeld: Annelijn Steenbruggen

Demeter: met de kracht van de natuur. Dat is de slogan waarmee Demeter komende tijd haar producten gaat promoten bij consumenten en winkeliers. Maar wat is er nou met die kracht van de natuur? Proef je dat terug in de producten? Een kijkje in de Demeter-tuinen: fijne teelt voor de boerenmarkt en kuubkisten voor de industrie.

Het is dinsdagochtend. Op biologisch-dynamische tuinderij De Hooge Kamp in Beemte Broekland is het plantgoed binnengebracht. Bij de schuur staan de platte kisten met babyplantjes in hoge torens opgestapeld. In elk kistje zitten 150 plantjes en ze moeten vandaag nog grotendeels de grond in. In de tuin is Monique samen met de twee stagiaires en de zomerhulp druk bezig met het planten van de bosbietjes. Haar ervaren vingers duwen razendsnel de planten met minikubusjes potgrond in keurige rijtjes in het lange groentebed. Vandaag plant ze één bed bosbietjes naast twee eerder geplante lichtingen. Zo kunnen ze over een langere periode bietjes oogsten. Achter op het land zit Roel op de trekker. Hij maakt de akkers klaar voor het plantgoed van de knolselderij, kolen en broccoli. Dit jonge plantgoed wordt straks met de machine geplant. Reni werkt in de schuur. Ze organiseert alvast de weegschaal en het papierwerk voor woensdag oogstdag.

Groente met smaak

Monique, Roel en Reni zijn de tuinders op De Hooge Kamp. Monique (41) is recent afgestudeerd aan de Kraaybeekerhof en heeft zich sinds september aangesloten bij de maatschap. Roel en Reni (allebei 30) zijn zes jaar geleden op De Hooge Kamp hun carrière als eigen ondernemer gestart. Samen met Saco, de vierde maat, wonen en werken ze met elkaar op deze cultuurhistorische plek op fietsafstand van Apeldoorn. Ze hebben 9 hectare, waarvan 4 hectare groenteteelt, 3 hectare grasklaver en 2 hectare voor gebouwen en natuur. Onder het motto “groente met smaak” verkopen ze zelf hun verse oogst wekelijks via 230 groentepakketten en de boerenmarkten in Apeldoorn en Arnhem. Reni: “Op de kraam laten we mensen eerst proeven. Door mensen te verrassen met de kwaliteit van onze groenten hebben ze meer aandacht voor ons verhaal.”

Glimlach oogsten

Dat verhaal gaat over hun manier van werken en samenwerken. Reni: “Evenwicht is voor ons het sleutelwoord. Als je het evenwicht goed verzorgt, dan zorgt het evenwicht voor jou en kan je zonder veel problemen vitale groenten telen.” Als landbouwer zijn we ook natuurbeheerder, vult Roel aan. “We staan met ons bedrijf midden in de wereld met de natuur om ons heen. Wij verzorgen ons land en alles wat daar omheen staat.” Ook voor Monique is de verbinding met de buitenwereld een belangrijk aspect: “Als ik in gedachten boven De Hooge Kamp vlieg, zou ik een heleboel verbindingslijnen naar binnen en naar buiten kunnen tekenen. In onze kringloop zijn we verbonden met het nabijgelegen melkveebedrijf van de familie Boons: wij ruilen onze grasklaver tegen hun verteerde potstalmest. Verder hebben we altijd stagiaires en houden we jaarlijks een open dag. En met onze groenten brengen we elke week een stukje Hooge Kamp de wereld in en oogsten we glimlachen bij al onze klanten.”

Diepvriesblokjes

Biologisch-dynamisch akkerbouwer Martijn Schieman (36) teelt op 100 hectare 13 gewassen. De glimlachen van de eindgebruiker kan hij niet zelf zien. Bij hem worden de uien, wortels en aardappels in kuubkisten van 1300 kilo direct afgevoerd naar de fabriek. Daar wordt er soep, babyvoeding en salade van gemaakt. Ook teelt hij spinazie en boerenkool voor de diepvriesblokjes. Dat gaat niet in zaaibedjes van anderhalve meter breed, zoals bij De Hooge Kamp, maar dat is minimaal een hectare per gewas. Martijn: “Wij doen alles machinaal, zelfs het zaaien en oogsten. De boerenkool en spinazie worden bijvoorbeeld gemaaid. Alleen het wieden en sorteren gaat deels met de hand.”

Zonneboog

Martijn woont samen met zijn vrouw Monique en vier kleine kinderen aan de Zeebiesweg in Lelystad. Vanaf de kapschuren loopt een kaarsrecht betonpad een kilometer lang het landschap in. Aan weerszijde van het pad reikt de akker 300 meter naar de breedte. De andere 40 hectare ligt aan de andere kant van Lelystad bij de Bronsweg, bij het huis van Lex en Jannie Kruit. Martijn: “Toen ik 16 was kwam ik op de Zonneboog terecht. Ik ben de landbouwschool gaan doen en in mijn laatste schooljaar ben ik bij Lex en Jannie in de maatschap gekomen. Monique maakt inmiddels ook deel uit van het bedrijf. Wij richten ons op supermarkten en de verwerkende industrie. Daar heb je veel hectares voor nodig. Ik vind het leuk om een mooi en goed product te telen. Ook voor de industrie en de supermarkten moet er immers een goed product zijn. Wij telen onder andere voor de diepvriesfabrikant Oerlemans, die heeft interesse in Demeter.”

Levenswerk

Op de Zonneboog betekent Demeter een gesloten kringloop en het gebruik van preparaten. Voor een groot deel van de mest worden 60 zoogkoeien gehouden; de rest wordt betrokken bij biologische kippen- en geitenhouders uit de buurt. De koeienmoeders en kalfjes staan ’s winters in de grote potstal op het erf en ’s zomers grazen ze in de natuurgebieden van Staatsbosbeheer. Als de akkers geploegd of geëgd worden voor een nieuwe teelt, zet Martijn voorop de trekker de knalgele ton waarmee hij de grond besprenkelt met koemestpreparaat. Martijn: “Ik denk dat de preparaten meehelpen om een gezond product te telen. In gesprekken met andere Demeter--boeren probeer ik de werking hiervan beter te begrijpen. Ik zie het als een levenswerk om daar meer inzicht in te krijgen.” Demeter is voor Martijn landbouw zoals het bedoeld is. Martijn: “Vroeger had je zelfvoorzienende familiebedrijfjes met twee koeien en wat tuinbouw. Met een gesloten kringloop streven wij er ook naar om zelfvoorzienend te zijn. Alleen de schaal is wat groter. De energie en kracht in de grond houden we daarmee op ons eigen bedrijf en dus ook in onze producten.”

Nieuwe generaties

Martijn is gehecht aan zijn land. Samen met zijn jongste dochter Noor (2) loopt hij over de akkers waar de spinazie begint op te komen. Hij proeft een blaadje en is tevreden over de volle smaak. Martijn: “Ik denk dat we in deze tijd teveel afgestompt zijn om echt de levenskracht te kunnen proeven. Ik geloof wel dat nieuwe generaties die verbinding met de natuur weer zullen ontwikkelen. Misschien dat mijn dochter het verschil in levenskracht weer leert proeven.”

Wiedbed op zonnekracht

Wieden is de titanenklus voor zowel de Zonneboog als De Hooge Kamp. Als ze het onkruid niet vanaf het voorjaar onder de duim weten te houden, hebben ze er het hele seizoen last van. Het schoffelen gaat deels machinaal maar tussen het gewas moet het onkruid toch echt met de hand verwijderd worden. Op de uitgestrekte akkers van de Zonneboog gaat dat met het wiedbed, waarop de wieders liggend over de gewassen gereden worden. Het wiedbed hangt achter de trekker. Omdat Martijn geen zin heeft om de hele dag in de herrie te liggen, is hij bezig om een golfkarretje om te bouwen. Met zonnepanelen op het dak kan hij straks klimaatneutraal en met de stilte van de natuur het onophoudelijke wiedwerk verrichten.

Driekoningen

Voor de jonge ondernemers op De Hooge Kamp is het toepassen van de preparaten ook een hulp om zich te verbinden met het bedrijf en de grond. Het Driekoningenpreparaat van Hugo Erbe is daarin bijzonder. Reni: “In de wintertijd, als het land in rust is, breng je het preparaat aan op de grenzen van je bedrijf. We volgen als het ware de huid van De Hooge Kamp en komen dan ook in alle uithoeken. Normaliter ben je praktisch met je land bezig: planten, wieden, oogsten. Het werken met de preparaten brengt ons met een andere intentie op ons bedrijf. Het geeft een moment van verstilling, luisteren en open staan - het werkt meditatief en verbindend.”

Meer info:
www.hoogekamp.nl
www.demeter-bd.nl, kijk bij bedrijven’

Waarom dit nou niet pontificaal en direct herkenbaar bij het ‘Nieuws’ of zo wordt gezet, maar weggestopt in dit nauwelijks vindbare hoekje, is mij een raadsel... Het is immers een prachtverhaal, uitstekend geschikt voor promotie en dergelijke. En daar is de Week van de Smaak toch voor bedoeld.