Huisvesting

Het is lang geleden, bijna een jaar, dat ik berichtte over het Masterplan dat ten grondslag ligt aan Landgoed de Reehorst (op 31 juli 2008 in ‘Masterplan’). Op het eind van dat lange bericht haalde ik het Jaarverslag 2007 van de Antroposofische Vereniging in Nederland (AViN) aan.

‘Interessant is ook de melding van “Plannen nieuwbouw op de Reehorst” op blz. 18:

“In de jaarvergadering van 2007 heeft het bestuur van de AViN de mededeling gedaan dat het overweegt om de AViN op het landgoed De Reehorst te huisvesten. Belangrijke overweging daarbij is dat activiteiten op De Reehorst over het algemeen gericht zijn op ‘ontmoeting met de samenleving’ en dat de AViN zich bij dit ‘gebaar’ zou willen aansluiten. In de periode daarna is onderzocht of ook de koepelorganisaties uit de antroposofische gezondheidszorg en de vrijeschoolbeweging zich in één gebouw met de AViN zouden willen vestigen. De gesprekken hierover zijn in 2008 voortgezet.”’

Ondertussen is het Jaarverslag over 2008 verschenen, zoals ik eergisteren al meldde in ‘Hel’. Daar is op blz. 17 en 18 in vervolg op het voorgaande het nodige te vinden. Ik laat dit item in zijn geheel volgen:

‘AViN en Stichting de Reehorst
Op initiatief van Bernard Lievegoed (voorzitter AViN van 1961 tot 1975) werd in 1972 het landgoed De Reehorst aangekocht ten behoeve van de antroposofische beweging. Met het oog op een verantwoorde exploitatie is het landgoed vanaf de start door een zelfstandige stichting beheerd, maar wel gelieerd aan de Antroposofische Vereniging. Het bestuur dat onder voorzitterschap van Paul van Onna in 2001 aantrad, heeft het beheer verder geprofessionaliseerd en is tezamen met directeur Helene van der Vloed de laatste jaren zeer ondernemend te werk gegaan. Er zijn grote investeringen gedaan, onder meer in de renovatie van het Ionagebouw, en nieuwe initiatieven als de zorgboerderij “De Wederkerigheid” hebben een plaats op het terrein gekregen. Nieuwbouwplannen liggen klaar o.m. voor het Bolk Instituut.

Twee verstrekkende beslissingen werden in 2008 genomen: de aankoop van het belendende land en opstallen van boer van Dijk (ca 15 ha), wat op termijn de exploitatiemogelijkheden van het landgoed zal versterken en de bestuurlijke vernieuwing in de vorm van het z.g. Raad van Toezichtmodel. Ook de formele band met de Antroposofische Vereniging werd diepgaand onderzocht en naar wederzijdse tevredenheid opnieuw statutair vastgelegd. De besturen van beide instellingen zijn gehouden om periodiek te overleggen over de wijze waarop op de Reehorst invulling wordt gegeven aan de doelstelling van het landgoed.

Plannen nieuwbouw op de Reehorst
Het AViN-bestuur heeft een aantal jaren geleden opnieuw het plan opgevat om het gebouw van de vereniging op het Reehorstterrein te vestigen. Een belangrijke overweging daarbij was om actief mee te bewegen in de maatschappelijke stroom waarin Antropia, het Louis Bolk Instituut, de Vrije Hogeschool en andere instellingen op het terrein zich bevinden. De afgelopen jaren heeft het bestuur van de Stichting de Reehorst immers, tezamen met de directie van het Cultuur- en Congrescentrum Antropia, het landgoed De Reehorst op indrukwekkende manier tot ontwikkeling gebracht.

In de jaarvergadering van 2007 werden de leden van dit voornemen op de hoogte gesteld. In goed overleg met het bestuur van Stichting de Reehorst is voorts ruim de tijd genomen om een aantal locaties op het landgoed op geschiktheid te beoordelen. Uiteindelijk bleek het toch veel lastiger dan voorzien om een locatie op het terrein te vinden die aan de gemeenschappelijke eisen voldeed. Tenslotte maakten de eisen van de lokale overheid de afweging ook moeilijker.

Begin 2009 hebben de besturen van De Reehorst en de AViN dan ook gezamenlijk de conclusie getrokken dat de gedachte nieuwbouw geen doorgang zal vinden. Het ligt niet in de verwachting dat het bestuur de komende jaren de huisvesting van het bureau van de Vereniging opnieuw op de agenda zal zetten.’

Geen Antroposofische Vereniging dus in Driebergen op de Reehorst. Tegelijk is het wel zo dat er daar nog altijd nieuwbouwplannen zijn voor het Bolk Instituut, zo blijkt uit dit bericht. In hetzelfde jaarverslag wordt, voorafgaand aan dit bericht, ook melding gemaakt van een andere ingrijpende verandering in de onroerend goed-sfeer, namelijk in Den Haag. Onder het kopje ‘Huisvesting’ wordt verslag gedaan van ‘Overdracht Riouwstraat 1 aan Stichting Eurythmie’:

‘Tot de Antroposofische Vereniging naar Zeist verhuisde was Den Haag de centrale plaats van de vereniging. Voor veel oudere leden heeft het gebouw aan de Riouwstraat in Den Haag dan ook grote betekenis. Hoeveel belangrijke gebeurtenissen hadden daar sinds de aankoop in 1956 immers niet plaatsgevonden, met name de vele voordrachten van toenmalig voorzitter Willem Zeylmans van Emmichoven.

Toen de vereniging in 1972 naar Zeist vertrok was de belangrijkste functie van het gebouw de huisvesting van de Academie voor Euritmie (onderdeel van de hogeschool Helicon) en de landelijke bibliotheek, terwijl ook het Studiecentrum voor Antroposofie en de ledengroep veelvuldig van de ruimtes gebruik maakten.

Van mening echter, dat het beheer van gebouwen in beginsel geen primaire taak van de Vereniging moet zijn, is het bestuur zeer verheugd dat de Stichting Eurythmie in Den Haag bereid bleek om “Riouwstraat 1” van de vereniging over te nemen. In juli 2008 werd het gebouw aan de nieuwe eigenaar overgedragen; in de relatief lage koopsom van € 530.000 is het belang tot uitdrukking gebracht dat alle gebruikers van het gebouw tot in lengte van jaren tegen dezelfde gunstige voorwaarden van de ruimtes gebruik kunnen blijven maken. Met het oog op de belangen van de gebruikers zullen de AViN en vertegenwoordigers van de Stichting Eurythmie periodiek met elkaar contact houden.’

Nou, dat mag bijna wel een wonder heten, dat het nu eindelijk zover gekomen is. In het financiële verslag op blz. 45 wordt dit ook bijna met zoveel woorden gezegd. Nadat gemeld is dat er in 2008 een bedrag van € 304.000 aan legaten van gestorven leden is binnengekomen, schrijft de penningmeester in zijn toelichting:

‘Daarnaast werd het voormalige verenigingsgebouw in Den Haag verkocht voor een bedrag van € 530.000. Maar eigenlijk klopt die toename niet helemaal omdat dit gebouw nooit tegen de werkelijke waarde op de balans was vermeld. Het huidige verenigingsgebouw aan de Boslaan in Zeist is evenmin op de werkelijke waarde gewaardeerd (zie onder “Activa” de post “Onroerende goederen”). De reden is dat het niet de bedoeling is dat dit gebouw te gelde wordt gemaakt.’

Waarom is het gebouw op de Riouwstraat dan nu wel verkocht? Dat ‘het beheer van gebouwen in beginsel geen primaire taak van de Vereniging moet zijn’ is nooit eerder een argument geweest, voor zover ik weet. Van mij mag het, ik heb er geen moeite mee. Twee decennia geleden klonk het al dat het beter is om in mensen te investeren, dan in gebouwen. Maar dat zou betekenen dat het gebouw in Zeist ook niet ten eeuwigen dage in eigen bezit hoeft te blijven. Hoe je het ook wendt of keert: alles is beter dan de Antroposofische Vereniging op een afgelegen plaats in de bossen te hebben (slecht bereikbaar bovendien). Zoals nu nog altijd het geval is, sinds 37 jaar inmiddels. En in antroposofische begrippen: een tweede maanknoop (namelijk die 37 jaar) kan aanleiding zijn om hier nu eindelijk verandering in te brengen.