‘“Onder de brug van Zutphen, daar staat een bordje pap, twee dikke dames, die zijn daarin gestapt. Een dik agentje, die heeft dat gezien, nu moeten ze betalen, twee euro tien.” De kleuters zijn gek op dit rijmpje, weet kleuterjuf Enny Post. “Zo leren ze spelenderwijs.”’
Zo staat vandaag als onderschrift bij een foto van Ronald Hissink voor een artikel van Mieke Kleinleugenmors in De Stentor, regio Zutphen, die de titel ‘Werk met kleuters nu zwart-op-wit’ draagt. Haar kwamen we al eerder tegen, op 22 januari in ‘Begeleiding’ en op 22 mei in ‘Oproer’. Nu is het opnieuw de 22e, maar dan van november, en schrijft ze over een nieuwe ontwikkeling in de vrijeschool:
‘Enny Post-van Rijswijk (kleuterjuf van vrije school De Zwaan in Zutphen) heeft voor begrippen in de vrije school wereld een opvallend document geschreven: het kleuterschoolwerkplan. Een lijvig dossier, waarin nauwkeurig beschreven staat hoe de kleuter op de vrije school zijn dagen doorbrengt.
Het plan verschaft onder meer helder inzicht in de (wettelijke) kerndoelen en de planning om te komen tot realisatie. Belangrijk onderdeel is het logboek, waarin vermeld staat hoe de klassikale activiteiten en het vrije spel verlopen. Daarnaast is er systematisch aandacht voor de vorderingen van elk kind.’
Mieke Kleinleugenmors laat hiertoe Enny Post-van Rijswijk aan het woord:
‘“Binnen de vrije school werken we niet zoals in het reguliere onderwijs met methodes. Bij de kleuters wordt vooral gespeeld. Het is een effectieve manier om de fantasie zinvol te prikkelen, want in alle activiteiten zitten specifieke doelen verborgen.”
In haar werk kwam Post tot het besef, dat die visie op het werken met kleuters nimmer is vastgelegd en eigenlijk is dat niet meer van deze tijd, erkent ze. “Daarom ben ik twee jaar geleden begonnen dagelijks te registreren wat er gebeurt in de klas. Dat ging zo goed dat ik doorgezet heb en nu heb ik een compleet overzicht.”
Dat kleuterschoolwerkplan heeft inmiddels de aandacht getrokken van collega’s en ook van de voor de vrije scholen landelijk opererende schoolbegeleidingsdienst. Die wil nu onderzoeken hoe het plan digitaal beschikbaar gesteld kan worden. Handig voor de kleuterjuffen binnen het antroposofische kleuteronderwijs maar ook handig voor ouders die precies willen weten hoe de onderwijsvisie zich in de kleuterklas vertaalt. Daarnaast is het een belangrijk instrument in het contact met de onderwijsinspectie.
Want in tegenstelling tot de jongste groepen in het basisonderwijs vormen de kleuters in het antroposofisch onderwijs nog altijd een status aparte. De kleuterafdeling op de vrije school staat bewust los van de onderbouw. Dat is bij vrije school De Zwaan niet anders. De kinderen hebben zelfs een eigen gebouw, dat zich schuilhoudt achter de “grote school”. Warme kleuren, speelse verwijzingen naar de seizoenen: de klas oogt als een warm nest.’
In het laatste deel van het artikel worden enkele ouders aan het woord gelaten:
‘Zo voelde het ook toen Sonja Lenstra (moeder van Saar) binnenstapte voor een eerste kennismaking met de school, vertelt ze. “Wij hebben geen antroposofische achtergrond, maar intuïtief voelde het heel goed. bovendien werkt het. Voor ons is dit plan heel aangenaam, het geeft inzicht wat er allemaal gebeurt in de klas. Dat het meer is dan lief en schattig, dat er echt leerdoelen achter zitten. Verder werkt het plan voor mij als een kalender die inzicht geeft in de opbouw van de jaarfeesten.”
Colette Schelfhorst (moeder van kleuter Goos) is het er helemaal mee eens. “Dit is een plan dat je als ouder geruststelt. De kleuterklas is niet alleen gezellig en knus. Ook inhoudelijk zit het goed in elkaar.”
Enny Post is blij met de reacties. Zelf maakte ze tien jaar geleden de overstap van het reguliere naar het vrije schoolonderwijs. “Ik merkte bij kinderen een beetje weerstand ontstaan, ze moeten ook zo veel. Bij ons is niet alleen de aandacht op het hoofd gericht. Wij kijken naar de ontwikkeling en dan weet je dat een kleuter alles doet met zijn lichaam. Bij verdriet zakt het hele lijfje in, is er plezier dan wordt er uitbundig gesprongen. Met verhaaltjes en versjes spelen we daar op in en ongemerkt leren de kleuters spelenderwijs steeds weer wat bij.”’
Niet alleen het kleuteronderwijs, maar ook het unieke vrijeschoolconcept in zijn totaliteit krijgt in de media aandacht. Op de nieuwspagina van de Vereniging van vrijescholen wordt dit kenbaar gemaakt:
‘Interview Radio 1, Dit is de DagLeo Stronks, voorzitter van de Vereniging van vrijescholen, en Harry Deutekom, schoolleider van de Vrijeschool Amersfoort gaven een interview aan het radio 1 programma Dit is de Dag
Dat ‘meer’ is slechts dit ene zinnetje:
‘Beluister via onze weblog de reportage’
Die link leidt naar deze pagina met ‘Interview Radio 1, Dit is de Dag’, gedateerd op 19 november:
‘Het aantal zwakke en zeer zwakke scholen is de afgelopen tijd sterk afgenomen. Wat heeft het de vrijeschool gekost? Leo Stronks, voorzitter van de Vereniging van vrijescholen, en Harry Deutekom, schoolleider van de Vrijeschool Amersfoort gaven een interview aan het radio 1 programma Dit is de Dag.’
Dan staat daaronder een vignet met de volgende tekst:
‘Je hebt Microsoft Silverlight 2.0 nodig om deze Uitzending Gemist video te kunnen kijken.’
En meteen eronder, nog in hetzelfde beeld:
‘Download Silverlight’.
Het lijkt meer op een reclame voor Microsoft... Heeft de Vereniging van vrijescholen daar soms aandelen in? Waar je ook in het vignet op klikt, je komt altijd op een downloadpagina van Microsoft. Maar gelukkig staat onder het vignet ook dit in gewone tekst:
Vanaf 01:01:40 kunt u in deze aflevering luisteren naar het onderwerp over de vrijescholen.’
Die Flash-versie is echter helemaal niet zo handig. Die duurt wel anderhalf uur: het programma werd van twee uur tot half vier op vrijdagmiddag uitgezonden. Het kan ook anders. Heel simpel eigenlijk. Daarvoor gaan we naar de website van dit EO-programma. De Evangelische Omroep? Jazeker, de EO heeft zomaar belangstelling voor het vrijeschoolonderwijs. En vindt het niet duivels, wat vroeger wel gebeurde, zo bewijst de website onder de titel ‘Vrije Scholen verliezen eigenheid onder druk Onderwijsinspectie’:
‘De Vrije Scholen hebben de afgelopen jaren hun onderwijskwaliteit opgeschroefd en hun eigenheid ingeleverd. Dat signaleert Leo Stronks van de Vereniging voor Vrijescholen in Dit Is De Dag.Door Leendert Bos
Vrije Scholen in ons land lagen de afgelopen jaren onder vuur wegens slechte onderwijsprestaties. Daarop voerde de Onderwijsinspectie de druk op. Die druk gaat ten koste van het vrije onderwijsconcept, zegt Stronks. “De hoge prijs die wordt gevraagd van Vrije Scholen is dat wij niet meer op het gevoel af mogen gaan. We moeten nu constant rekening houden met de onderwijsresultaten die de inspectie van ons vraagt”.
Nederland telt 72 vrije basisscholen. Vijf jaar geleden presteerde zestig procent daarvan onder de maat. Nu staat nog slechts acht procent van de Vrije Scholen op de lijst van zwakke tot zeer zwakke scholen. In het gewone basisonderwijs is dat zes procent.
MethodesOnder druk van de Onderwijsinspectie hebben veel Vrije Scholen tussentijdse toetsen ingevoerd. Daarmee vervaagt het Vrije Onderwijsconcept, aldus Harry Deutekom, directeur van de Vrije School in Amersfoort. “Wij hadden altijd onze eigen methodes. We bepaalden per klas en per kind de lesstof. Nu zijn we verplicht ons aan de landelijke CITO-normen te houden. Om aan die normen te kunnen voldoen hebben we de methodes uit het regulier onderwijs gehaald. Dat legt druk druk op de kinderen. Die prestatiedruk staat haaks op ons onderwijsconcept.”
MontessoriDe Montessorischolen in ons land hebben een soortgelijke ontwikkeling doorgemaakt. In 2005 stond dertien procent onder toezicht van de inspectie, nu nog slechts acht procent. Zowel de Vrije Scholen als de Montessorischolen streven ernaar om in de komende twee jaar te verdwijnen van de lijst van zwakke tot zeer zwakke scholen.Luister naar de reportage’
En daar, op die plek, kan gewoon naar dit item met de duur van 10:47 worden geluisterd, zonder zoeken. Dat is een stuk handiger. Op de weblog van de Vereniging van vrijescholen staat nog een eerder item van 3 november, ‘Postuum – Laatse deel Gesprek met Rudolf Mees’ (de spellingsfouten in de titel zijn voor rekening van de vereniging):
‘Derde deel PostuumHet derde deel Het huiswerk is nog niet klaar – gesprek tussen Leo Stronks en Rudolf Mees verschijnt postuum. Op 29 september jl. overleed Rudolf Mees, 79 jaar oud. De Vereniging van vrijescholen is dankbaar voor de tijd die de heer Mees in de laatste fase van zijn leven nam om in gesprek te gaan met voorzitter Leo Stronks. Met warme herinneringen gedenkt ze Rudolf Mees en alle inspanningen die hij deed voor het onderwijs in het algemeen, het vrijeschoolonderwijs en de Vereniging van vrijescholen.
Over de serieDe Vereniging van vrijescholen maakt een serie gesprekken met kopstukken uit het vrijeschoolonderwijs en aanverwante kinderopvang. De serie is getiteld Het huiswerk is nog niet klaar.In juli en augustus publiceerden we deel 1 en 2 van: Leo Stronks praat met Rudolf Mees. Nu het slot van dit drieluik.De serie is ook als PODCAST te downloaden.’
Eronder kan de film van ruim 35 minuten worden bekeken. Dezelfde tekst staat ook op de welkomstpagina van de vereniging. Daar vandaan gaat eveneens een directe link naar het weblogbericht: ‘Klik hier om de film te zien...’ Op maandag 13 september berichtte ik in ‘Verruiming’ over de vorige twee filmdelen. Wat ik toen meldde, geldt ook nu nog steeds:
‘...hoewel hier weer iets met het filmpje mis is, want de intro is gelijk aan deel 1, wat natuurlijk ter herkenning mag, maar als er dan op 0:33 op het scherm “nu deel één van een drieluik” staat, is men toch niet erg wakker geweest...’
Dat staat er namelijk nu nog, dus ook in deel 3. Wil men niet leren van zijn fouten? Maar voor de rest is er niks mis mee, omdat Rudolf Mees weer uitstekend weet te vertellen en zeer relevante zaken aansnijdt. Zoals in dit deel tussen 17:25 en 19:55, waar een vraag van zijn oude Vrijzinnig Christelijk Lyceum (VCL) het uitgangspunt vormt. Mees zegt daarover:
‘Wat kun je je na vijftig jaar nog herinneren van je school? Van je onderwijs: daar ging het eigenlijk om. Toen ik er een tijdje over nagedacht had, moest ik tot mijn eigen verbazing vaststellen dat datgene wat ik moest weten om mijn eindexamen te doen – ik heb gymnasium beta gedaan – daarvan ben ik drie kwart, zo niet meer, bodemloos vergeten. Dat weet ik überhaupt niet meer: Grieks, Latijn, noem het maar op, trigonometrie, allemaal sommen. Ik zou bij God niet meer weten hoe je dat moet doen.
Maar wat ik niet ben vergeten en wat nog steeds nawerkt in alle mogelijke kleinigheden van mijn leven, van mijn eigen attitude, enzovoort, dat zijn de indrukken die de leerkrachten op me hebben gemaakt. Dat noem ik altijd het pedagogische veld. Dat is veel belangrijker dan alles wat je cognitief moest weten.
Cognitieve kennis is al binnen vijf jaar voor ongeveer de helft verouderd. En na tien jaar heb je er niet veel meer aan. Een stukje algemene ontwikkeling, ja, dat houd je er wel aan over. Maar daarvoor hoef je al die ballast er niet bij te leren.
Daarom heb ik het gevoel dat je juist op andere dingen moet letten. Een van de dingen die je zelf kunt bevorderen – vrijescholen nemen daar echt een koppositie in – is namelijk dat het onderwijs, datgene wat je doet niet alleen een cognitief, maar ook een kunstzinnig karakter heeft. Dat een leerling iets mooi mag vinden, dat je je emotioneel met dingen kunt verbinden. Dat je toneel mag spelen, dat je muziek mag maken, noem allemaal maar op.
Je kunt wel zeggen: dat is allemaal luxe, maar nee, dat is juist niet de luxe, dat is de kern waar het om gaat. Want de kunstzinnigheid die niet als vak apart wordt gezet, draagt je naderhand door het hele curriculum heen. Die is als een soort zuurdesem daar doorheen gewerkt. Als je dat op een gegeven moment in je op mag nemen, dan heb je eigenlijk een soort innerlijke beweeglijkheid daarmee kunnen ontwikkelen in je gevoelsleven, die naderhand mogelijk maakt dat je al die geweldige veranderingen die je in je leven door gaat maken, kunt verwerken.’
Beluister gerust het hele interview, het is weer zeer de moeite waard.
.
.jpg)
.jpg)
6 opmerkingen:
Wat de schoolleider van de Amersfoortse Vrije School en de voorzitter van de Ver.v. Vrije Scholen opmerken over het “inleveren van de Vrijeschooleigenheid door de druk van de inspectie”, geeft mij aanleiding tot de volgende overweging.
Bijna 40 jaar was ik met hart en ziel Vrijeschoolleerkracht. Ik begon in Den Haag en was omringd door zeer inspirerende collega’s: Veltman, van Wettum, Julius, om er maar een paar te noemen. De voordrachten van Lievegoed; de cursussen van Mees. Inspiratie en enthousiasme. Er waren congressen over vrijheid van onderwijs; er was een landelijke oudergroep; er was strijdvaardigheid om vrijheid van onderwijs gestalte te geven. Er was zeker sprake van een Vrijeschoolbeweging. Dat deze niet kon slagen, lag volgens mij vooral in het feit dat de idee van de driegelede maatschappij door de scholen niet werd begrepen.
Toen ik Den Haag verliet en elders op Vrije Scholen werkte, probeerde ik vanuit mijn enthousiasme zo veel mogelijk de Vrije School als idee mede gestalte te geven. We bestudeerde Brüll (De sociale impuls…); we vormden, ook financieel een maatschap, werkten met mandaten enz, enz. Maar uiteindelijk wonnen deze ideeën het niet van het “gangbare”. Zo heb ik wel een bestuurslid meegemaakt die het allemaal nog al achterhaald vond, wat wij deden; hij wist, als ziekenhuisdirecteur, hoe je een organisatie inricht; en uiteindelijk: daar was de eenhoofdige leiding: weg maatschap. Dat was “met je tijd meegaan”. En al sprak Steiner al in 1919 in zijn “Allgemeine Menschenkunde” over “de bijzondere tijden die hun bijzondere opgave” hebben: die tijdgeest, d.i. de Michaelische-werd steeds minder begrepen. (Ik geloof, dat op de Michaelsconferentie van de Ver. het woord Michael niet of nauwelijks heeft geklonken).
Maar zo gaat dat, met idealen. Ze verwateren. En als je jezelf niet uitdrukt, dan drukt de ander, in dit geval de overheid, met de inspectie als dienaar, zich in jou uit; en word jij ingedrukt. Ja, onder die druk verdwijnt je eigenheid.
Mijn vrouw werkt als euritmiste op een Vrijeschoolbovenbouw. Altijd t/m/ klas 12. Toen kwam “studiehuis” (inmiddels een stille dood gestorven) en euritmie in klas 12 kon niet meer. Toen kwamen weer andere “vernieuwende gezichtspunten” van onderwijskundigen: geen euritmie meer in klas 11 en 10. Voor hoe lang nog?
De laatste jaren was ik minder actief en werkte als invaller op een Vrije School, die, naar mijn mening als ervaren Vrijeschoolleerkracht een sterke Vrije School is. Toch beoordeelde de inspectie deze als zwak. En wat me het meest verbaasde was dat iedereen dit accepteert! Veel ouders voorop!
De inspectie-they are all honourable (wo)men-heeft dus de waarheid omtrent sterkte en zwakte van een (Vrije)school. In pacht. Mensen die de waarheid claimen zijn bijna a priori gevaarlijk. Dat zien we bij bepaalde godsdienstige stromingen.
Als er een “Vrijeschoolinspectie” bestaande uit ervaren Vrijeschoolleerkrachten een oordeel zou vellen over een school, dan kun je je als school terecht zorgen maken, als je als zwak gekwalificeerd zou worden, maar door de : gewone” inspectie…..Inmiddels is de wetgeving zo dichtgetimmerd, dat iedere “ongehoorzaamheid” wordt bestraft met subsidiegevolgen: dus “wiens brood men eet…”
Er was een hardwerkende collega van de school waar ik verving, die in huilen uitbarstte, toen ze het oordeel van de inspectie vernam. En er is geen enkele instantie binnen de Vrije Scholen die dat kan voorkomen….
Als er een bedrijf failliet gaat, wil de nieuwe eigenaar de oude nog wel eens eren, door zijn naam in tact te laten, wel voorafgegaan aan v/h (voorheen).
Hoe zou dat staan: Rudolf Steinerschool, v/h Vrijeschool…???
Met diep respect voor alle hardwerkende (oud)-collega’s
Pieter HA Witvliet
Geachte Heer Gastkemper,
Dank voor Uw reactie op mijn blog.
Meestal kan de tekst groter of kleiner worden gemaakt door ctrl in te drukken en te scrollen, lukt dat bij U niet?
Omdat Uw reactie niet op de inhoud van mijn blog betrekking heeft, verwijder ik hem weer; en ik vraag U ook zo te doen met deze reactie.
Groet,
Pieter HA Witvliet
Beste Pieter Witvliet,
Ik zie dat ik nog niet gereageerd heb op uw uitgebreide commentaar van twee weken geleden. Dat is ook niet zo makkelijk, want u geeft bijna een hele levensbeschrijving. Maar bij herlezing komt bij mij de vraag op waarom die vrijeschool waar u na Den Haag werkte en waar zo hard gestudeerd werd op de ideële achtergronden en er blijkbaar ook mee gewerkt werd, die ideeën bakzeil moesten halen. Waren zij niet goed, niet stevig genoeg? En waaraan lag dat? U heeft het over het verwateren van idealen. Ik weet niet of dat in dit specifieke geval speelde. Maar dat een voormalig ziekenhuisdirecteur de scepter kan zwaaien met zijn eigen managementmodel is toch niet zomaar een overval van buitenaf, daar moet van binnenuit al iets scheef of fout zijn gegaan. Anders zou die beste man zijn voeten niet aan de grond hebben gekregen.
De situatie in het onderwijs is voor de vrijescholen niet gemakkelijk op het moment. Maar ik zie toch steeds meer een algemene onvrede over het Nederlandse onderwijsbeleid. Juist door wat ook vrijescholen momenteel sterk ervaren waarschijnlijk. Zij zijn niet enige die getroffen worden. Zou de vrijeschoolbeweging hierin niet het voortouw moeten nemen en als een magneet alle andere schooltypen om zich heen moeten verzamelen die het juk van zich willen afwerpen, om echt het verschil te kunnen maken? In de interviews die nu met Rudolf Mees op de weblog van de Vereniging van vrijescholen staan maakt hij dat bijzonder duidelijk: je creëert pas echt vrije scholen en vrij onderwijs wanneer je niet in je uppie opereert voor je eigen belangen, maar met en voor het hele onderwijsveld in Nederland. Dan heeft strijd zin. Het lijkt mij dat dat een nieuwe strijd is, die de tekenen des tijds tegenwoordig aangeven.
Geachte Heer Gastkemper,
Uw reactie kreeg ik gisteren pas onder ogen. Waar U doelt op, of er intern in de school al niet iets mis was: vergeet niet dat er een officieel bestuur was (is) die de uiteindelijke beslissingen (nam) neemt. Toen gingen die steeds meer in de richting die ik aangaf, ondanks het feit dat de leerkrachten anders wilden.
Wat U zegt n.a.v. de woorden van de heer Mees: ik ben bang dat het strijden voor onderwijsvrijheid een gepasseerd station is.
Nu ben ik erg benieuwd naar Uw bekendheid met de site: steinerscholen.com. Hebt U daar ooit op Uw blog over gepubliceerd?
Groet
Beste Pieter Witvliet,
Nog sterker: Ramon De Jonghe is hier vaste gast. U hoeft maar zijn naam in te tikken in het zoekvak boven mijn profiel, en u komt hem meteen al 32 keer tegen.
Beste Michel Gastkemper,
Nadat ik ook de site van de Jonghe uitvoeriger heb bestudeerd, voelde ik me geroepen een paar artikelen van commentaar te voorzien.
Ik stootte echter ook op een artikel over misbruik. Dat vind ik van zo'n laag allooi, dat ik de discussie met hem per direkt ben gestopt.
Ik weet niet of hij de moed heeft mijn reacties te laten staan-u kunt ze nu (nog) lezen onder : recent.
Groet
Een reactie posten