Substantieel

Dit ‘zeemanskunstwerk’ staat op het plein voor het Entrepot, dat tegelijkertijd als kade dient en als terras aan de Binnenhaven. Erachter links begint de Entrepothaven, waarlangs Entrepot De Vijf Werelddelen is gebouwd.

Van alle krantenpagina’s schreeuwen de koppen over de huidige mondiale economische crisis je tegemoet. De website van de Volkskrant bijvoorbeeld bericht vanochtend:

‘De AEX-index is woensdag onder de psychologische grens van driehonderd punten gedoken. Een uur na opening stond de Amsterdamse beurs op een verlies van 8,2 procent. Beleggers wereldwijd vrezen een financiële crisis en zetten hun aandelen massaal in de verkoop. (...) Wereldwijd doen autoriteiten er alles aan de crisis te bezweren, maar dat lijkt de paniek onder beleggers alleen maar groter te maken. Voor hen is het een teken dat nog meer financiële instellingen door de kredietcrisis in de problemen gaan komen.’

In Trouw van vanochtend poogt Jurriaan Kamp, hoofdredacteur van internationaal tijdschrift Ode, een analyse van de situatie te geven, onder de titel ‘Geld met geld maken recept voor ellende’. Hij schrijft dat hij een paar jaar geleden overwogen heeft om een huis in de Verenigde Staten te kopen. Hij kreeg een bijzondere hypotheek aangeboden.

‘Als ondernemer houd ik van avontuur, maar dit leek mij een onverantwoord enkeltje Wilde Westen. We kochten het huis niet. Maar intussen heb ik begrepen dat miljoenen Amerikanen wel van dit soort mogelijkheden gebruik hebben gemaakt. De schuldbel spat nu uit elkaar en sleept de hele wereld mee in een financiële crisis.

En wie heeft iets aan deze “hypothekenzeepbel” gehad? Als straks de rook is opgetrokken en de rust op de financiële markten is hersteld, welke waarde is er dan duurzaam overgebleven? Ik vrees geen enkele.

De Amerikaanse hypotheken hebben niet geleid tot een substantiële groei van het huizenbezit in de VS. Het aantal huisbezitters steeg een paar procentpunten in tien jaar, tegenover een schuldexplosie van een triljoen dollar. Het grootste deel van die schuld is door Amerikanen geconsumeerd. Met al dat extra geld zijn geen nieuwe innovatieve bedrijven of voor de toekomst belangwekkende ontwikkelingen als duurzame energie gefinancierd. Het is simpelweg opgegeten.’

Hij maakt onderscheid tussen een virtuele en een reële economie:

‘Tegelijkertijd zijn de creatieve hypotheken, die miljoenen mensen in onnodige en niet-productieve schulden hebben gestort, een speelbal geworden voor hedgefondsen en andere roofdieren van het moderne kapitalisme. Zulke beleggingsfondsen investeren niet direct in nieuwe producten of diensten. Het zijn afgeleide investeringen (derivaten) die gokken op de ontwikkeling van onderliggende productieve investeringen. (...)

Dat betekent dus dat er mensen zijn die geld verdienen door erop te gokken dat medeburgers hun hypotheekverplichtingen niet kunnen nakomen. Zulke beleggingen ondermijnen de maatschappij. Mensen hebben altijd gegokt en daar hebben we ook speciale voorzieningen voor: casino’s. Een aandelenbeurs daarentegen is bedoeld om bedrijven te financieren. Om productieve economische ontwikkeling mogelijk te maken. Dat cruciale verschil heeft de financiële wereld de afgelopen tien jaar uit het oog verloren.’

Zijn slotsom luidt aldus:

‘Er komt nu ongetwijfeld regelgeving die nieuwe vergelijkbare excessen zal tegengaan. Maar naast meer toezicht en meer regels, is misschien wel het belangrijkste dat de financiële wereld terugkeert naar haar kern: het ondersteunen en faciliteren van het bedrijfsleven in het belang van economische ontwikkeling die de maatschappij dient. Geld verdienen met producten en diensten is een gezonde zaak. Geld met geld verdienen is een recept voor ellende.’

Ook Peter Blom, directievoorzitter van Triodos Bank, laat zijn stem horen op de website van Triodos Bank, in een artikel getiteld ‘Triodos Bank wordt niet direct geraakt door de financiële crisis’ (dat overigens al een week geleden werd geplaatst, op 1 oktober). Hij legt uit dat de huidige crisis op de financiële markten de bank maar in zeer beperkte mate raakt.

‘Triodos Bank is een heel gezonde bank die zich nooit met complexe investeringsproducten of aanverwante derivaten heeft bezig gehouden om de eenvoudige reden dat het niet past bij onze missie. Wij willen bijdragen aan duurzame ontwikkeling en transparantie bevorderen zodat de spaarder en belegger weet wat er met z’n geld gebeurt. Het is dus niet een kwestie van ‘mazzel’ dat de crisis ons niet direct raakt maar het resultaat van bewust beleid.’

Na deze geruststellende woorden wordt duidelijk gemaakt hoe het er bij Triodos Bank voor staat, maar niet voordat Peter Blom in het algemeen heeft verteld waar een bank eigenlijk toe dient:

‘“Een bank is verantwoordelijk voor de spaargelden die aan haar zijn toevertrouwd. Wij zorgen er uiteraard voor dat een spaarder z’n geld in de toekomst weer kan opnemen maar ook dat het in de tussentijd zinvol en duurzaam wordt gebruikt door kredietnemers. Dat is de kernopdracht van een bank. De waarde die een bank daar aan toevoegt is kennis van bedrijven en ondernemingsklimaat, naast financiële kennis en een goede risicobeheersing. Niets meer en niets minder. Van die kernopdracht zijn veel banken afgedreven met alle gevolgen van dien. Ze zijn terechtgekomen in een wereld waarin veel geld kan worden verdiend met constructies die weinig meer met de onderliggende reële economie te maken hebben. Zij hebben letterlijk het zicht verloren op wat een virtuele geldeconomie is en wat de reële economie is waar u en ik in werken, consument zijn en als burger willen leven.”

Of een bank gezond is, kan relatief eenvoudig worden vastgesteld. Het gaat bij banken vooral om solvabiliteit, liquiditeit en de kwaliteit van de investeringsportefeuille. Drie belangrijke indicatoren waar banken zich aan kunnen spiegelen. Voor Triodos Bank ziet dat er als volgt uit:

De solvabiliteit van Triodos Bank is sterk
Een sterke solvabiliteit betekent dat een bank een gezonde kapitaalsbasis heeft en in staat is om haar verplichtingen op korte- en lange termijn na te komen. Met een solvabiliteitsratio van 15,1% zit Triodos Bank ruim boven het vereiste minimum van 8%.

Triodos Bank is zeer liquide
Een ruime liquiditeitspositie betekent dat een bank op elk moment over ruim voldoende middelen beschikt om aan haar verplichtingen jegens spaarders en kredietnemers te voldoen. Triodos Bank is zeer liquide. De middelen die Triodos Bank ter beschikking staan komen van een brede groep van spaarders – de bank heeft meer dan 150.000 klanten en dat aantal groeit dagelijks! – en is ruim voldoende om onze ambitieuze groei in de kredietverlening te financieren. Op dit moment is 65% van de toevertrouwde middelen in kredieten geïnvesteerd. Triodos Bank hoeft dan ook geen beroep te doen op de momenteel uiterst volatiele kapitaalmarkt.

De krediet- en beleggingsportefeuille is van hoge kwaliteit; geen “structured products” en daaraan gekoppelde derivaten
De verliezen die een slechte krediet- en beleggingsportefeuille met zich mee kan brengen tasten de solvabiliteit van een bank aan. Het is daarom van groot belang dat je als bank weet aan welke bedrijven je geld leent en bekend bent met de sectoren waarin deze klanten actief zijn. Triodos Bank kent zijn kredietnemers omdat financiering van duurzame ontwikkeling iets heel anders is dan een lening aan een anonieme debiteur, al dan niet verpakt met andere leningen tot een verhandelbaar pakketje. De financiering van duurzame ondernemers verbindt Triodos Bank met de reële economie. Triodos Bank is daarmee niet afhankelijk van ondoorzichtige kapitaalmarkten. Deze aanpak heeft tot gevolg dat de kredietportefeuille van Triodos Bank van een uitstekende kwaliteit is en dat al vele jaren.

De gelden die niet voor de kredietverlening worden gebruikt, belegt Triodos Bank in staatsobligaties en als deposito bij “first-class” banken met een brede klantenbasis. De bank heeft nooit willen beleggen in zogenaamde “Structured Products” en “CDO’s” (Collateralized Debt Obligations) of andere complexe beleggingsproducten. Beleggen in abstracte producten zonder enig directe band met de reële economie passen niet bij onze missie en manier van werken.’