Kluizen

‘Noorda toont haar jeugd vol euritmie’ kopte NRC Handelsblad gisteravond in haar papieren editie op de kunstpagina (en niet online, wat de reden is dat het geen zin heeft om een link te geven naar de website). Een prachtige bespreking door Ine Poppe van de tentoonstelling van Ruchama Noorda in de Lakenhal in Leiden. Met een grote foto van euritmiste Kaya Kitani voor een indrukwekkende machine – in de stijl à la de jaren dertig (maar wel helder in kleur) van de beroemde fotografe Annie Leibovitz. De recensente eindigt met:

‘De wereld van Ruchama Noorda overtuigt. Ze werpt vragen op over haar opvoeding en bijbehorende ideologieën door middel van teksten en archiefmateriaal, zonder een eenduidig antwoord. Noorda toont de schaduw die de sfeer uit het verleden werpt over vandaag.’

Ik kondigde deze tentoonstelling, ‘Statistisch vooruitgangsmonument’, aan op 4 september 2008 in ‘2x kunst’. Mooi dat die nu wordt besproken op zo’n prominente plaats in de kwaliteitskrant die NRC Handelsblad is.

‘Er liggen boeken uit Noorda’s privéverzameling: meer dan de helft van de boeken is van Rudolf Steiner, grondlegger van de antroposofie. Dat is niet voor niets: Noorda werd antroposofisch opgevoed en bezocht de vrijeschool.’

Jammer dat ik hier niet de hele bespreking mag plaatsen, die geeft een heel genuanceerd beeld. En roept ook vragen op, zoals het hoort. Ik zou toestemming moeten vragen aan auteur en krant. (Update 16 oktober: het blijkt dat de krant de auteursrechten niet bezit en het artikel daarom niet op zijn website mag plaatsen.) Nu kan ik alleen een paar gedeeltes weergeven:

‘In een vitrinekast ligt een tijdschrift open met foto’s van de “groote gymnastiekfeesten” (Eigen Haard, 1908) en een euritmiestaaf van gehamerd koper. Euritmie is een expressieve danskunst die begin vorige eeuw ontstond in Duitsland en Zwitserland in kringen rond Rudolf Steiner. Het lijkt op klassiek ballet, maar is vrijer. Door antroposofen wordt euritmie ook ingezet bij therapeutische processen. Op vrijescholen is het opgenomen in het onderwijsprogramma.

Deze danskunst keert terug in een videofilm van Noorda: de Aziatische danseres Kaya Kitani danst bij de kluizen van de Nederlandse Handelsmaatschappij en in het Olympisch Stadion. Soepele bewegingen, soms met doorzichtige lappen. Het is een moderne uitvoering van obscure euritmiefilms die begin vorige eeuw werden gemaakt. De film roept dubbele gevoelens op, net als de hele expositie: de schoonheid en precisie van bewegingen, meubels en idealen is ook koud en leeg.’