Fotocollage

‘Wat is de meerwaarde van de combinatie van landbouw en zorg?

Op welk type zorgvragen kan in de landbouw een antwoord worden geboden?

Wat zijn daarvan de effecten?

Wat betekent een groene omgeving voor het welbevinden en de gezondheid?’

Dit zijn de vragen die gesteld worden op de website van De Hoge Born in Wageningen, een therapeutische leef-werkgemeenschap waar psychiatrische behandeling en begeleiding wordt geboden aan volwassenen, in deeltijd, klinisch en poliklinisch. Zij maakt deel uit van de Lievegoed Zorggroep, maar heeft een ietwat andere ontstaansgeschiedenis (echter wel met die typische vormkenmerken). Over de weergegeven vragen schrijft de eerstgenoemde website:

‘Ondanks de aansprekende successen zijn dat vragen die nog niet eenduidig beantwoord kunnen worden. Daar kan alleen onderzoek verandering in brengen dat plaatsvindt in een situatie waar landbouw en zorg daadwerkelijk in de praktijk worden gebracht.

De afgelopen jaren spraken de gezondheidszorg en de landbouwsector elkaar regelmatig over de perspectieven die de landbouw voor de zorg zou kunnen bieden. Daarbij ontmoetten zij regelmatig onderzoekers van Wageningen UR die onderzoek verrichtten naar de mogelijkheden van zorglandbouw.

Twee organisaties uit de gezondheidszorg, de Lievegoed Zorggroep en Zideris, hebben daarom samen met Wageningen UR het initiatief genomen om een locatie op te zetten waarbij kwalitatief hoogwaardige vormen van landbouw en zorg gecombineerd worden met onderzoek naar de effecten van die zorg op de kwaliteit van leven van de cliënten.

Op de Hoge Born is in de zomer van 2004 gestart met dagbehandeling voor mensen met psychiatrische problemen die inmiddels is uitgegroeid tot 12 plaatsen. Na een bouwperiode van een jaar is op 21 juni 2008 het nieuwe gebouw geopend en biedt De Hoge Born plaats aan 15 patiënten die 24-uurs psychiatrische zorg ontvangen onder auspiciën van de Lievegoed Zorggroep. Zideris biedt 15 plaatsen voor arbeidsmatige dagbesteding aan mensen met een verstandelijke beperking.

De Hoge Born biedt een unieke combinatie van verschillende soorten geestelijke gezondheidszorg. Dat verbreedt de mogelijkheden voor het doen van effectonderzoek en biedt de zorgvragers een bijzonder sociaal klimaat en de unieke mogelijkheid voor samenwerking met mensen met verschillende zorgvragen.

Het team op de Hoge Born bestaat uit een locatiehoofd, behandelcoordinator, agrarisch bedrijfsleider, werkbegeleiders (tuin, keuken, huishouden, winkel), verpleegkundigen, sociaal psychiatrisch verpleegkundige, arts, psychiater, psycholoog, secretaresse, bewegingstherapeut, fysiotherapeut en winkelmedewerkers.’

Biokennis liet eind juli weten in welke richting het onderzoek zich inmiddels begeeft, in een bericht getiteld ‘Kwantitatief en kwalitatief onderzoek op zorgboerderij’:

‘Op zorgboerderij De Hoge Born in Wageningen wordt sinds 2007 niet alleen zorg en werk geboden, maar ook onderzoek gedaan. Een combinatie van kwantitatief onderzoek en kwalitatief onderzoek kan een goed beeld geven van de effecten van werken op een zorgboerderij.

Het aantal zorgboerderijen in Nederland neemt de laatste jaren fors toe; van 75 in 1998 tot meer dan 900 in 2008. De Gezondheidsraad en betrokken partijen bij Landbouw en Zorg hebben behoefte aan kwantitatieve en kwalitatieve gegevens en aan instrumenten om de kwaliteit van de zorgboerderijen te monitoren.

Onderzoekers van Wageningen UR en het Louis Bolk Instituut bestuderen samen met de begeleiders en behandelaars van de Lievegoed Zorggroep en Zideris op zorgboerderij De Hoge Born de effecten van het werken en leven op een zorgboerderij. Uit dit onderzoek bleek bij deelnemers met psychiatrische problemen een combinatie van interviews, het maken van foto’s en het wekeljks invullen van vragenlijsten goed te werken.

Kwantitatief onderzoek

De vragenlijsten, waarop de deelnemers hun vijf belangrijkste klachten met een cijfer moesten beoordelen, hebben zij als minder prettig ervaren. Liever benadrukten zij de positieve aspecten van hun behandeling op De Hoge Born. Ook is geëxperimenteerd met het meten van de variabiliteit in de hartslagfrequentie. De vragenlijsten zouden voor cliënten met psychiatrische problemen als monitoringsinstrument gebruikt kunnen worden. Bij de meeste deelnemers die langere tijd zijn gevolgd met deze monitoringsinstrumenten, werden significante positieve veranderingen vastgesteld.

Voor de deelnemers met een verstandelijke beperking zijn deze beide monitoringsinstrumenten minder of niet geschikt. Voor een goede monitoring bleek het belangrijk de onderzoeksmomenten goed te plannen, de begeleiders goed te trainen, de onderzoeksresultaten tussentijds terug te koppelen aan de begeleiders en goed te communiceren over planning en activiteiten.

Kwalitatief onderzoek

Op de Hoge Born is ook onderzoek gedaan naar kwalitatieve methoden om de voortgang van deelnemers te volgen en meer zicht te krijgen op de betekenis en de effecten van het werken op een zorgboerderij. Acht deelnemers werden na hun afscheid uitgebreid geïnterviewd over de betekenis van het werk voor hen op De Hoge Born. Ook kregen de deelnemers de opdracht een fotocollage te maken van elementen, plekken of mensen op De Hoge Born die voor hun herstel belangrijk zijn geweest. Deze collage moesten zij in een groepsbijeenkomst toelichten. De resultaten van dit deel van het onderzoek geeft een goed beeld van de betekenis van De Hoge Born als groene werkplek en therapeutische gemeenschap.

Klik hier voor het volledige rapport “De Hoge Born verbindt”.’