Cowboys

Het is vijf weken geleden, donderdag 2 juli in ‘Wisselingen’, dat ik schreef:

‘In de zorg zijn er nog volop vacatures. Deze zijn er bij de Raphaëlstichting, deze bij de Lievegoedzorggroep en deze bij Zonnehuizen Kind en jeugd en bij Volwassenen, om alleen maar de drie grootste te noemen. Bij Zonnehuizen Kind en Jeugd worden onder “HRM/Communicatie/Beleid/Administratief/Ondersteuning” trouwens vreemd genoeg “Beleidssecretaris / NVAZ/ Zeist” genoemd. Dat is ook een interessante vacature (...)’

Dit betrof dus de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders (NVAZ) oftewel de koepelorganisatie zelf. In de beschrijving stond onder andere dit:

‘Voor dit secretariaat zijn wij op zoek naar twee à drie
Beleidssecretaris (v/m)
Locatie: Zeist
32-36 uur per week

Het secretariaat organiseert geen massa, maar een intelligente coördinatie van veel deskundigheid en kwaliteit die bij de leden aanwezig is. U verricht uw werkzaamheden zelfstandig. Op het bureau is een beperkte secretariële ondersteuning aanwezig.

Wat houdt de functie in?
– Fungeren in de rol van ideeëngenerator, aanjager, enthousiastmeerder
– Beleid voorbereiden, coördineren en uitvoeren in nevenschikking en in goede afstemming met de andere beleidssecretarissen, met de leden en met het Bestuur.
– Voorbereiden bestuurs- en andere vergaderingen.’

Ik verbaasde me erover dat hierover niets te vinden was op de website van de NVAZ zelf. Nog geen vier weken later, op dinsdag 28 juli 2009, veranderde dit. De boodschap op de homepage liet aan duidelijkheid niets te wensen over:

‘Omvorming bestuurlijke structuur en het bureau van de NVAZ

Het bestuur kiest voor een nieuwe structuur van de NVAZ. De Ledenraad wordt opgeheven. Er komt een Algemene Ledenvergadering. Het bureau wordt omgevormd tot een verenigingssecretariaat.

Dit en ander nieuws vindt u in:
De Digitale Verbreding, Uitgave 9’

Daarin werd inderdaad hierop nader ingegaan. Dat bewuste nummer begint namelijk zo:

‘Ook in deze zomerperiode een uitgave van De Digitale Verbreding. In dit nummer o.a. een brief van het bestuur van de NVAZ over de omvorming van de bestuurlijke structuur en het bureau van de NVAZ.

Verder een aantal aankondigingen van Conferenties en Symposia. Die zullen nog wel eens worden aangekondigd, maar zoals bekend spreekwoord zegt: “de kracht van reclame is de herhaling”.

Een nieuwe rubriek, die ook in de geprinte versie aanwezig was is: “de Column van Huib van den Doel”. De heer van den Doel is o.a. voormalig voorzitter van de Federatie Antroposofische Gezondheidszorg en een bekend publicist. Hij is tevens redacteur van dit blad.’

Na eerst verschillende algemene berichten volgt deze Column: ‘Cowboys in de zorg’. Die is interessant genoeg om ook hier integraal weer te geven:

‘Er is een brief van Klink en Bussemaker naar de Tweede Kamer over de commercialisering in de zorg, die besproken wordt in NRC Handelsblad van 9 juli: “Kabinet maakt einde aan cowboys in de zorg”.

Eindelijk, zo wordt gesuggereerd, is de minister teruggekeerd op zijn schreden en roept nu de commercialisering een halt toe. In de eerste plaats heeft men niet door of hier Klink dan wel Bussemaker spreekt (zie NRC Handelsblad van 17-8 in een artikel van twee hoogleraren).

[Deze datum klopt niet, die moet 17 juli zijn. Het artikel is van Werner Brouwer en Frans Rutten en heet ‘Klink maakt karikatuur van de zorg. Private investeerders geen cowboys; hun kennis is juist zeer waardevol’. Helaas staat dit opinieartikel niet op de website van de krant; wel is er elders op internet een oorspronkelijke versie uit Me Judice van 23 juli 2009 te vinden, met de titel ‘“Cowboy in de zorg” komt ook iets brengen: kapitaal en kennis’, MG]

In de tweede plaats merkt men niet op, dat de zwarte piet van de bezuinigingen handig bij de (vermeende) cowboys wordt gelegd, zodat er tenminste zondebokken zijn die publiekelijk kunnen worden gelyncht.

Wat toch is het geval? De gehele zorg wordt overspoeld met de ene bezuinigingsgolf na de andere. Dit wordt door Den Haag geregisseerd als ware de gezondheidszorg een totalitair, bijna communistisch systeem, dat je van bovenaf kan aansturen. Om deze onheuse gang van zaken, die volstrekt uit de tijd is, te verbloemen, worden er commercialiseringplannen gelanceerd. Net of er veel te verdelen valt en of er vette winsten te boeken zijn. In werkelijkheid worden geen overschotten, maar tekorten verdeeld, of, zoals men het wel in Den Haag noemt, “verschmerzt”.

Het commerciële model wordt ingezet om de zorg zich intern uit te laten dunnen door concurrentie, zodat de bezuinigingstaakstelling die minister Klink heeft aanvaard, ook daadwerkelijk gerealiseerd kan worden zonder dat de bewindsman of -vrouw uitspraken of oordelen over zorginhouden hoeft te doen. Zo blijft hij/zij in de luwte, en laat hij het slagveld zelf zijn werk doen. De overheid denkt op deze manier geen waarden te hoeven kiezen of te verwerpen.

Daarom is het commercialiseringverhaal innerlijk tegenstrijdig en daardoor vals. Het gaat er alleen om, van de pijn van het geldtekort af te zijn, en het dure zorgvolk zichzelf te laten saneren, happend naar de wortel van rijkdom en winstdeling, maar stikkend in het ene tekort na het andere.

Geeft de brief van bewindslieden naar de Tweede Kamer soulaas? Het is heel gemakkelijk om de indruk te wekken dat de tekorten in de zorg alleen zouden ontstaan door de miskleunen bij de “corporate governance”. En dat de kwaliteit de overheid wel degelijk aan het hart zou gaan.

Net te doen of nu niet het economische maar de zorginhoud aan bod gaat komen, is echter een gotspe. Kwaliteit kan niet gediend worden met kortingen alleen. Als de overheid werkelijk begaan was met de inhoud van de zorg, had men geen lumpsum van 3,2 miljard aan bezuinigingen geaccepteerd, maar had men pal gestaan voor de gedetailleerde en gespecificeerde kwaliteit.

Politieke partijen die strijden voor of tegen de commercialisering, doen dat alleen om het eigen politieke vaandel rechts of links te laten wapperen, bij gebrek aan eigen visie en inhoud.

Het gevecht tussen wat “rechts” en wat “links” heet over de commercialisering van de gezondheidszorg, dient alleen het volksvermaak. Zo iets als de stierengevechten waarbij het voor de stier altijd verkeerd afloopt. De echte cowboys zitten in Den Haag.
Huib van den Doel’

In dit kader is een van de berichten verderop in deze Digitale Verbreding onthullend. Dat is te vinden onder ‘Instellingen Algemeen’ en draagt de titel ‘Slechte liquiditeitspositie van de zorgsector’:

‘De liquiditeitspositie van de zorgsector is kwetsbaar. Uit de jaarcijfers van zorginstellingen over 2008 blijken forse negatieve kasstromen en een grote financieringsbehoefte. Tegelijk zijn de banken vanwege de kredietcrisis uiterst terughoudend met het verstrekken van leningen. Dat levert risico’s en mogelijke problemen op voor instellingen met een eigen vermogen van minder dan tien procent van de omzet of met negatieve resultaten.

In de rapportage Healthcare sector-analyse 2008 zijn de resultaten en financiële positie over 2008 van de zorginstellingen op een rij gezet. Eén van de opvallendste uitkomsten is dat de zorgsector als geheel vorig jaar een negatieve kasstroom had. Uit de beschikbare jaarrekeningen blijkt dat het gaat om een bedrag van € 900 miljoen. In 2007 was dat nog zo’n € 150 miljoen negatief. Vooral in de ggz is het hard gegaan. De geestelijke hulpverleners hadden in 2007 nog een kasstroom van rond de nul, terwijl dat in 2008 is omgeslagen naar € 900 miljoen negatief. Hier wreekt zich de overgang naar de Zorgverzekeringswet, waarbij voor een groot deel van de opbrengsten het vaste voorschot is vervangen door declaraties per behandeling achteraf. Deze declaraties kunnen pas ingediend worden als de behandeling is afgesloten. Daardoor kan de sector gemiddeld pas een half jaar later zijn omzet afrekenen.’

Maar dan nu over tot de eigen sores van de NVAZ. Daar gaat het ook niet van een leien dakje, zo blijkt uit ‘Omvorming bestuurlijke structuur van de NVAZ’:

‘In juli vorig jaar heeft het bestuur van de NVAZ besloten om met de NVAZ een nieuwe koers in te zetten. In de Verbreding van december 2008 bent u daarover geïnformeerd onder het kopje: “Naar een nieuwe dynamiek voor de NVAZ”. [Zie ook mijn bericht ‘Digitale Verbreding’ op 17 februari, en de vervolgen ‘Profiel’ op 17 maart en ‘Drank’ op 30 maart, MG]

Inmiddels is dit beleid verder geconcretiseerd en heeft het bestuur de leden op 6 juli 2009 een nieuwe brief geschreven. Vanwege het belang ervan en vanwege de openheid in deze nemen wij deze brief integraal op:

Geachte Leden,

1. Inleiding

Vorig jaar oktober hebben wij u bericht over de omvorming van de NVAZ naar een meer door de Leden gedragen vereniging, met een stimulerend en ondersteunend verenigingssecretariaat, zonder hiërarchie, met op inhoud gerichte inzet (zie bijlagen van 6 okt 08 Evaluatie NVAZ en begroting 2009). Dit was nodig omdat de NVAZ door de Leden (qua contributie) niet financierbaar bleek. Daarbij behoort ook een andere bestuurlijke structuur, meer op maat toegesneden van de (bescheiden) Vereniging. Ook hier geldt: inhoud, geen procedures.

Daarover is tussen Bestuur en Ledenraad intensief overlegd. Bijgaand vindt u onze conclusies.

2. Aanleiding

De aanleiding voor deze brief is ontstaan tijdens de laatste Ledenraad vergadering op 11 maart jl. In een nagesprek met de aanwezige leden en de voorzitter van het bestuur kwamen de bestuurlijke werkwijze en de resultaten van de NVAZ aan de orde en ontstond de mening dat er op beide gebieden verbeteringen mogelijk zijn.

Inhoudelijk is er de afgelopen twee jaar nog te weinig gebeurd. De aandacht is voornamelijk naar interne kwesties gegaan, met name naar financiële perikelen, en de daardoor noodzakelijke Bureauaanpassing. De gewenste samenhang tussen de zorgaanbieders kan beter. Het naar buiten zichtbaar maken en vermarkten van de antroposofische zorg is nog niet effectief genoeg.

3. Wegen naar vernieuwing: evaluatie.

● Opheffen Ledenraad. Binnen de huidige setting is de Ledenraad niet productief. Dat blijkt uit de geringe opkomst bij de Ledenraad vergaderingen: de leden vragen zich af wat hun taak is en er zijn ook verschillen van inzicht opgetreden tussen bestuur en Ledenraad die niet vruchtbaar waren. De Ledenraad werd onbedoeld concurrerend aan het Bestuur. Bovendien zijn veel Leden niet in de Ledenraad vertegenwoordigd, anders dan getrapt via de sectoren. Die Leden komen op grote afstand te staan. Hun betrokkenheid bij de NVAZ is gering.

● Wisselen bestuursleden. De taak van het bestuur kan opnieuw worden gedefinieerd. Het is niet (meer) nodig dat bestuurders van instellingen uit de verschillende sectoren zitting hebben in het bestuur. Ook bestuursleden kunnen op inhoud intreden.

4. Wegen naar vernieuwing: opbouw

● Omvorming naar een verenigingsmodel: Voorstel is dat er een bestuur en een Algemene Ledenvergadering komt die tenminste 2x per jaar bijeengeroepen wordt, waarvan één de jaarvergadering is.

● De Leden kunnen 1x per jaar (tijdens de jaarvergadering) stemmen over jaarstukken, begroting en benoeming bestuursleden en spreken over voornemens van het bestuur.

● Eventueel laten we de statuten nog in stand, formeel neemt in dat geval de Ledenraad op de “jaarvergadering” de statutaire besluiten na consultatie van de aanwezige Leden.

● Naast initiatieven die het bestuur op de drie kerngebieden Kwaliteit, PR/Communicatie en Onderzoek neemt, wordt ook ieder lid uitgenodigd eventueel met het bestuur, initiatieven te nemen en daarvoor (eventueel mede) de inhoudelijke en financiële (geldwerving, inkomsten en uitgaven-) verantwoording te nemen. Het verenigingssecretariaat verleent ondersteuning.

5. Overwegingen bij dit voorstel.

Wat worden de taken van het bestuur van NVAZ?
● Uitdragen van de belangen van de antroposofische zorg bij de overheid, parlement, zorgaanbieders etc. (taak voorzitter).
● Opstellen begroting, jaarstukken, bijeenroepen van de Ledenvergadering, alsmede opstellen beleidsvisie en prioriteiten.
● Faciliteren van initiatieven door:
financiering
coördinatie/advies vanuit het overzicht over het geheel.
● Samenhang verzorgen, verbindingen leggen, communicatie intern en extern.

Wat worden de taken van het verenigingssecretariaat?
● Interne communicatie.
● Ondersteuning van bestuur, leden en Algemene Ledenvergadering; ook op de inhoudelijke kernthema’s.
● Helpdesk, vragen beantwoording.
● Ondersteuning initiatieven.
● (Betaalde) ondersteuning sectoren/beroepsgroepen.

Wat zijn de taken van de Leden?
● Betalen van contributie
● Kosten voor het bureau en bestuur.
● Kosten initiatieven, beleidsthema’s.
● Kosten voor jaarstukken ed.
● Kosten voor interne communicatie en externe uitstraling.
● Vitaal houden van NVAZ op strategie, inhoud en uitvoering.

6. Tijdens de omvorming

De huidige bestuursleden zullen indien mogelijk nog ca. een jaar aanblijven en de taken voortzetten die ze op zich genomen hebben. Nieuwe bestuursleden zullen ondertussen geworven worden.

Op 24 november 2009 wordt een eerste ALV gehouden.

7. Verenigingssecretariaat

De formatie wordt afgeslankt, niet zozeer in aantal, maar wel in geld naar een Verenigingssecretariaat. Twee a drie beleidssecretarissen voor de kerngebieden Kwaliteit, PR/Communicatie en Onderzoek zullen met één secretaresse het verenigingssecretariaat gaan vormen. Het gaat om een dynamische professionalisering.

Wij vertrouwen erop u hiermede in voldoende mate te hebben ingelicht. Op de eerstvolgende ALV kunnen we desgewenst hierover nog nader in gesprek gaan met elkaar.

Hoogachtend, namens het NVAZ-bestuur,
Bert Vroon
Voorzitter’

Dit bericht wordt onmiddellijk gevolgd door enkele praktische gevolgen, geschilderd in ‘Omvorming Bureau NVAZ’:

‘In het kader van de nieuwe dynamiek van de NVAZ zal ook het bureau worden afgeslankt en worden omgevormd tot een Verenigingssecretariaat.

Bij de begrotingbespreking 2009 is besloten om de functie van bureaumanager op te heffen. Annoesjka de Bruyn blijft voorlopig werkzaam bij de NVAZ. De functie van directeur vervalt per 1 oktober 2009. Tot die tijd blijft Adri Benschop beschikbaar als directeur.

De financiële administratie is ondergebracht bij de Zonnehuizen. De bureaumedewerker administratie, Irma Visser, heeft een andere functie aanvaard en gaat per 1 september als projectmedewerker werken bij de GGD in Zeist. Wil van Mourik heeft in juni de pensioengerechtigde leeftijd bereikt, maar blijft vooralsnog voor 1 dag per week beschikbaar ter ondersteuning van het bureau en voor de NVAA. Betty Kroes blijft als secretaris werkzaam ten behoeve van de IKBC.

Inmiddels is een nieuwe verenigingssecretaresse aangenomen ter ondersteuning van het bestuur en de ledenraad. Per 1 september treedt mevrouw Annet van den Brink in dienst. Een procedure is gestart voor het werven van twee à drie beleidssecretarissen voor de kerngebieden Kwaliteit, PR/Communicatie en Onderzoek.

In dit omvormingsproces zal de bereikbaarheid van het bureau van de NVAZ soms te wensen overlaten. Voor vragen kunt u via de mail altijd contact opnemen via: info@nvaz.nl’

En inderdaad, de vacature staat inmiddels ook keurig vermeld op de website van de NVAZ.