Total loss

 
We zijn op het keerpunt van het jaar aangekomen, met de kortste dag en de langste nacht. Het is winter. Dat is te merken. Deze foto is de laatste, genomen van de brug over de Enkele Wiericke. Dat is ook het verste punt van deze wandeling rond de Reeuwijkse Plassen. Vanaf nu gaan we weer terug in de richting waaruit we gekomen zijn.

Ik heb in feite drie items voor vandaag. De eerste is een eenvoudige follow-up van ‘Geschorst’ op 20 november. Bij monde van de Telegraaf in ‘Geschorst schoolhoofd verbolgen’ meldde ik die dag:

‘De directeur van de Vrije School Raphaël in Almere is door het bestuur van de school, bestaande uit vier ouders, met onmiddellijke ingang geschorst. “Ondanks het feit dat 19 van de 22 leerkrachten mij onvoorwaardelijk steunen. Ik moest mijn sleutels en mijn laptop inleveren en kon gaan. Het bestuur wil me kapot maken”, zegt de directeur. (...)

Na zeven jaar schoolleider te zijn geweest, mocht de directeur zijn spullen pakken. “Vanwege het feit dat ik niet zou voldoen aan de competenties waarover een directeur moet voldoen. Maar verder moest ik mijn mond houden en wordt ouders alleen gezegd dat er een conflict is. Terwijl ik van niets weet. En wat gebeurt er vervolgens? Er komen speculaties op gang over zedendelicten, misdrijven en fraude. Dat vind ik heel erg,” zegt de directeur. Ook bij De Telegraaf zijn meldingen binnengekomen van ouders die vinden dat ze onvoldoende geïnformeerd worden.

De schoolleider geeft aan de gang van zaken onbehoorlijk te vinden en vecht zijn schorsing, die een aanloop is voor ontslag, aan. Volgende week donderdag dient een kort geding.’

Hierop is een inmiddels een flink aantal reacties gekomen. De vier laatste, heel uitvoerige, met nieuwe feiten, zijn vandaag geplaatst door ‘Anoniem’. Ik laat ze hier gewoon alle elf volgen.

‘Anoniem zei:
Even een reactie op het gedeelte van de verkiezing voor bestuursleden:
2 leden van het bestuur waren verkiesbaar te weten mevr. de Wildt en de Heer Jonk, maar zij zijn staande de vergadering herkozen door hetzelfde bestuur. Er wordt dus niemand vervangen, maar er wordt misschien iemand aan toe gevoegd.
20 november 2009 17:09

Michel Gastkemper zei:
Beste Anoniem,
Dank u voor deze reactie en verheldering. Je kunt niet zorgvuldig genoeg zijn in zulke zaken.
20 november 2009 17:23

Anoniem zei:
Er wordt het volgende gezegd:
“zij zijn staande de vergadering herkozen door hetzelfde bestuur”
Het kan toch niet waar zijn dat het bestuur zich zelf verkiest?
20 november 2009 20:29

Anoniem zei:
Er zijn ook blije ouders en leerkrachten, het kon zo niet door blijven gaan met deze man
20 november 2009 21:28

Anoniem zei:
In de Telegraaf staat dat de directeur niets weet van een conflict. Als ik mij goed herinner was er al in 2006-2007 een heftig conflict. Ik heb begrepen dat hij daarna veel begeleiding heeft gehad.
Wist niemand in het college dan dat dit al langer speelde?
20 november 2009 21:35

Anoniem zei:
Het is interessant om te lezen.
De school inspectie heeft onlangs zeer streng gecontroleerd op de Raphaël School en aangegeven dat de resultaten dermate goed zijn dat de school de komende vier jaar goed vooruit kan! Kortom, de vraag is dan ook terecht of dit te danken is aan de leerkrachten en het bestuur of aan de directeur en de leerkrachten of aan alle drie de partijen. Als we dit niet weten, zou het natuurlijk jammer zijn. Immers een goed directeur kan ook zorgen voor kwalitatief goede continuïteit... echter een directeur is nooit onontbeerlijk! Goede leraren zijn onontbeerlijk en goede vrijwilligers die met elkaar kunnen samenwerken en ten behoeve van de ontwikkeling en welzijn van kinderen alles doen. Ik hoop dat er een oplossing komt en dat ook de directeur, het bestuur en de leraren er met elkaar uit komen!
24 november 2009 20:21

Anoniem zei:
Erg relevant ook, dat verhaal over de trailwalker erbij.
Top journalistiek!
6 december 2009 14:30

Anoniem zei:
Bericht van Omroep Flevoland verschenen op teletekst, berichtgeving op de televisie en op de website:

AlmereRechter: directeur Vrije School terecht op non-actief 17-12-2009

De directeur van Vrije School Raphaël in Almere is terecht door het bestuur op non-actief gesteld. Tot dat oordeel is de kantonrechter gekomen in de procedure die de directeur had aangespannen. Het bestuur was al twee jaar niet tevreden over het functioneren van de directeur en heeft hem begeleiding aangeboden. Zo was er achterstallig werk dat snel moeten worden afgerond in verband met de slechte financiële situatie van de school. Ook moest de school leerkrachten ontslaan en dat was niet gemeld door de directeur. Een interim directeur moet nu orde op zaken gaan stellen.

Stuur dit bericht door.
Terug naar overzicht

Einde citaat berichtgeving van Omroep Flevoland

Reactie van 17 dec 2009 op bericht van omroep Flevoland

Graag reageer ik op uw berichtgeving van 17 december 2009 aangaande het ontslag van de directeur van de Vrije school Almere. Tot en met de 1e alinea kan ik uw berichtgeving begrijpen. Wat ik mij afvraag is wat daarna komt of dat de overweging van de rechter is geweest in deze zaak. Ik ben n.l. bij de zitting van deze rechtszaak geweest en ik kan mij gezien de uitlatingen van de rechter tijdens deze zitting moeilijk voorstellen dat de rechter met de door u genoemde argumenten heeft besloten dat de schorsing van de directeur terecht is geweest. Ik zou graag vernemen hoe u aan deze feiten komt en of deze uit de schriftelijke uitspraak van de rechtbank komt. Het zijn naar mijn mening namelijk feiten die door het bestuur zijn gesteld en die weersproken zijn door de advocaat van de directeur en de directeur zelf. Ik veronderstel dat de argumenten in uw berichtgeving genoemd niet uit de schriftelijke uitspraak van de rechtbank komen, maar eerder uit de koker van het bestuur. U geeft hiermee dan een eenzijdige berichtgeving, hetgeen de nieuwsberichtgeving van omroep Flevoland als objectieve berichtgever in een bedenkelijk daglicht brengt. We kennen nog altijd het principe van hoor en wederhoor in Nederland en daar is hier toch geen sprake van. Ik verneem graag het antwoord van u op de door mij gestelde vragen.

Hoogachtend,

21 december 2009 11:29

Anoniem zei:
Beste mensen,

Vooruitgang is samenwerking. Hoe dacht het bestuur verder te gaan met zijn uitgezette pad zonder samenwerking met de andere geledingen in de school, zonder draagvlak binnen het college van leraren en zonder draagvlak binnen de doelgroep van de school n.l. de ouders, de wettelijk vertegenwoordigers van onze kinderen op school.

Ik heb het kortgeding bijgewoond wat op donderdag 26 november 2009 voor de Rechtbank Zwolle-Lelystad te Lelystad heeft gediend.

Ik heb daar o.a. het volgende van partijen vernomen:

De directeur wordt verweten niet voldoende te functioneren (disfunctioneren) op financieel en organisatorisch gebied. M.a.w. zijn management capaciteiten schieten te kort. Dit alles volgens het huidige bestuur.

Volgens de advocaat van het bestuur is dat gebleken uit het niet voldoende kunnen plannen m.b.t. de formatie plaatsen op de vrije school. Bij een teruglopend leerlingen aantal zou volgens het bestuur een 5-tal docenten op een z.g.n. rddf (?) lijst moeten komen te staan voor het schooljaar 2009-2010 zodat bij een verder teruglopend leerlingen aantal voor het jaar 2010-2011 ontslag aangezegd kan worden. De school zou door deze foutieve planning ook financieel gevaar lopen.

De directeur heeft m.b.t. het plannen e.e.a. toegelicht. Hij heeft hiervoor een cursus doorlopen, welke in het voorjaar van 2009 is afgerond. Ten tijde van de afronding verlangde het bestuur de nieuwe cijfers, die de directeur volgens het bestuur te laat zou hebben aangeleverd. Dit niet tijdige aanleveren heeft tot gevolg gehad, dat het aantal van 5 docenten niet op de rddf lijst is gekomen.

De directeur is uitgegaan van een één jaar planning, waar het bestuur uitgaat van een 3 jaar planning.

Hij stelt dat door uit te gaan van een 3 jaarplanning er veel te veel onrust komt binnen het leraren korps. Want met die 5 docenten op die lijst moet wel een traject ingegaan worden van outplacement, begeleiding naar een nieuwe baan of eventueel ontslag.

Hij is uitgegaan van 2 docenten op de rddf lijst. De directeur ziet het teruglopend leerlingen aantal ook wel, maar dat is in het verleden altijd gebleken dat de werkelijkheid anders is dan de planning. Almere is tenslotte een groeigemeente waar inherent aan deze status het inwoner aantal zal toenemen en ook de vraag naar basisonderwijs in het algemeen ook zal toenemen. De toestroom naar de vrije school zal ook groter worden, zeker als bekend wordt dat onze school volgens de inspectie van onderwijs van het ministerie van OCW is veranderd van het predicaat zwakke school naar het predicaat goede school. Een feit waar het leraren corps, inclusief zijn directeur, trots op mag zijn. Hulde hiervoor vanuit mezelf als ouder en tevens mag ik aannemen vanuit alle ouders van de kinderen van de vrije school. Vanuit het bestuur heb ik nog niets vernomen m.b.t. deze geweldige prestatie.

Dat de school financieel gevaar loopt wordt ontkend door de directeur. Door aan te geven dat de school over een reserve beschikt van plus minus € 200.000 heeft hij dit naar mijn mening voldoende onderbouwd.

Hij is op zijn eigen initiatief een coaching traject ingegaan. Uit het verslag van de coach blijkt dat hij vooruitgang boekt op de door hem gestelde doelen in het traject. Ook uit dit feit blijkt niet dat de directeur niet dan wel onvoldoende zou functioneren.

Over deze feiten heb ik geen oordeel, maar ze spreken voor zich dacht ik. De rechter in kortgeding zal zich binnen 3 weken na de zitting uitspreken over het verzoek van de eiser (de directeur) en van de directeur vernomen te hebben zal in laatste instantie het Gerechtshof zich hierover uitspreken. Mocht dit nog niet voldoende blijken uit mijn woorden, dan wil ik hierbij alsnog mijn steun uitspreken aan de directeur in zijn strijd voor gerechtigheid in deze.

Tot zover de zitting van de Rechtbank.
21 december 2009 12:08

Anoniem zei:
Hoe nu verder op de Vrije school Raphaël?

Mij lijkt gerechtvaardigd, dat er alsnog een draagvlak gecreëerd moet worden binnen de geledingen van de school voor de volgende reeds genomen besluiten van het bestuur. Dit om de onrust binnen de geledingen van de school weg te nemen.

Het vertrouwen terug winnen van de ouders en de docenten zou de eerste prioriteit moeten zijn van het bestuur. Net als bij de kredietcrisis staat het geschonden vertrouwen centraal in de vraag hoe we uit een dergelijke ( bestuur )crisis kunnen geraken. Het bestuur kan niet verder gaan op de door haar ingeslagen weg.

Het vertrouwen kan alleen maar teruggewonnen worden als het bestuur betrouwbare informatie verstrekt. Daarom zou het bestuur in eerste instantie verantwoording moeten afleggen over de volgende besluiten:

1. De statutenwijziging van de stichting statuten van afgelopen zomer.

2. Het ontslag van de directeur.

3. Wat is er waar van het gerucht dat het bestuur en/of leden van het bestuur zich laat betalen voor haar diensten aan de school? Indien dit waar is, om hoeveel geld gaat het dan en waar wordt dit van betaald. Hoe legitimeert het bestuur zich in deze handelswijze?

4. Het vermelden van een 5-tal docenten op de rddf lijst.

5. Het herwinnen van vertrouwen in dit bestuur, er is immers geen vertrouwen meer in dit bestuur.

De statutenwijziging.

Waarom heeft dit bestuur besloten tot een statutenwijziging? Waarom heeft dit bestuur zonder noemenswaardige consultatie van overlegorganen binnen onze school dit besluit genomen? Waarom heeft dit bestuur de statuten juist in de zomervakantie gewijzigd, zonder enige mededeling aan docenten en ouders van de school? Het lijkt wel of dit bestuur hier zo weinig mogelijk ruchtbaarheid aan heeft willen geven (om wat voor reden dan ook), maar dat hoor ik graag van het bestuur? Ook hoor ik graag de visie van het bestuur op het bestuurlijk vlak en in het bijzonder op de samenwerking met de andere geledingen binnen de school. Hoe ziet het bestuur de samenwerking met deze geledingen? Wil het bestuur transparant zijn in haar optreden en de te nemen besluiten? Hoe denkt het huidige bestuur te veranderen van een autocratische wijze van werken naar een democratische wijze van werken. Kortom te veranderen naar een bestuur dat met menselijke maatstaven en werkend in de geest van de grondlegger van het gedachtengoed van de vrije school, Rudolf Steiner.
21 december 2009 12:16

Anoniem zei:
De statutenwijziging van de Vrije School Almere of hoe de antroposofische Vrije School Raphaël te Almere een gewone basisschool dreigt te worden.

Waarom heeft dit bestuur besloten tot een statutenwijziging? Waarom heeft dit bestuur zonder noemenswaardige consultatie van overlegorganen binnen onze school dit besluit genomen? Waarom heeft dit bestuur de statuten juist in de zomervakantie gewijzigd, zonder enige mededeling aan docenten en ouders van de school? Het lijkt wel of dit bestuur hier zo weinig mogelijk ruchtbaarheid aan heeft willen geven (om wat voor reden dan ook), maar dat hoor ik graag van het bestuur? Ook hoor ik graag de visie van het bestuur op het bestuurlijk vlak en in het bijzonder op de samenwerking met de andere geledingen binnen de school. Hoe ziet het bestuur de samenwerking met deze geledingen? Wil het bestuur transparant zijn in haar optreden en de te nemen besluiten? Hoe denkt het huidige bestuur te veranderen van een autocratische wijze van werken naar een democratische wijze van werken. Kortom te veranderen naar een bestuur dat met menselijke maatstaven en werkend in de geest van de grondlegger van het gedachtengoed van de vrije school, Rudolf Steiner.

Hoe verklaart het bestuur de volgende wijziging in de doelstelling van de stichting. Ik wil dit verduidelijken door de artikelen uit de oude statuten, de nieuwe statuten en het artikel uit het oude statuut met betrekking tot statutenwijziging weer te geven.

Doel der stichting in de oude statuten:

Doel
Artikel 3
1. De Stichting heeft tot doel het verwezenlijken van de pedagogische beginselen van Doctor Rudolf Steiner, zoals deze zijn neergelegd in zijn anthroposofisch-pedagogische geschriften.

2. Zij tracht dit doel te bereiken door het oprichten en in stand houden van één of meer scholen voor peuter-, kleuter-, basis- en voortgezet algemeen en ambachtelijk beroepsgericht onderwijs, welke zullen zijn ingericht volgens de beginselen als in het eerste lid omschreven en alwaar het onderwijs volgens die beginselen wordt gegeven, alsmede door alle andere wettige middelen, welke voor het doel bevordelijk zijn.

Doel der stichting in de nieuwe statuten:

Doel
Artikel 2
De stichting stelt zich ten doel het geven of doen geven van onderwijs en beoogt niet het maken van winst.

Statutenwijziging
Artikel 15
Wijziging dezer statuten zal kunnen plaatsvinden in een speciaal daartoe, tenminste acht dagen van tevoren bijeengeroepen vergadering van het bestuur, waarop tenminste drie/vierde der leden aanwezig is.

Zij behoeft drie/vierde der uitgebrachte stemmen. Zij treedt eerst in werking, wanneer zij notarieel is vastgelegd.
Wijziging in de doelstelling is niet geoorloofd.

Einde citaat

Hoe kan het huidige bestuur dan toch de doelstelling wijzigen, na het voorafgaande duidelijk op schrift in de statuten te hebben kunnen vernemen? Deze laatste bepaling van artikel 15 van het oude statuut lijkt me toch van dwingend recht. En als de doelstelling dan toch gewijzigd is dan is deze wijziging nietig. Het schoolbestuur blijft in principe verantwoordelijk voor de antroposofische identiteit van de school. Door het wijzigen van de doelstelling in de statuten is deze antroposofische identiteit nu onvoldoende gewaarborgd en mag je zelfs afvragen of er op papier nog wel sprake is van een school op basis van het antroposofische gedachte goed. Als een katholieke basisschool het katholieke uit haar doelstellingen haalt, dan wordt er moord en brand geschreeuwd, maar als de antroposofische basis uit de doelstelling wordt gehaald van de Vrije School Almere dan blijkt men zich als betrokkene bij deze school daarin te berusten.

Is het bestuur niet van plan de doelstelling te wijzigen, dan zal een kritische en actieve oudergroep een bestuursrechtelijke procedure opzetten om de wijziging alsnog ongedaan te maken.
21 december 2009 12:42’

Ik heb op internet hierover tot nu toe niets kunnen vinden, behalve het genoemde bericht van Omroep Flevoland. Maar zelfs de lezersreactie die hierboven bij het bericht over de gerechtelijke uitspraak wordt weergegeven, staat daar niet bij.

Dan het tweede item van vandaag. Dat is eigenlijk een onderwerp van afgelopen zaterdag. De Volkskrant meldde namelijk op die dag ‘Welzijn in tehuis los van kwaliteit’ door verslaggevers Jeroen Trommelen en Ellen de Visser:

‘Verpleeghuizen met gelukkige bewoners leveren geen betere medische zorg dan instellingen waar de tevredenheid laag is. Tussen de zorgprestatie en de tevredenheid van bewoners bestaat nauwelijks een relatie. Dat blijkt uit de Volkskrant-ranglijst van verpleeg- en verzorgingshuizen die vandaag verschijnt.

Het best scorende verpleeghuis is verpleegunit De Klink in het Friese Metselawier. Het beste verzorgingshuis is Jacobs Gasthuis in Schiedam. Beide huizen combineren goede medische zorgcijfers met een goede uitslag op de enquête naar tevredenheid – een relatieve uitzondering.

Het is de derde keer dat de ranglijst is opgemaakt en de eerste keer dat de twee belangrijkste aspecten van kwaliteit kunnen worden vergeleken. De uitslag bevestigt de trend van de eerdere ranglijsten, dat kleine huizen het beter doen dan grote instellingen, en dat huizen op het platteland beter scoren dan huizen in de grote stad.

Directeur Aad Koster van Actiz, de koepel van de instellingen in de ouderenzorg, noemt de afwezige samenhang tussen kwaliteit en tevredenheid verklaarbaar. “De zorginhoudelijke vragen meten het technisch handelen, terwijl het bij oordeel van bewoners draait om bejegening en communicatie.”

Ook Yvonne van Gilse, directeur van het LOC-LPR, de koepel van cliëntenraden van bewoners, vindt de discrepantie niet vreemd. Van Gilse: “Tevredenheid hangt van andere dan harde zorginhoudelijke zaken af.”

Bekijk de gehele ranglijst’

Ik mag wel even bij u in herinnering roepen wat ik op 15 januari van dit jaar, helemaal aan het begin dus, in ‘Top tien’ als nieuws over dit onderwerp schreef:

‘En dan nu het nieuws. Dat is een beetje oud, maar niettemin zeer de moeite waard. Het dateert van 26 december, Tweede Kerstdag dus, en stond op de website van de Volkskrant. Het is te relateren aan wat ik op 7 november 2008 schreef in “Toelating”, waar het ging over de vergelijkende website Kiesbeter.nl, die zichtbaar maakt welke kwaliteit zorginstellingen uit de verpleging, verzorging en thuiszorg te bieden hebben:

“Huize Valckenbosch heeft op twee onderdelen het hoogste aantal sterren (vijf), en op twee onderdelen vier sterren. Het Leendert Meeshuis heeft op één onderdeel het hoogste aantal sterren, en op drie onderdelen vier sterren.”

Onder de titel “Beste verpleeghuis is kleinschalig” schreven Jeroen Trommelen en Ellen de Visser eind vorig jaar in de Volkskrant geheel verrassend over een derde en beste antroposofische voorziening op het gebied van verpleeghuiszorg, namelijk het Rudolf Steiner Verpleeghuis in Den Haag, tegenwoordig onderdeel van de Raphaëlstichting:

“Het beste verpleeghuis en het beste verzorgingshuis zijn kleinschalige voorzieningen. Dat blijkt uit de Volkskrant-verpleeghuizenlijst die de krant dit jaar voor de tweede keer heeft samengesteld. Het beste verpleeghuis van 2008 is De Naber in Rotterdam. Het best scorende verzorgingshuis is Menno Simons in Amsterdam. Beide huizen hebben minder dan veertig bewoners.

De kwaliteitsvergelijking laat grote verschillen zien tussen huizen onderling. Slecht scorende verpleeghuizen hebben bijna twintig keer zoveel doorligwonden, dertien keer meer medicijnincidenten en acht keer meer bewoners die onbedoeld afvallen. In de best scorende huizen worden vrijwel geen anti-depressiva gebruikt, is er vrijwel geen probleemgedrag van bewoners en komen doorligwonden niet voor.

De Naber in Rotterdam werd in 1995 opgezet als een van de eerste kleinschalige verpleeghuizen voor demente ouderen. Het maakt gebruik van voorzieningen van het naburige verpleeghuis De Hofstee. Verzorgingshuis Menno Simons is een zelfstandige eenheid binnen een groter seniorencomplex in Buitenveldert. In de top-tien van beste verpleeghuizen staan ook twee antroposofische huizen, Rudolf Steiner in Den Haag en het Leendert Meeshuis in Blithoven. Een ander kleinschalig verpleeghuis, de Woonhaven in Zuidhorn, behoort eveneens tot de top-tien.

De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) kan de gevonden verschillen niet precies verklaren. Alle huizen krijgen evenveel geld van de overheid en de kwaliteitcijfers zijn gecorrigeerd voor de zorgzwaarte van de bewoners. Maar hoofdinspecteur Jenneke Van Veen is niet verbaasd: “De menselijke maat die je aantreft in kleinschalige voorzieningen maakt dat er aandacht is voor de mens, dat men zich kan inleven in de bewoners. Dat zorgt voor kwaliteit”.’

En hoe is dat dan dit jaar? Is dit nog steeds zo? Nee, bepaald niet. Als ik ga naar de genoemde ‘ranglijst’, dan vind ik onder ‘Verpleeghuizen’:

‘De Volkskrant heeft een ranglijst gemaakt van 321 verpleeghuizen en 947 verzorgingshuizen en verzorgingshuizen met een verpleegunit. Voor de positie op de rangslijst gelden twee waarden: het oordeel van de bewoners en de objectieve “rapportcijfers”. Beide elementen wegen even zwaar. Bij de beoordeling van de onderliggende scores tellen sommige aspecten extra zwaar mee, zoals fouten met medicijnen, probleemgedrag, gebruik van sufmakende medicatie, aanwezigheid van een arts, beschikbaarheid van personeel; mentaal welbevinden, het aanbod van dagbesteding en de kwaliteit van het eten.’

Bij ‘Gevonden verpleeghuizen’ worden achtereenvolgens deze waarden ‘Positie’, ‘Locatie’, ‘Plaats’, ‘Mening’, ‘Prestatie’ en ‘Score’ weergegeven. Zo vind ik ook:

69, Leendert Meeshuis, Bilthoven, 195, 17, 227.00000

en

77, Rudolf Steiner, Den Haag, 211, 8, 223.50000.

Vervolgens staat er bij ‘Alle verzorgingstehuizen’:

65, Valckenbosch, Zeist, 335, 16, 1085.50000.

Kraaybeek in Driebergen staat er helemaal niet bij. Nu weet ik wel dat het een geliefde bezigheid is om tegen het einde van het jaar allerlei lijstjes aan te leggen. Zo ook deze lange lijsten. Maar het verschil van het Rudolf Steiner Verpleeghuis met vorig jaar is toch opmerkelijk. Het is gissen wat daar de reden van kan zijn. (Of hetzelfde grote verschil ook voor de andere twee huizen geldt, kan ik niet zeggen.)

Het derde en laatste item komt ook uit de Volkskrant van afgelopen zaterdag 19 december. Uit het Volkskrant Magazine, om precies te zijn. Het staat niet openlijk op de website. Beginnend op pagina 14 (alsmede op de voorpagina) neemt Evelien van Veen Dana Nechushtan een interview af:

‘Met films als Total Loss en Nachtrit had Dana Nechushtan (38) al getoond dat de duistere kant van mensen haar intrigeerde. Dat de serie over Annie M.G. Schmidt op haar weg kwam, beschouwt ze achteraf dan ook als een welkom geschenk. “Ze kon heel gemeen zijn, dat vind ik zo geestig.”’

In dat interview komen de volgende passages voor.

‘Aan de koelkast in de open keuken hangen miniposters van films die Nechushtan maakte: Nachtrit, Dunya & Desie, en de tv-serie Annie M.G., over het leven van Annie M.G. Schmidt, die vanaf januari wordt uitgezonden. “Het moeilijkste dat ik ooit heb gedaan”, zegt ze daarover, terwijl ze aan tafel gaat zitten. “Mij werd gevraagd het script te lezen. Ik dacht: ik wil het best lezen, maar ik ga natuurlijk niet die regie doen. Ik ben helemaal niet opgevoed met Annie. Tot mijn 6de woonden we in Israël en ook daarna, in Nederland, las mijn moeder het niet voor. Ik wil het woord truttig niet gebruiken, maar dat vond ze wel, ze had er niks mee. Ik ook niet. Een lieve oude voorleesoma, dat was het beeld dat ik had.” (...)

“Goed, ik ga het script van Annie lezen en gaandeweg denk ik: Jezus, wat is dit mooi. Wat een groots liefdesverhaal en wat een waanzinnige vrouw. Een vrouw die zo naar liefde hunkerde dat ze haar talent pas kon ontplooien vanaf het moment dat ze haar man ontmoette. En nadat hij was gestorven, heeft ze eigenlijk nooit meer kunnen schrijven. Ze was totaal afhankelijk van hem. Maar niet erg gelukkig.

Mij boeit altijd de duistere kant van een mens. Ze kon heel gemeen zijn, dat vind ik zo geestig. Net als dat ze altijd zo jokte.” (...)

Tot je 6de woonde je in een kibboets. Hoe kwam dat zo? “Mijn moeder is Nederlands en joods, zij ging naar Israël om als fysiotherapeut in een ziekenhuis te werken. Daar heeft ze mijn vader ontmoet. Hij is socioloog. Hij had al twee zonen, mijn zus en ik zijn uit het huwelijk met mijn moeder.”(...)

“Mijn moeder heeft het leven in de kibboets altijd ervaren als een gevangenis. Je moet je voorstellen: je moest alles delen. Eten in een eetzaal, geen eigen geld, één telefoon met z’n allen, gemeenschapswerk doen – de tuin, de bewaking – naast je gewone werk. Mijn oudste zusje sliep niet eens bij ons, omdat het in het systeem paste dat kinderen gezamenlijk werden opgevoed. Het is het toppunt van socialisme. Mooi als je ervoor kiest, maar voor mijn moeder was het een nachtmerrie.

In Nederland gingen we in Bennekom wonen, in een huisje in het bos. Ik ging naar de Vrije School. Mijn moeder is antroposofisch en de opvoeding was daar naar: tot mijn 14de mocht ik geen tv kijken – je moest je eigen fantasie ontwikkelen. En we aten hardcore biologisch-dynamisch, groente uit de aarde waarin nog geregeld een slak zat. Eigenlijk heel vooruitstrevend allemaal. Ik ben mijn moeder zo dankbaar dat ze me uit Israël heeft gered. Ik voelde me hier meteen thuis. Ik voel me heel Nederlands.” Meteen, schaterend: “Maar ik ben er niet trots op.”

Op je 16de kwam je in een pleeggezin terecht. “Ja, al klinkt dat erger dan het was. Toen ik 12 was, zijn mijn ouders gescheiden. Mijn vader was te Israëlisch om hier te wonen. Hij ging terug. Mijn zus later ook. Mijn moeder was ongelukkig in die periode. Heel ongelukkig.

Ik werd een wild kind. Alles moest kapot. Prullenbakken intrappen, treinen ophouden, leraren pesten. Ik was een vreselijke puber. In Nijmegen ben ik van de Vrije School getrapt, nou, dan moet je van goede huize komen, hoor. Ik kon terecht op een Vrije School in Amsterdam, een havo, en ik ging wonen bij een gezin dat aan die school was gelieerd. Heel lieve mensen. Van de ene op de andere dag was het over, mijn gedrag. En alles viel op zijn plek toen ik werd aangenomen op de filmacademie. Ik wist al heel jong dat ik films wilde maken.”

Een opmerkelijke keus voor een kind dat van haar moeder geen tv mocht kijken. “Ja, de verboden vruchten, hè. In de kibboets ben ik eens stiekem naar Bambi gaan kijken, die op de muur van de eetzaal werd geprojecteerd. Dat mocht niet. Mijn moeder heeft me er weggehaald. Veel later, toen ik 21 was, draaide die film in Utrecht en zijn we er samen heen gegaan. Om het in te halen. We moesten zo huilen met z’n tweeën. Nog steeds vind ik het een van de heftigste filmmomenten aller tijden als de moeder van Bambi wordt doodgeschoten. Geen Godfather-scène die dat kan toppen. Ik zweer het je.

Ze nam me wel mee naar opera’s van zes uur lang. En naar Oblomov. Raar, hè? Het is een soort eigenwijsheid die ik nu wel kan waarderen. Je kunt het ermee eens of oneens zijn, maar ze heeft wel krachtige ideeën in haar kinderen gestopt.”

Hoe voed je zelf op? “Ik ben niet zo dogmatisch als mijn moeder, maar ik maak wel bewuste keuzen. De kinderen mogen wel tv kijken, maar niet naar alles. Maar ach, tv is ouderwets, dat gaat er helemaal uit. De vraag is: hoe ga je om met de computer?”

Heeft Franky [Ribbens, haar echtgenoot, MG] zo’n zelfde achtergrond? “Hij komt uit een gezin van Jehova’s getuigen. Totaal het tegenovergestelde – nou ja, het is eigenlijk hetzelfde in een andere vorm. Hij is het allang niet meer. Hij is naar Amsterdam gegaan en hij heeft alles gedaan wat God verboden heeft om ervan los te komen.”’

Bent u nieuwsgierig geworden?

‘De 7-delige tv-serie Annie M.G. is vanaf 3 januari 2010 elke zondagavond te zien op Nederland 2.’