Alarmisme

Je haalt je wat op je hals als je tegen de stroom in zwemt (dat is maar liefst vier keer ‘je’, maar dit ter zijde). Op zaterdag 5 december wierp ik in ‘Citroenen’ twee ‘klimaatsceptici’ in de strijd: Hans Labohm (in Trouw) en Leon de Winter (in NRC Handelsblad). Ze hebben het geweten; ze moeten het aan alle kanten bezuren. Tot de Tweede Kamer aan toe. Volgens de Volkskrant haalde minister Jacqueline Cramer van Milieu gisteravond flink naar hen uit, zoals wordt bericht in ‘Cramer leest klimaatsceptici in Kamer wetenschappelijk de les’:

‘Duizenden geleerden, zei ze, hebben een consensus bereikt. “De aarde warmt op en de mens is daar schuldig aan.” Ze gaat uit van “vooraanstaande wetenschappelijke literatuur”.

“Er zullen altijd andersdenkenden zijn. Dat is de kern van de wetenschap: de discussie gaat altijd door.” Maar in de mails leest de minister geen fraude. “Dat is de manier waarop wetenschappers keihard met elkaar discussiëren.”

Desalniettemin vond Neppérus van de VVD een onafhankelijk onderzoek nodig naar de mails. “Ik zeg niet dat er gemanipuleerd is. Stel, uit onderzoek blijkt dat het niet zo is, dan staat u toch sterker?” Het VVD-Kamerlid wees erop dat de Verenigde Staten en Groot-Brittannië wel zo’n onderzoek doen.

Cramer zei dat zo’n onderzoek “zinloos” zou zijn. Wetenschappers, benadrukte ze, moeten zich volgens de “hoogste standaarden” verantwoorden. Ze wil niet het IPCC – het klimaatpanel van de Verenigde Naties – ter discussie stellen. “In welke onafhankelijke keurmeesters heeft u meer vertrouwen dan het IPPC?”

Cramer haalde de theorie van Darwin aan, over overmoed: “De klimaatsceptici bewandelen twee wegen naar Rome. Ze zeggen dat de aarde niet opwarmt. Én ze zeggen dat de aarde opwarmt maar dat dit niet te maken heeft met de mens. Dat is niet consistent.”

Een flinke meerderheid in de Kamer steunt Cramer, en hoopt dat de huidige onderhandelingen in de Deense hoofdstad Kopenhagen tot een ambitieus klimaatakkoord leiden.’

Ik schreef het vorige week al; wat is in dezen waarheid?

‘Wie hebben er gelijk, voor- of tegenstanders? Hoe kom je hierin tot een juist oordeel, waarop mag je dat nu eigenlijk wel of niet baseren?’

Moet je Klaas van Egmond geloven, die al veel eerder net als Jacqueline Cramer er dit van vond:

‘Een oude koe en bovendien helemaal uit zijn verband gerukt.’

Of is hij soms ook een ‘klimaatalarmist’, die de zaken flink aandikt? Wie het weet, mag het zeggen. Zou ‘onze man’ in Kopenhagen licht in de zaak kunnen brengen? Wie dat is? Uiteraard onze supersnelle fotojournalist Michiel Wijnbergh. Hij schreef op maandag 7 december dat hij ‘Naar Kopenhagen’ gaat:

‘Vanaf 12/12 ben ik een hele week in Kopenhagen. Ik zal er hier dagelijks verslag van doen.’

Maar ook uit andere hoek bereiken ons (antroposofisch getinte) klimaatgeluiden. Maar eerst nog even over die twee klimaatkritikasters Labohm en De Winter. Van die laatste wil NRC Handelsblad zijn opinieartikel maar niet op de website van de krant zetten. Het blijft alleen bij discussiemogelijkheden, dat is het nieuwe beleid. Ik noemde zaterdag al ‘Klimaatconferentie in Kopenhagen: georkestreerd bedrog?’, met toen 24 reacties. Dat zijn er inmiddels 173 geworden. Eigenlijk te veel om nog allemaal te lezen. En dan kwam er afgelopen maandag nog ‘Leon de Winter oogst kritiek op klimaatsceptisch artikel’ bij:

‘De temperatuur op aarde is het afgelopen decennium niet gestegen. Daarop wees Leon de Winter in de opiniebijlage van zaterdag. Het is volgens hem niet zonneklaar dat broeikasgassen leiden tot een hogere temperatuur – de zogenaamde MB=HT theorie.

Sterker nog, de publicaties zijn zelfs tegenstrijdig. Om zijn betoog kracht bij te zetten citeert hij uit een coverstory van het invloedrijke weekblad Newsweek.

“Er zijn duistere tekenen dat de weerpatronen op aarde dramatisch veranderen en dat deze veranderingen een drastische afname van de voedselproductie kunnen betekenen – met serieuze implicaties voor zo ongeveer elke natie op aarde. De afname van voedsel kan vrij snel beginnen, misschien binnen tien jaar.”

Newsweek publiceerde dit in 1975. Het waarschuwde voor de komende IJstijd. Nu waarschuwt Newsweek voor de opkomende opwarming. “Onze aarde trekt zich niks aan van MB=HT”, concludeert De Winter. De onheilspellende berichten over het klimaat doet hij af als “massahysterie”.

Vandaag dienen lezers de schrijver van repliek op de opiniepagina. Hieronder een tweetal ingezonden brieven. Meer in de krant van vanmiddag.’

Die twee brieven zijn van Drs. J.H. van den Berg uit Vleuten en Dr. Ir. Conny Bakker uit Rotterdam en laten weinig heel van de opinie van De Winter. Daarbij voegen zich dan nog een heel aantal reacties (tot nu toe 41). – Maar hier bleef het niet bij. Vandaag trad ook Wouter van Dieren aan, met ‘Helaas Leon, er is geen klimaatcomplot’:

‘De belangrijkste klimaatwetenschappers maken hun data niet openbaar, ook al werken zij bij overheidsinstituten. En hoe die klimaatwetenschappers de data beoordeeld hebben, is ook niet echt duidelijk. Zo beschreef Leon de Winter in NRC van 4 december “Climatgate”, de e-mail hack waaruit zou blijken dat klimaatwetenschappers politiek bedrijven.

Vandaag reageert Wouter van Dieren, lid van de club van Rome, op de opiniepagina van NRC Handelsblad.
“De Winter doet een Ontdekking! Surprise! Relevante meetgegevens zijn niet toegankelijk! Wat een triomf, het bewijs is geleverd, het Kopenhagencircus is gebaseerd op niet-openbare data! De CIA kan dat niet gewild hebben, maar De Winter heeft een andere geheime dienst gevonden, de CRU Climate Research Unit (van de universiteit van East Anglia). Het kan niet anders: van daaruit wordt het gigantische complot aangestuurd, hetgeen bevestigd wordt door de ontdekking van verdacht gedrag door de onderzoekers zelf, zoals dat onlangs in geheime e-mails werd onthuld. Zij gebruiken immers, in hun eigen woorden, trucs om modellen, data en gewenste uitkomsten te manipuleren!”

Volgens Van Dieren ziet De Winter een complot dat er niet is.

“Hoezo, niet toegankelijke data? De meetgegevens van ons eigen KNMI zijn openbaar, die van NASA eveneens, en wat te denken van IPCC, NCDC (National Climate Data Center, VS). De lijst is lang. Het gaat hier niet om duizenden klimaatprofiteurs die elkaars sprookjes overpennen, maar om primaire data-bronnen, van meetstations, satellieten, arctische expedities, meteorologen, paleoklimatologen, en hun gegevens en bevindingen wijken niet zoveel van elkaar af.”

Wat denkt u? Is de zorg om de opwarming van de aarde gebaseerd op misleiding?’

Kortom, het is klink-klare on-zin, dat weet je onmiddellijk, ook al heb je dat opinieartikel vandaag in NRC Handelsblad niet gelezen, er is geen twijfel mogelijk. Wouter van Dieren was degene, als ik me niet vergis, die geïnterviewd werd in ‘Bezielde samenleving’, het boekje dat werd uitgebracht vanwege de ‘Manifestatie ter gelegenheid van de 100e geboortedag van Bernard C.J. Lievegoed’ op 2 september 2005. Op die website staat dit niet meer vermeld. Wel vind ik meer hierover bij, van heel internet, de vrijeschool in Den Haag:

‘De dag in Cultuur- en Congrescentrum Antropia in Driebergen staat grotendeels in het teken van het kritisch maatschappelijke denken in een tijd van grote individuele en sociale veranderingen. De verzorgingsstaat wordt afgebouwd en op veel gebieden van overheidszorg, maar ook in het bedrijfsleven, lijken begrippen als gemeenschappelijkheid en mensgerichtheid sterk aan betekenis in te boeten.

Met als thema “Een bezielde samenleving” zijn een aantal bekende persoonlijkheden uit het publiek domein, onder wie dr. Herman Wijffels (voorzitter SER) en drs. Andrée van Es (voorzitter GGZ Nederland) gevraagd om persoonlijk invulling te geven aan wat hen ‘bezielt’. Waardoor laten zij zich in deze tijd leiden of inspireren?

Hun bijdragen zijn gebundeld in een publicatie. Het eerste exemplaar hiervan wordt op 2 september uitgereikt aan dr. Wouter van Dieren, directeur van het Instituut voor Milieu en Systeem Analyse – IMSA Amsterdam). Spreker op de manifestatie is ook prof. dr. Cees Zwart (emeritus hoogleraar organisatieontwikkeling en menselijke kwaliteit aan de Erasmus en de KUB) en Bart Jan Krouwel (directeur Duurzaamheid & Maatschappelijke Innovatie Rabo bank Nederland). Dagvoorzitter is Eric van de Luytgaarden, lector en organisatieadviseur bij NPI. Een dynamische muzikale start zal verzorgd worden door Slagerij van Kampen (Circle Percussion).’

Goed, dat was dan Leon de Winter. Nu Hans Labohm nog. Die wordt vandaag in Trouw vakkundig afgebrand door Gerrit Hiemstra, de weerman van de NOS. Ook dit artikel staat niet op de website. Dus dat maakt een eigen oordeel erover vormen moeilijk. Maar niet lang getreurd, na enig zoeken blijken zijn argumenten al veel eerder geformuleerd te zijn. Namelijk op 17 november, op de speciale website van de NOS met weblogs. Er is zelfs een eigen afdeling over het klimaat. Hiemstra’s argumenten contra luiden ‘Goochelen met Hans Labohm’. Het nette, en voor ons lezers interessante, is echter dat meteen daaronder de reactie van Labohm is geplaatst, die uiteraard een en ander probeert te weerleggen. Maar wat blijkt nu ook:

‘Dit is een aparte, losse reactie van NOS-weerman Gerrit Hiemstra op het weblog van Hans Labohm in de serie Wetenschapper versus Scepticus. De reactie van Hans Labohm leest u onder aan het artikel van Gerrit Hiemstra. De reactie van Labohm is onder het artikel van Hiemstra geplaatst omdat het technisch niet mogelijk was om met grafieken te reageren via het reactieformulier.’

Er begint me wat te dagen. Ik zoek terug op De Dagelijkse Standaard, het thuis van Hans Labohm, en vindt daar op de datum van 14 november dit over ‘Klimaatblog NOS’:

‘Bij een vrije open samenleving hoort een vrij en open debat. Mensen die de vrijheid liefhebben, beschouwen dat als een groot goed, waaraan zij persoonlijk grote waarde hechten. Dat komt bijvoorbeeld de laatste tijd weer zonneklaar tot uiting in de vele interviews met Oostduitsers in het kader van de viering van het feit dat de Muur twintig jaar geleden is gevallen. Hierin vertellen zij van hun schrijnende ervaringen met de onderdrukking en het gebrek aan vrijheid, die vele levens permanent hebben verwoest.

Maar een vrij en open debat is ook onmisbaar als element van de vitaliteit van onze samenleving c.q. beschaving. Op klimaatgebied was er tot op heden – of moet ik zeggen: tot voor kort? – geen open debat mogelijk. Nu is er een kentering. Dat is verheugend.

Onlangs ontving ik het volgende schrijven van de NOS:

“Geachte heer Labohm,

In verband met de komende klimaattop in Kopenhagen, willen we in ieder geval op de internetsite van de NOS aandacht besteden aan de argumenten van klimaatsceptici. Daartoe zou ik u willen vragen of u bereid bent om via een aantal weblogs in discussie te gaan met een wetenschapper. Oftewel: of u en de wetenschapper beurtelings (allebei wekelijks) een weblog zou willen schrijven, waarin u op elkaar reageert. We zouden dit over 1 à 2 weken willen laten beginnen (2 à 3 weken voor de top begint), en willen weer stoppen als de top is geëindigd.

Graag hoor ik van u of u hiertoe in staat en bereid bent.”

Mijn reactie was – uiteraard – positief.
Volgens plan is de aftrap maandag op deze website.’

En inderdaad is daar al op 16 november zijn eerste bijdrage, ‘Klimaatangst op zijn retour’ (die trouwens meteen 156 reacties krijgt), waaronder vermeld staat:

‘In deze nieuwe rubriek “Wetenschapper vs. Scepticus” gaan econoom en auteur Hans Labohm en wetenschapper Bart Strengers, werkzaam bij het Planbureau voor de Leefomgeving, in de aanloop naar de klimaatconferentie van 7-18 december elkaar in discussie over klimaatverandering. Op maandag verschijnt de bijdrage van Hans Labohm, op donderdag reageert Bart Strengers, waarna het op maandag weer de beurt is aan Labohm om te reageren.

Hans Labohm is onafhankelijk econoom en auteur, gespecialiseerd in klimaatvraagstukken. Samen met Dick Thoenes en Simon Roozendaal is hij co-auteur van Man-Made Global Warming: Unravelling a Dogma. Hij is voorts (kritisch) ‘expert reviewer’ van het IPCC, het internationale VN-klimaatpanel.’

Bij de eerstvolgende van Bart Strengers op 19 november, ‘Onder de pet’, wordt over deze opponent gemeld:

‘Ir. Bart Strengers (43) is sinds 1996 beleidsonderzoeker bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Hij houdt zich bezig met onderzoek naar het klimaatsysteem binnen projecten waarin op geïntegreerde wijze wordt gekeken naar alle relevante aspecten van het wereldmilieusysteem zoals verandering in landgebruik en vegetatie, energieverbruik en klimaatverandering. Dit werk gebeurt in nauwe samenwerking met instituten als het KNMI, de Universiteiten van Utrecht en Wageningen en het Potsdam Instituut voor Klimaateffecten. In zijn werk heeft Bart Strengers, naast publicaties in wetenschappelijke tijdschriften, ondermeer bijgedragen aan de rapporten van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC).’

En tot op de dag van vandaag gaat de discussie tussen deze twee heren op deze manier door. Maar duidelijk is ook dat dat artikel van Gerrit Hiemstra meteen op 17 november alleen één bepaald doel diende, namelijk de geuite kritiek van Labohm onschadelijk maken, buiten de spelregels om. Maar zo eenvoudig gaat dat niet. Voor het overige is de NOS te prijzen dat zij zo duidelijk en in een redelijk vroeg stadium het debat over deze gevoelige materie is aangegaan, wat kranten als NRC Handelsblad en Trouw niet durfden. Die moeten nu plotsklaps een inhaalslag proberen te maken, om de eigen imagoschade te beperken. Het deed aan de Mexicaanse griep denken, schreef ik vorige week. Inderdaad, die indruk wordt nu alleen maar bevestigd.

Nu heb ik nog een mooie (antroposofische) uitsmijter bij dit onderwerp. Dat gaat heel makkelijk, daarvoor hoef ik zelf niets te doen, ik krijg die vandaag op een presenteerblaadje aangereikt. Ik kan hiervoor even aansluiten bij Trouw. Weet u nog hoe ik op 16 oktober in ‘Winterschilder’ (hiermee kwam ik trouwens ook op 6 november in ‘Verrijzenis’) schreef dat Frans Olofson, met de inhoud van zijn website ‘Salicornia’, op de website van Trouw van de partij is, ja zelfs door de redactie van ‘Religie & Filosofie’ extra wordt ‘Uitgelicht’:

‘Weblog Salicornia
Bioloog Frans Olofsen schrijft in zijn blog “over grenzen en grensgangers” over kunst, evolutie en natuur.’

Dat staat er nu nog steeds zo, alleen... zijn weblog is er daar niet meer bij (je krijgt niets te zien als je op die link klikt). Wel de twee die naast de zijne staan. Alarm zou je zeggen, maar de redactie van de website heeft het blijkbaar nog niet ontdekt. Salicornia staat zelfs niet meer bij de lijst van weblogs van Religie & Filosofie. – Maar we kunnen nog gewoon naar zijn eigen adres. En daar vinden we vandaag zowaar twee nieuwe bijdragen tegelijk! Nu gaat het me om de allerlaatste, ‘Suikerbieten en spekbomen’.

‘De klimaattop in Kopenhagen. Spannende tijden. Komt er een verdrag? Vaak moet ik terugdenken aan Al Gore en zijn film An inconvenient truth. Want die cowboyfilm in de traditie van Hollywood is levensgroot op de achtergrond van de conferentie aanwezig. Het is een film waar je niet vrolijk van wordt. Extreme droogte. Smeltende ijskappen. Verdwijnend Nederland.

An inconvenient truth is een problematische film, ondanks die Oscar en de Nobelprijs voor de Vrede. Het is niet politiek correct dit te zeggen, maar de film zit vol drogredeneringen. Het klopt niet wat Al Gore zegt, wetenschappelijk gezien is het zelfs mogelijk dat hij leugens verkondigt. Kort gezegd is zijn boodschap: het CO2-gehalte neemt door menselijke activiteit toe, net als de temperatuur. Gore koppelt die twee aan elkaar, als causaal met elkaar verbonden grootheden. Maar het is zeer de vraag of dat terecht is. Het omgekeerde is zelfs mogelijk: door de temperatuurstijging gaat het CO2-gehalte omhoog. En we weten het allemaal: er waren al warme en koude periodes vóór de uitvinding van de verbrandingsmotor, op de Noordpool heeft ooit een subtropisch klimaat geheerst en in de binnenlanden van Australië zijn fossiele vissen gevonden. Wat is de rol van zonneactiviteit op het klimaat? Maar Gore heeft zijn punt gemaakt en nu hobbelen we massaal achter die door hem gepopulariseerde hypothese aan, ook in Kopenhagen. Want daar moeten afspraken gemaakt worden over de emissie van CO2.

Het simplisme van Gore leidt soms tot wonderlijke kronkels. In een eerder bericht schreef ik erover: vorige zomer stond langs de A9, aan de rand van een akker met suikerbieten, een groot spandoek: “Met bieten minder broeikasgas”. Want suikerbieten zijn “kampioenen CO2 vangen”. Mooi meegenomen voor die akkerbouwers, dat broeikaseffect, kunnen ze hun imago mee oppoetsen. Tip voor de consument: eet meer suiker, dan verminder je de opwarming van de aarde. Of, nog beter: eet suiker en ga in bed liggen, dan stoot je nóg minder CO2 uit. Simplistische theorieën leiden tot simplistische uitspraken.

In de lijn van de suikerbieten ligt een project in Zuid-Afrika, waar spekbomen worden herplant. Want die blijken wereldkampioen te zijn in het opnemen van CO2! Ook heeft het Al Gore-denken geleid tot de herontdekking van het mineraal olivijn, dat ook heel goed CO2 bindt. Dus moeten we dat uit de bodem gaan graven, vermalen en uitstrooien op het land! Nog zo’n Al Gore-uitwas: in Barendrecht wil minister Cramer CO2 de bodem inpompen, onder een Vinex-wijk, want dan komt dat kwalijke gas niet in de lucht. En wat te denken van de fraude met de handel in emissierechten voor broeikasgassen. Vijf miljard euro is naar handige jongens weggevloeid.

Al Gore, dat is: een complex milieuprobleem willen oplossen vanuit één deelaspect, het CO2. Plaats hier vooral geen kritische kanttekingen bij, want dan maak je jezelf niet populair en staat Minister Cramer tegenover je. Want die is boos op twee groepen klimaatsceptici: zij die zeggen dat de aarde niet opwarmt en zij die zeggen dat de opwarming niet door de mens wordt veroorzaakt. Maar we hebben geen opwarming van de aarde nodig, en ook geen CO2, laat staan de relatie tussen die twee, om te kunnen constateren dat er decennia lang een levensgrote ecologische crisis gaande is en dat de mens daarin een hoofdrol speelt. Wie zijn ogen en oren open heeft, en holistisch naar de wereld kijkt, die weet dat onze ecosystemen verarmen, dat we de aarde uitputten, dat we veel te lang plank gas rijden. Wanneer zetten we eens wezenlijke vraagtekens bij dat heilloze dogma van de economische groei? Hoe lang nog staren we ons blind op het bijproduct van dat dogma: CO2?

Het is een beetje Hollywood daar in Kopenhagen. Maar het is niet anders. We moeten het ermee doen en focussen op dat CO2. In de tussentijd moeten we al die Al Gore-bijwerkingen maar uit zien te houden: suikerbieten, spekbomen, ondergrondse opslag van CO2, olivijn en emissiefraude.’

Dit komt dicht in de buurt van Marcel Hulspas, die gisteren in zijn column voor De Pers schreef over ‘De toekomst van Al Gore’:

‘De herinnering houdt van eenvoud. Edison ontdekte de gloeilamp, Marconi de radio; Freud ontdekte het onderbewuste, en Einstein de relativiteit. Net zo zal Al Gore over honderd jaar bekendstaan als de ontdekker van het broeikaseffect. De vraag is hoe Gore herinnerd zal worden: Freud of Einstein? Dwaas of profeet? Tot voor kort werd hij als profeet geëerd. Maar het ongeloof in het broeikaseffect wint terrein.

In een jaar tijd is het aantal Amerikanen dat gelooft dat de aarde opwarmt gedaald van 71 naar 57 procent. Dat komt niet doordat de sceptici ineens zo overtuigend klinken: de wetenschap verliest haar geloofwaardigheid.

Ten eerste omdat de mondiale temperatuur de laatste tien jaar weliswaar hoog is, maar niet meer stijgt. Wetenschappers kunnen dat verklaren – maar fraai is anders. Ondertussen smullen de media van de affaire van de gestolen klimaatmails, waaruit zou blijken dat wetenschappers vooral rancuneuze leugenaars zijn, en hun broeikaseffect een academische samenzwering. Hier en daar klinkt al de roep dat al het onderzoek opnieuw moet worden gedaan.

Dinsdag stelde de VVD’er Neppérus in de Tweede Kamer voor om “onafhankelijk onderzoek” te laten doen dat moet aantonen of die klimaatwetenschappers nu gelijk hebben of niet. Uit te voeren, mogen we aannemen, door wetenschappers die nog nooit van het broeikaseffect hebben gehoord.

Want er is geen weg terug. De wetenschap heeft gesproken, heeft de rijen gesloten en is aangeschoven bij de politiek. Het gaat niet langer om de feiten, maar om overtuigen.

Zoals Al Gore schrijft in zijn boek Our Choice: “simply laying down the facts won’t work.” Gore traint geestelijken van allerlei gezindten om zijn boodschap te verspreiden als ware het Gods woord. Hij weet zeker dat God aan zijn kant staat. Altijd handig, God, maar de broeikasdiscussie gaat niet om de vraag of God bestaat, maar of we de wetenschap en de overheid kunnen vertrouwen. En dat vertrouwen is laag – en zinkende. Hetzelfde geldt nu ook voor de reputatie van Gore.’

Zou deze column de inspiratie geweest zijn voor Frans Olofsen? Dat verwacht ik eigenlijk niet. Het hangt gewoon in de lucht.