Omslag

Het was een tijdje een beetje stil op de website van Biologica. Maar nu keren ze weer terug met het ene interessante bericht na het andere. En zolang de website van Demeter en de bd-vereniging weinig nieuws te melden hebben, grijpen we deze gelegenheid graag aan. Niet alles noemt Steiner of antroposofie expliciet, maar voor de goede verstaander komt de inspiratie toch opvallend vaak daar vandaan. De lezers hier weten wel wie daarachter steekt... Inderdaad, Alexis van Erp. – Neem het nieuwste van het nieuwste bericht, net warm op de website, ‘Biologisch geld?’:

‘Het productivisme– het idee dat de economie altijd maximale productie moet nastreven – lijkt op veel gebieden ten einde te lopen. De randvoorwaarden van ecologie, klimaat en sociale aspecten dringen tegenwoordig zelfs door tot instellingen als de Wereldbank en het IMF. In de landbouw en andere sectoren van de economie dringt het duurzaamheidsdenken door. Het laatste bastion van het productivisme is het geld zelf: de manier waarop kapitaal wordt ingezet. In de landbouw uit zich dit door een bovenmatig gewicht van (schuld-)geld in de landbouw, waardoor boeren beperkt zijn bij het uitwerken van innovatieve oplossingen. Een aanzienlijk deel van de kosten van voedsel bestaat daardoor feitelijk uit rente. Peter Jens, directeur van Biologica, uitte hierover bij zijn aantreden in september 2008 al zijn zorgen.

Veranderingen

Er zijn echter signalen dat ook het geldsysteem aan het veranderen is. Afgelopen najaar speelden zich twee belangrijke zaken af binnen het financiële systeem. De Zweedse centrale bank stelde een negatieve rente in. Geld oppotten wordt zo ontmoedigd. Al bijna een eeuw geleden ontwikkelde Silvio Gesell hierover ideeën die ook in de praktijk succesvol bleken. Eveneens dit najaar pleitte Lord Turner, van het toonaangevende FSA, voor een “Tobin Tax”: een belasting op financiële transacties. Dergelijke vernieuwingen kunnen belangrijk zijn voor de verduurzaming van het financiële systeem waarmee, op lange termijn, een duurzamere maatschappij in stand gehouden zal kunnen worden.’

Opvallend stil is het rondom de Q-koorts. Terwijl de media bol staan van de problemen rond deze nieuwste plaag en constant berichten over het vaccineren en ruimen van geiten en schapen, en over minister Verburg en Klink die met de moed der wanhoop dit tij proberen te keren, lees je er op de website van het Louis Bolk Instituut, Biologica, Demeter en de bd-vereniging niets over. Is dat uit piëteit met de getroffenen? Geen munt willen slaan uit een nieuwe pijnlijke kwestie, een nieuwe dierziekte? Maar Biologica schreef een week geleden wel over ‘Antibiotica blijft probleem; bio belooft oplossingen’:

‘Vee-artsen vragen om toezicht op gebruik van antibiotica. Ook Minister Verburg van LNV houdt vast aan het terugdringen van het antibioticagebruik in de veehouderij. De risico’s van resistente MRSA-bacteriën zijn volgens onderzoek voor mensen beperkt, maar de bacterie is ondertussen wel in heel Europa verbreid. Bovendien is niet uit te sluiten dat resistente bacteriën in de toekomst muteren en daardoor een groter risico voor mensen gaan betekenen. De biologische landbouw gebruikt minder antibiotica en is op dit gebied al jaren vooruitstrevend.

Minder MRSA in de biologische veehouderij
In het recente rapport (aug 2009) “Voedselkwaliteit, veiligheid en gezondheid van biologische producten” van het Louis Bolk Instituut en RIKILT wordt op basis van diverse onderzoeken geconcludeerd dat het niveau van antibiotica-resistente bacteriën bij biologisch gehouden pluimvee en varkens lager ligt dan in de gangbare veehouderij. In de nieren en het vlees van biologische varkens werden geen antibiotica aangetroffen. Ook in nieren van biologisch gehouden melkkoeien konden geen antibiotica worden aangetoond.

Biologisch al lang bezig met alternatieven
De biologische sector doet al lang onderzoek naar alternatieven voor antibiotica waarvan de werkzaamheid bewezen is. Bijvoorbeeld door het Fyto-V project waarin gekeken is naar de bruikbaarheid van plantaardige middelen voor de biologische veehouderij (zie www.fyto-v.nl). Ook wordt al langere tijd onderzoek gedaan naar natuurlijke weerstand en weerstandsverhoging bij dieren.

Stijgend antibioticagebruik in intensieve veehouderij
In de afgelopen tien jaar is er een grote stijging van antibioticagebruik in de vee-industrie, met name bij de vleesproductie. Door toenemende schaalvergroting kan de boer minder individuele zorg aan dieren geven en worden meer antibiotica ingezet. Hierdoor neemt de kans op het ontstaan en verspreiden van resistentie toe.

Biologische veehouderij: minder antibiotica
In de biologische veehouderij is het gebruik van medicijnen en antibiotica heel beperkt, omdat alles erop gericht is om te voorkomen dat dieren ziek worden. Er wordt gewerkt aan een optimale natuurlijke weerstand door de juiste rassenkeuze, voeding, verzorging en leefomstandigheden. Eén van de vier grondbeginselen van de biologische landbouw is het streven naar integrale gezondheid. Goede bodemgezondheid leidt tot goede plantgezondheid, dat weer leidt tot goede diergezondheid en gezonde mensen die de plantaardige en dierlijk producten consumeren.

Kortom
– In de biologische veehouderij worden minder antibiotica gebruikt;
– Uit onderzoek blijkt dat het niveau van antibiotica-resistente bacterieën bij biologische varkens en pluimvee lager lag dan in de gangbare veehouderij;
– In 2009 blijkt bio varkensvlees bij een controle aan de slachtlijn geheel antibioticavrij;
– De biologische sector is pro-actief in onderzoek naar alternatieven voor antibiotica;
– Antibioticavrije productie vraagt een integrale aanpak; biologische landbouw biedt deze.
De formele regels voor bio en antibiotica vind je hier.’

En hier (een bericht van vandaag) komt Rudolf Steiner wel expliciet even langszetten, in ‘Vierduizend jaar duurzaam’:

‘De biologische landbouw is voortgekomen uit het werk van een groot aantal denkers, zoals Sir Albert Howard, Rudolf Steiner en Lord Northbourne. Maar de allereerste voorloper die bewust nadacht over duurzame landbouw, was misschien wel F.H. King. Zijn boek “Farmers of 40 centuries” kwam uit in 1911.

King vroeg zich af hoe het mogelijk was dat in China en andere Aziatische landen al 4000 jaar landbouw werd bedreven voor een enorme bevolking, zonder dat de grond was uitgeput. Tijdens zijn reizen in het Oosten zag hij dat de grond onverminderd vruchtbaar was en dat mensen nog steeds het water uit rivieren konden drinken. In Europa was dit begin 20e eeuw al ondenkbaar, ten gevolge van het populair worden van kunstmest. King bestudeerde de zaak en kwam tot de conclusie dat kunstmest meer kwaad dan goed deed, doordat de sluitende kringloop werd verbroken.

Het naakte feit dat in India en China de grootste bevolkingconcentraties ter wereld wonen, maakt eigenlijk al duidelijk hoe duurzaam – in letterlijke zin – de landbouw daar de afgelopen duizenden jaren is geweest; zonder een stabiele voedselvoorziening was dit niet mogelijk geweest.

In februari van dit jaar stond nog een interessant artikel in Trouw over het boek. In Nederland voert Sietze Leeflang van Stichting De Twaalf Ambachten campagne om het boek de aandacht te geven die het verdient. Biologica helpt daar bij dezen graag aan mee. U kunt het boek hier kopen en tegelijk Biologica steunen! Meer interessante boeken over eten en biologische landbouw vindt u hier.’

Maar ook dit bericht van vandaag mag er zijn, ‘Horeca vanaf 1 januari officieel biologisch’:

‘Vanaf 1 januari 2010 kunnen hotels en restaurants zichzelf officieel “biologisch” gaan noemen. Skal heeft voor de horeca een speciaal certificeringsprogramma ontwikkeld. De criteria hebben betrekking op het aankooppercentage biologische producten ten opzichte van gangbare producten. Er is keus uit drie varianten: brons, zilver of goud voor respectievelijk tenminste 40%, 60% en 80% biologische producten. Dit percentage moet behaald worden in acht verschillende productgroepen; zo is het biologische karakter in alle menu’s breed vertegenwoordigd.

Bio-Gids
Horecaondernemingen die de certificering van SKAL binnen hebben, zijn welkom om zich te laten vermelden in de Bio-Gids! In de Bio-Gids zijn ook kleinschalige gecertificeerde toeleveranciers te vinden.

Aanmelden voor certificering
Geïnteresseerde horecabedrijven kunnen zich vanaf begin 2010 aanmelden bij Skal. Dat geldt ook voor leveranciers die aan de bio-horeca willen leveren. Inlichtingen: Hanneke de Boer, hdb@skal.nl.
Skal is de Nederlandse certificeringsorganisatie voor biologische landbouw en werkt samen met Biologica.’

Zo zien we het graag, actueel nieuws vanuit de duurzame landbouwsector. In dit verband is het gepast ook weer eens bij de sectie voor ‘Landbouw’ van de Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschap van de Antroposofische Vereniging langs te gaan. Ik denk dat dat hier voor het laatst gebeurde op 26 april in ‘Landbouwsectie’. En inderdaad, de tekst is (gedeeltelijk) vernieuwd. Onder ‘Doelstelling’ staat nu, en dat is wel degelijk anders dan eerder:

‘De doelstelling van de sectie is als volgt geformuleerd:

Er worden wegen gezocht om het bewustzijn voor gezonde landbouw en voor een gezonde landbouw in relatie tot andere levensgebieden te versterken. Dit geldt ook voor de bewustzijnsontwikkeling van de voedingsketen. De lanbouwafdeling richt zich op allen die betrokken zijn bij de landbouw en voeding: boeren, tuinders, fruittelers, imkers, voorlichters, verwerkers, handelaren, onderzoekers en consumenten. (wie eigenlijk iet?).’

(‘lanbouwafdeling’ en ‘iet’ staan er inderdaad. Misschien denkt iemand eraan dat even te verbeteren.)

Ook de ‘Organisatie van de sectie’ is gewijzigd (ik noem niet weer apart de schrijffoutjes, maar die staan er wel degelijk in, ik tel er zo al drie; namen die met een kleine letter worden geschreven):

‘De sectie is in opbouw. Er is er een sectieraad gevormd. Afgeleid van de sectie doelstelling is de taak van de sectieraad als volgt te omschrijven: “Het op elkaar afstemmen, bevorderen en initiëren van initiatieven die bijdragen aan het realiseren van de doelstelling van de sectie”.

De sectieraad voor Landbouw bestaat uit 9 mensen die de breedte van de biologisch-dynamische landbouw vertegenwoordigen: Machteld Huber, Koos Bakker, Piet Korstanje, Rienk ter Braake, Jan diek van Mansvelt, Albert de vries, Jan saal, Michiel Rietveld en Derk Klein Bramel. Vooralsnog zal de sectieraad vier keer per jaar bij elkaar komen.

Derk Klein Bramel is coördinator van de sectie. Hij is manager innovatie en ontwikkeling bij de Lievegoedzorggroep en is als mede vennoot betrokken bij het biologisch dynamisch land-en tuinbouwbedrijf de Vijfsprong in Vorden. Tevens is hij voorzitter van Stichting Omslag, (stichting ter bevordering van de ontmoeting van landbouw, ambacht en gezondheidszorg.

Hij is bereikbaar via e-mail en per telefoon 0575-554193 en 06-51532137; of via het secretariaat van de Antroposofische Vereniging, tel. 030-6918216.’

De link naar Stichting Omslag is leuk, omdat die hiernaar wijst:

‘Hartelijk welkom op de website van OMSLAG
Omslag is de Stichting ter bevordering van de ontmoeting tussen Landbouw, Ambacht en Gezondheidszorg.

Ambachtelijk werk heeft mensen met een zorgvraag veel te bieden. Agrarische bedrijven bieden daarin veel mogelijkheden. De enorme groei van het aantal zorgboerderijen in Nederland is daar een goed voorbeeld van. Omslag staat als initiatiefnemer aan de wieg van deze ontwikkeling.

AANKONDIGING

Het bestuur van Omslag en de Landbouwsectie van de Antroposofische Vereniging nodigen u van harte uit voor de landelijke ontmoetings- en netwerkdag op vrijdag 15 januari 2010. Zorgboerderij De Hondspol, Gooijerdijk 20, 3972 MB Driebergen.

Thema: Vruchtbare landbouw als inspiratiebron voor sociale ontwikkeling.

In de voordrachtenreeks Vruchtbare Landbouw op biologisch-dynamische grondslag (de zogenaamde Landbouwcursus) biedt Rudolf Steiner een vernieuwende blik op de landbouw. Verrassend om te merken dat diverse gezichtspunten om tot een gezonde landbouw te komen ook vruchtbaar blijken te zijn in de hulpverlening aan mensen. Joop van Dam zal hierover in het ochtendgedeelte een uiteenzetting geven. Op deze ontmoetings- en netwerkdag zal er tevens gelegenheid zijn om te netwerken met bestuursleden van Omslag. Het programma vindt u op deze site onder Ontmoetingsdagen.

Aanmelden
Graag vóór 10 januari ’10, onder vermelding van het aantal personen, op het e-mail adres van Omslag omslag@xs4all.nl
Routebeschrijving zie www.lievegoedzorggroep.nl’

Na dit interessante zijpad naar Omslag, terug naar de sectie voor landbouw. Daar zijn er ook weer ‘Activiteiten van de sectie’. Na oude koek van vijf jaar geleden inmiddels alweer, staat hier ook iets dat nieuw is:

‘Er wordt contact gezocht met biologisch-dynamische boeren die zich in werkgroepverband willen verdiepen in de antroposofische achtergrond van de landbouw. Vanuit de Vereniging voor biologische landbouw en voeding (BD Vereniging) worden al coaching per boer, intervisie van groepen boeren en wederzijdse bedrijfsbezoeken ingezet als de middelen om de boeren-leden in hun voortdurende zelfontwikkeling te ondersteunen. Ook organiseert de BD Vereniging conferenties waaraan ook consumentleden deelnemen en open dagen op BD-bedrijven.’

Jammer is dan weer wel, dat de link naar de bd-vereniging niet is vernieuwd en dus niet naar de nieuwe website leidt. En gek is ook, dat ‘de landelijke ontmoetings- en netwerkdag’ in januari er in feite ook niet bij staat. Zal het ooit nog eens wat worden met die Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschap van de Antroposofische Vereniging? We naderen het einde van het jaar, en we mogen wel eens evalueren hoe de verschillende secties hiervan zich presenteren. Ik heb dat al wel eerder gedaan, maar het moet nodig weer opnieuw gebeuren. Ik kan u nu al verklappen, dat dat niet zal overhouden. Maar dat is voor later. Voor nu houden we een zekere ‘omslag’ vast, ook al wordt die beter gedocumenteerd bij Biologica...