Wijd

Ik schreef op 4 maart in ‘Sterfdag’:

‘Het is vandaag de 66e sterfdag van Ita Wegman.’

Als ik een beetje consequent wil zijn, moet ik nu schrijven:

‘Het is vandaag de 61e sterfdag van Marie Steiner.’

Ik moet terugdenken aan wat ik gisteren noemde in ‘Inertie’:

‘In september 2002 was ik voor het laatst op bezoek in Dornach.’

Bij die gelegenheid ontmoette ik natuurlijk aardig wat mensen. Onder degenen aan wie ik goede herinneringen bewaar, zijn ook Martina Maria Sam en Christiane Haid, van de sectie voor ‘Schöne Wissenschaften’. Ik volgde hun gespreksgroep bij de gisteren door mij genoemde conferentie. Ik weet niet of het hierdoor kwam, of door een eerder contact per e-mail dat ik al een paar maanden daarvoor met haar had gehad, maar half oktober kreeg ik het verzoek van de redactie van Das Goetheanum, of in dit geval beter gezegd: van Anthroposophie weltweit, in de persoon van de zeer sympathieke Carol Brousseau, of ik het redactionele inleidende artikel voor de novemberuitgave 2002 van Anthroposophie weltweit wilde schrijven. Er was nood, want de deadline naderde met rasse schreden en ze hadden nog niets passends. Dat wilde ik natuurlijk wel doen. Alleen dan wel in het Nederlands, voor een vertaling moest men in Dornach maar zelf zorgen. Zo gezegd, zo gedaan.

Binnen drie dagen kreeg ik van Carol Brousseau zelf zowel een vertaling in het Duits als in het Engels (ik wist dat toen nog niet, maar ik geloof dat ze zelf van origine Engelse is). Ik was echt ‘flabbergasted’, zoals dat zo mooi in het Engels heet, door haar vertaling, want in het Duits en zelfs in het Engels klonk het nog mooier dan in het Nederlands... Ik laat beide versies hier graag volgen, het past heel goed op de sterfdag van Marie Steiner. Ze verschenen respectievelijk in ‘Was in der Anthroposophischen Gesellschaft vorgeht. Anthroposophie weltweit Nr 9, 3. November 2002’ (met als thema: ‘Konstitution der Anthroposophischen Gesellschaft’, wat dus nog een heel speciaal nummer was ook; maar dat is weer een ander verhaal) en ‘Anthroposophy worldwide No. 9, November 2002’.

‘Einander Flügel geben
Verständnis füreinander in der Anthroposophischen Gesellschaft

Die Welt ist weit, so weit, daß man es sich kaum vorstellen kann. Die Menschen sind verschieden, so verschieden, daß man es sich ebensowenig vorstellen kann. Man könnte fragen, wie sich die Menschen denn überhaupt finden.

Lassen wir einmal in dieser Hinsicht von der Anthroposophischen Gesellschaft sprechen. Wenn es nicht etwas wie die Anthroposophische Gesellschaft in der Welt gäbe, müßte man sie erfinden. Doch was sollte da eigentlich erfunden werden? Raum für die grundsätzliche Bereitschaft, einander im Zeichen des Geistes, wie Rudolf Steiner davon spricht, aufzusuchen.

Die bestehende Anthroposophische Gesellschaft ist das Beste, was Menschen in einem Jahrhundert daraus haben machen können, natürlich mit allen menschlichen Unzulänglichkeiten, doch auch mit allem Großartigen, was Menschen verrichten können.

Man kann sich fragen: Anthroposophie ist bereits in der Welt, braucht es da noch eine Anthroposophischen Gesellschaft? Es gehört zu unserer zeit, daß jeder diese Frage eigentlich nur persönlich beantworten kann. Man könnte es als die wichtigste Aufgabe innerhalb dieser Gesellschaft sehen, wirklich Verständnis füreinander aufzubringen. Jemand, dem wir Verständnis entgegenbringen, bekommt Flügel. Das ist die Aufgabe, die wir in Bezug aufeinander haben. Kein Mensch ist eine Insel. Wir haben sehr viel Einfluß aufeinander, mehr als man denkt. Ohne Verständnis bleibt jeder ein unvollständiger Mensch.

An seinem letzten Geburtstag schrieb Rudolf Steiner an seine treue und nahe Gefährtin, Marie Steiner, daß auch andere Menschen in seine Nähe kamen, das gehörte nun einmal zu seinem Schicksal, seinem Karma. Doch daß es unter ihnen eine gab, nämlich sie, die ihn wirklich verstand, war etwas, was über dieses Schicksal hinausging. Was für ein Segen war das für ihn!

Gilt dieses Prinzip nicht auch für jeden von uns? Verständnis zeigen für diejenigen, mit denen wir im täglichen Leben zu tun haben. Laß Anthroposophie so konkret werden, daß wir einander solche Flügel des Verständnisses geben!

Michel Gastkemper, Rotterdam (NL)
Aus dem Niederländischen von C.B.

Giving Each Other Wings
Shared Understanding in the Anthroposophical Society

The world is wide, so wide that you can hardly imagine it. People are different, so different that you can hardly imagine that either. How then, you might wonder, do people find each other at all.

Let’s consider the Anthroposophical Society in this regard. If there were nothing like an Anthroposophical Society in the world, it would need to be invented. But what exactly would need to be invented? Space for the basic readiness to seek each other out under the sign of the spirit as described by Rudolf Steiner.

The existing Anthroposophical Society is the best that human beings have been able to make out of it in a century. Of course it has all the inadequacies, yet also all the splendid things that people have been capable of.

You might ask whether, if anthroposophy is already present in the world, we still need an Anthroposophical Society? It belongs to our time that each of us can actually only give a personal answer to this question. You could consider it the most important task within this Society to really show understanding for one another. People get wings when you show them understanding. No one is an island. We have a great deal of influence upon each other, more than we think. Without understanding, everyone remains incomplete.

On the last birthday of his life Rudolf Steiner wrote his faithful and close comrade, Marie Steiner. He said there were also others who came close to him and that this was part of his destiny, his karma. But among them there was one at least, namely she, who really understood him – which went beyond this destiny. What a blessing that was for him!

Doesn’t this principle also hold true for us? To show understanding for everyone with whom we are involved in everyday life. Let anthroposophy become so concrete that we give each other such wings of understanding.

Michel Gastkemper, the Netherlands
Translated from the Dutch’

En hoe luidde dan het origineel in het Nederlands? Nou, zo:

‘De wereld is wijd, zo wijd, daar heb je geen idee van. De mensen zijn verschillend, zo verschillend, daar heb je evenmin een idee van. Hoe vinden mensen elkaar dan nog, kun je je afvragen.

Laten we het in dit verband eens over de Antroposofische Vereniging hebben. Als er in de wereld niet zoiets als een Antroposofische Vereniging bestond, zou die moeten worden uitgevonden. Maar wat zou er dan eigenlijk moeten worden uitgevonden? Ruimte voor de principiële bereidheid om elkaar op te zoeken in het teken van de geest zoals Rudolf Steiner het daarover heeft.

De bestaande Antroposofische Vereniging is het beste wat mensen in een eeuw ervan hebben kunnen maken, natuurlijk met alle menselijke tekortkomingen, maar ook met al het grootse wat mensen hebben kunnen verrichten.

Je zou je kunnen afvragen: er is antroposofie in de wereld, is er dan nog wel een Antroposofische Vereniging nodig? Het hoort bij deze tijd dat iedereen op deze vraag eigenlijk alleen een persoonlijk antwoord kan geven. Je zou het als belangrijkste taak binnen deze vereniging kunnen zien, om werkelijk begrip te gaan tonen voor de ander. Iemand die je begrip toedraagt, krijgt vleugels. Dat is de taak die wij ten opzichte van elkaar hebben. Geen mens is immers een eiland. Wij hebben heel veel invloed op elkaar, meer dan je denkt. Zonder begrip blijft iedereen een onvolledig mens.

De laatste verjaardag van zijn leven schreef Rudolf Steiner zijn meest trouwe en nabije metgezel, Marie Steiner, dat hij met veel mensen in contact kwam, dat hoorde nu eenmaal bij zijn lot, zijn karma. Maar dat er onder hen tenminste één was, namelijk zij, die werkelijk begrip voor hem had, wat boven dat lot uitging. Wat was dat voor hem een zegen!

Geldt dit principe niet ook voor ieder van ons? Begrip tonen voor diegene met wie je in je dagelijks leven te maken hebt. Laat antroposofie zo concreet worden dat we elkaar zulke vleugels van begrip geven.’

Goh, dit is intussen alweer zeven jaar geleden... Ik had ook geen idee wat er van Carol Brousseau geworden is. Het laatste bericht dat ik over haar las, niet lang daarna, was dat zij uit de redactie ging. – Ik heb het nu even opgezocht, en zij blijkt tot oktober 2004 in de redactie gebleven te zijn. In nummer 40 van dat jaar schrijft Sebastian Jüngel:

‘Dies ist die letzte Ausgabe von ‹Anthroposophie weltweit›, an der Carol Brousseau mitgewirkt hat. Sie verläßt uns nach sieben Jahre Mitarbeit. Sie gehörte mit Justus Wittich, Paul Mackay und mir zur Planungsgruppe von ‹Anthroposophie weltweit› und ist von Anfang an hauptverantwortlich für die englische Ausgabe gewesen. (...)

In ihren sieben Jahren verantwortlicher Mitarbeit hat Carol Brousseau immer wieder die nichtdeutschsprachigen Welt mit ihren Bedürfnissen und Wissensvoraussetzungen eingebracht. Dazu machte sie sich durch Lektüre anthroposophischer Zeitschriften kundig (...)

[Sie hielt] uns über die englischsprachige Welt hinaus mit der niederländischen verbunden’.

Hij schrijft ook dat zij bij Renate Schmidt in de leer gaat,

‘die vor 25 Jahre das Tycho-Brahe-Labor im Nordschwarzwald gründete und heute, aufgrund jahrzehntelange anthroposophischer Forschung, ein Geigen-Kollophonium herstellt, das manchen Musikern wegen des besonderen Klanges, den sie damit erzeugen können, unentbehrlich geworden ist.’

Colofonium (of pijnhars) blijkt volgens Wikipedia een plantaardige hars te zijn, die wordt gewonnen uit de hars van naaldboomsoorten die behoren tot het geslacht Den (Pinus) en van sommige andere coniferen. Het gaat dus om een hars voor vioolspelers, om hun strijkstokken te harsen.

Ik lees echter in de ‘Paganino Newsletter Nr. 61, Ausgabe vom 11.09.2007’:

‘Nach einem langen Arbeitsleben hat Frau Renate Schmidt, die alleinige Herstellerin des Liebenzeller Kolophoniums, ihre Arbeit eingestellt. Somit wird es dieses wertvolle, von vielen Musikern hochgeschätzte Kolophonium in Zukunft leider nicht mehr geben. Wir haben nur noch einige wenige Exemplare des Liebenzeller Gold Kolophoniums für alle Streichinstrumente und des Aureol Pflegemittels an Lager. Danach ist FINE.’

En Carol Brousseau vind ik terug als vertaalster Engels bij het ‘Internationale Transport Zeitschrift Logistics Worldwide (ITZ)’, dat nu al in zijn 71e jaargang is. Ja, zo kunnen de wegen van het lot lopen!