Voetballen

Een mooi verhaal van Judah Bolink, gisteren in De Stentor. ‘Vergane glorie van Be Quick floreert in Ghana’ heet het:

‘Nee, de amateurs van Be Quick uit Zutphen gaan niet profclub Feyenoord achterna door óók een voetbalvereniging in Ghana op te richten of over te nemen.

Wél spelen de voetballers van FC Kantoment – een jonge club met een talentvolle jeugdafdeling uit een buitenwijk van hoofdstad Accra – sinds kort in de blauwwitte tenues van de Zutphense vereniging. Dat allemaal dankzij William Wubben, de Eefdese verdediger van Be Quick A1, die in het kader van zijn maatschappelijke stage de voetballers in Ghana een maand lang heeft mogen trainen.’

Het artikel is te mooi om het hier niet in zijn geheel weer te geven. Bovendien komt het uit de koker van een vrijeschool. Zoals iemand me onlangs liet weten: waarom halen vrijeschool alleen met negatieve verhalen het nieuws? Er vallen toch ook positieve dingen te melden? Nou en of, dat blijkt hier wel uit de maatschappelijke stage van de Zutphense vrijeschool De Berkel:

‘Daar waar het gros van zijn klasgenoten uit 5 vwo van vrije school De Berkel zich mochten uitsloven in bejaarden- en verzorgingscentra, plaatselijke winkels en binnen talloze andere organisaties, kreeg William het lumineuze idee om naar het buitenland af te reizen. Via de bemiddelende organisatie Projects Abroad vond hij al snel zijn ideale stage. In Accra, de hoofdstad van Ghana. Meteen plakte hij er – in goed overleg, dat wel – twee weken extra aan vast, want veertien dagen in het Afrikaanse land was toch net iets te kort. En zo geschiedde het dat de zeventienjarige Eefdenaar medio november plots tussen de jonge baltovenaars van FC Kantoment stond opgesteld. “Een onvergetelijke ervaring. Ooit ga ik terug, als ik het geld ervoor heb.”

William keek zijn ogen uit in het land van Kofi Annan en Christian Gyan, ooit verdienstelijk voetballer van Feyenoord. “Alles is anders, het is niet te vergelijken met Nederland. Je kunt daar niet zo maar even de markt oplopen om even iets te kopen of een taxi nemen. Gelukkig ben ik goed begeleid door de organisatie, dus wat dat betreft heb ik geen last gehad van problemen. Maar alsnog bleef het spannend, zo voor het eerst in m'n eentje in Afrika.”

Natuurlijk moest er ook gewerkt worden. “Ik heb de jongere teams van de club getraind. Die jeugdspelers nemen het spelletje uiterst serieus. Voor hen is profvoetbal een van de weinige mogelijkheden om aan de armoede te ontsnappen.”

Zoals William onbetaalbare ervaringen aan zijn stage overhield, bleven ook de Ghanezen niet met lege handen achter. Zij kregen een complete tas met tenues van voetbalvereniging Be Quick en petjes van sponsor Oldenhave Installatiegroep cadeau: “Het team onder zeventien heeft er al een toernooi mee gespeeld.”

William kreeg bovendien een stapel dvd’s in zijn schoot geworpen. Vol met wedstrijdbeelden van de Ghanese voetballers: “Ze hebben me gevraagd die hier te verspreiden. Of er iets talentvols tussenloopt? Wel voor Be Quick in ieder geval.”

Of shirtsponsor GEHA Bouw & Techniek uit Veenendaal al offertes uit Ghana heeft binnengekregen, is vooralsnog onduidelijk.’

Over positieve verhalen gesproken. Ik heb vorige maand iets gemist op de website van de Vereniging van vrijescholen. Ook daar doet men echt wel iets aan positieve berichtgeving. Onder de titel ‘Natuurlijk Groen Groep Vrijeschool Meander genomineerd voor prijs’ berichtte men op 18 november:

‘De school is al een tijd bezig om groenere en leukere schoolpleinen te ontwikkelen, hier is echter veel geld voor nodig. De vernieuwing van de schoolpleinen gaat leiden tot een rijk speel- en leerlandschap. Dat blijkt onder meer uit een vijver, een moeras, een groen buitenlokaal met grasdak, veel inheemse bloemen, planten en bomen en vergroening van hekken en muren.

Vrijeschool Meander is genomineerd! Er kan een prijs van € 10.000 gewonnen worden. Via de website www.klimaatparels.nl kunt u via publieksstemming uw stem uitbrengen. Uiteindelijk levert dit initiatief voor het wereldklimaat, maar zeker ook voor de school een flinke stap op naar een nog beter leef- en werkklimaat! Stemt allen!

Klik hier voor meer informatie over de school. De vrijescholen in Nederland ontvangen via Vrijeschool Meander over bovenstaande een bericht per e-mail.’

Of het door deze oproep komt of door iets anders, in ieder geval stond er een week later dit bericht op de website: ‘Vrijeschool Meander wint!’

‘Eerder berichtten wij u in deze rubriek over de wedstrijd. Afgelopen vrijdag kon gestemd worden en van de 45.000 stemmen had de school in Nijmegen meer dan 10.000 stemmen! Dit betekent dat de school een prijs van € 10.000 heeft gewonnen.

Maandag 30 november komt de provincie Gelderland onder begeleiding van TV Gelderland de cheque van 10.000 euro overhandigen. Klik hier voor meer informatie over de school.’

Ik heb op de website van die school rondgekeken, die is behoorlijk apart. Het kostte me veel moeite om erachter te komen dat deze school gewoon in Nijmegen staat... Het was bijna niet te vinden. Maar goed, de prijs is er niet minder om.

Eergisteren plaatste Ruud Thelosen op zijn weblog over vrijescholen een bericht met de titel ‘Identiteit van vrijescholen. Is een missiedocument de oplossing?’ Hij doet daarin verslag van een van de regiobijeenkomsten waar ik eerder over schreef (op 14 september in ‘Schoolleider’).

‘In oktober van dit jaar was de eerste van drie regiobijeenkomsten waar met geïnteresseerden gesproken kon worden over de identiteit van vrijescholen mede op basis van een door het bestuur van de vereniging van vrijescholen opgestelde discussienota. De als bijlage meegestuurde nota “project identiteit van vrijescholen” is door Annemarie Sijens opgesteld en na een aantal discussiebijeenkomsten bijgesteld. Dit onderwerp is steeds meer van belang omdat vrijescholen in de pers steeds vaker onder vuur komen te liggen en er nu gekozen is voor een proactieve opstelling.

Sinds de Vereniging van vrijescholen met de staatssecretaris van onderwijs Mevr. Tineke Netelenbos in 1998 een overeenkomst heeft gesloten waardoor alle vrije middelbare scholen zijn verworden tot een schoolgemeenschap van VMBO-t, Havo en VWO. Het gevolg is ook dat reguliere examens moeten worden afgenomen en het eigen vrijeschoolleerplan steeds meer onder druk is komen te staan. Een groep kritische ouders die na tien jaar een evaluatie van dit zogenaamde project 2000 wilden houden werden hierin niet gesteund door de vereniging van vrijescholen.

In de nota komen de volgende vragen aan bod:
1. Wat verbindt en inspireert ons?
2. Hoe verwerkelijken wij de identiteit van vrijescholen?
3. Hoe realiseren we ons ideaal op aarde?

Vrijescholen of Waldorfscholen zoals ze in het buitenland worden genoemd vormen een aparte categorie in het bijzonder onderwijs waar ook andere vormen van vernieuwingsonderwijs zoals Jenaplan- , Montessori-, Deltaplanscholen en sinds kort Iederwijsscholen toe behoren. Rudolf Steiner heeft begin 1900 de grondslag gelegd voor deze onderwijssoort die de ontwikkeling van het kind vanuit een geesteswetenschappelijke achtergrond als uitgangspunt nam. Deze vorm van onderwijs zou alleen ontwikkelingsstof moeten zijn om het unieke individu uit te dagen en te stimuleren om naar eigen aanleg en vaardigheden tot ontwikkeling te komen. Onderwijs is daarmee een vorm van opvoedkunst en geen opvoedkunde.Steiner werkte ook vanuit de visie dat ieder kind in een notendop de gehele mensheidsontwikkeling doormaakt. Het onderwijs zou daar inhoudelijk opmoeten aansluiten.

Het vrijeschoolonderwijs spreekt ook de hele mens aan in denken, voelen en willen. Kunstzinnige vakken en ambachtelijke vaardigheden bestaan naast intellectuele vorming.

Tijdens de regiobijeenkomst die geleid werd door Jan Alfrink konden drie stellingen in werkgroepen bediscussieerd en daarna plenair teruggekoppeld worden.

De stellingen waren:
1. De identiteit van de vrijeschool kan slechts tot uitdrukking komen als het lukt om de antroposofie/geesteswetenschap zichtbaar te maken.
2. De identiteit van de vrijeschool kan alleen tot wasdom komen als de schoolbeweging ook in het onderwijsveld meer haar stem laat horen.
3. Hoe kan de identiteit van een vrije school betekenis krijgen als ze zich niet op het maatschappelijk/politieke veld beweegt.

Onder de vrij kleine groep van zo’n 20 deelnemers bevonden zich enkele leerkrachten maar vooral oud-ouders en oud-bestuursleden. Vanuit die laatste twee groepen klonk vooral een hang naar het verleden toen vrijescholen nog volop in ontwikkeling waren en veel activiteiten naar buiten organiseerden. Leerkrachten, met name uit het basisonderwijs, klaagden over de geweldig toegenomen administratieve last (bijna iedere dag moet het leerlingvolgsysteem worden bijgewerkt), de weinige ruimte die naast de verplichte les- en leerstof beschikbaar is voor ontwikkelingsstof, het overmatig toetsen en de geringe betrokkenheid bij beleid en management van de eigen school.

Daarmee werd meteen duidelijk dat een breed gedragen nota of missiedocument over de identiteit geen eind zal maken aan de dagelijkse worstelingen waar een vrijeschoolleraar mee te maken heeft . Enerzijds wil hij/zij werken aan het vrijeschool ideaal en leerplan en daarnaast moet hij/zij voldoen aan de eisen van de overheid. Dat is een onmogelijke spagaat. De overheid zou tot het besef moeten komen, indachtig het onderwijssysteem in Finland, dat het onderwijs alleen een zaak is van professionele leerkrachten, ouders en kinderen.

De overheid moet vertrouwen geven en geen wantrouwen verpakken in eisen en regels!’

Dat doet me denken aan het citaat dat Ridzerd van Dijk vandaag voor de lezer in petto heeft, op zijn prachtige weblog ‘De grote Rudolf Steiner Citatensite. Citaten en fragmenten uit het werk van het grootste genie aller tijden’ (ik noemde die al eerder, op 23 november in ‘Genie’). De laatste tijd heeft hij hoe dan ook al prachtige citaten, zoals over ‘Praktisch denken’, ‘Eenvoud is niet altijd het kenmerk van het ware’ en ‘Egoïsme, Altruïsme’. Maar die van vandaag gaat over ‘Vrije scholen en onderwijsinspectie’:

‘Uiteraard beschouwt de onderwijsinspectie dat wat er op andere scholen gebeurt min of meer als ideaal. Weliswaar wordt er altijd gezegd: het ideaal kan men niet bereiken, men kan slechts zijn best doen, de praktijk van het leven eist dit of dat. Maar als men in de praktijk met de inspectie te maken krijgt, dan blijkt dat toch eigenlijk alles wat er vanuit de overheid op onderwijsgebied bestaat bijzonder goed wordt gevonden, en dat wat er is opgezet als Vrije School als een of andere gril te beschouwen. Als iets dat men doet als men niet helemaal goed snik is!’

Dit citaat is afkomstig uit ‘Geestelijke grondslagen voor de opvoedkunst’, in een voordracht te Oxford, op 23 augustus 1922 (GA 305). Dat is de oude uitgave, de nieuwe is bij de Rudolf Steiner Vertalingen in 2004 uitgekomen onder de titel ‘Opvoeding en onderwijs’:

‘In augustus 1922 vond in Engeland onder auspiciën van het ministerie van onderwijs de “Oxford Holiday Conference” plaats met Rudolf Steiner als belangrijkste spreker. Bekend geworden door zijn boek De kernpunten van het sociale vraagstuk sprak hij voor een gehoor van honderden leraren, directeuren van pedagogische instituten, hoogleraren en studenten uit uiteenlopende vakgebieden. In het boek Opvoeding en onderwijs – Spirituele grondslagen zijn de negen voordrachten over vrijeschool-pedagogie bijeengebracht. Naar twee kanten vormen deze een waardevolle aanvulling op het basiswerk Algemene menskunde als basis voor de pedagogie. Om te beginnen geeft Steiner een algemene inleiding over de spirituele grondslagen van opvoeding en onderwijs en de pedagogische consequenties die daaruit voortvloeien. Zo behandelt hij de verschillende leeftijdsfasen en de bijbehorende pedagogische grondhouding. Daarnaast brengt hij allerlei concrete voorbeelden uit het vrijeschool-onderwijs, ontleend aan de ervaringen in de Waldorfschool in Stuttgart, die dan net drie jaar oud is. Marcel Seelen, leraar aan de Amsterdamse vrijeschool, belicht in het nawoord de tijdsomstandigheden en de ontvangst van deze voordrachten in Oxford. Verder neemt hij de lezer mee met een inspirerend betoog over de actualiteitswaarde van Steiners pedagogische ideeën. (WV-i2)

1e druk | gebonden | 240 blz. | € 27,50 | ISBN: 9789060385463 | Rudolf Steiner / Werken en voordrachten’